شرط ترامپ برای فروش اف ۳۵؛ ترکیه از روسیه دور می‌شود؟
دونالد ترامپ عملا اردوغان را در یک وضعیت آچمز قرار داده و احتمال پیشرفت در پرونده فروش جنگنده‌های اف ۱۵ و اف ۳۵ بستگی به دیدگاه ترکیه در تبعیت از خواسته‌های ضدروسی ترامپ دارد.
به گزارش گروه بین الملل خبرگزاری تسنیم، هنوز مشخص نیست در پشت پرده، روسای جمهور آمریکا و ترکیه در جریان دیدار دو ساعته در کاخ سفید به چه نتایجی رسیده‌اند. اما دونالد ترامپ رئیس جمهور آمریکا، اعلام کرده «جلسه ما در مورد مسائل مختلف بسیار قطعی بود».
ترامپ جزئیات بیشتری در اختیار رسانه‌ها نگذاشته و فقط به گفتن این جمله بسنده کرده «اردوغان واردات نفت و گاز روسیه را متوقف خواهد کرد. می‌دانید چرا؟ چون امکان خرید از دیگران هم وجود دارد».
کارشناسان معتقدند که ترامپ در مورد تداوم خرید نفت و گاز روسیه، با دو کشور اروپایی دیگر یعنی مجارستان و اسلواکی مماشات کرده، اما در مورد ترکیه، قصد کوتاه آمدن ندارد.
به این ترتیب دونالد ترامپ عملاً اردوغان را در یک وضعیت آچمز قرار داده و احتمال پیشرفت در پرونده فروش جنگنده‌های اف 15 و اف 35 بستگی به دیدگاه ترکیه در تبعیت از خواسته‌های ضدروسی ترامپ دارد.
حال باید دید وابستگی عمیق انرژی ترکیه به روسیه، تا چه اندازه بر این معادله تاثیر خواهد گذاشت. چرا که همین حالا روسیه حدود 40 درصد از نیازهای گازی ترکیه را تأمین می‌کند و همچنین بیش از 70% از واردات نفت خام ترکیه از روسیه است. در همین حال، روسیه در حال ساخت اولین نیروگاه هسته‌ای ترکیه در آک کویو است که به عنوان یک مگا پروژه 20 میلیارد دلاری، برای اردوغان و حزب حاکم اهمیت بالایی دارد.
رجب طیب اردوغان رئیس جمهور ترکیه، در بازگشت از سفر نیویورک و واشنگتن، به عادت مرسوم چند سال اخیر، در داخل هواپیما به تفصیل با خبرنگاران صحبت کرد.
بسیاری از تحلیلگران ترکیه خود را مهیا کرده بودند که در پرواز طولانی بازگشت به ترکیه، اردوغان به خبرنگاران بگوید که چرا در دیدار با ترامپ، به موضوعاتی همچون نسل کشی غزه و تحولات مرتبط با سوریه و رژیم صهیونیستی اشاره نکرد؟
اما بعداً مشخص شد که نهاد اطلاع رسانی ریاست جمهوری ترکیه، به طور دقیق برای خبرنگار هر رسانه‌ای که در این سفر با اردوغان همراه شده، تعیین کرده که چه سوالی بپرسد.
این موضوع در برخی از رسانه‌های ترکیه از جمله در پایگاه تحلیلی خبری یتکین ریپورت به عنوان یک رسوایی رسانه‌ای قلمداد شد. اما واقعیت این است که موضوع روسیه، حتی بیش از موضوعات مرتبط با غزه و سوریه، بر اخبار و گزارش‌های سفر اردوغان، سایه انداخت. چرا که در دیدار طولانی در کاخ سفید، دونالد ترامپ تقریباً در مورد هیچکدام از درخواست‌های اردوغان، پاسخ و وعده روشنی نداد و همه چیز را به این موکول کرد که ترکیه باید به واردات نفت و گاز از روسیه خاتمه دهد. چرا که به زعم ترامپ، تداوم مقاومت روسیه در جنگ اوکراین، به خاطر پول‌هایی است که از محل صادرات نفت و گاز به دست می‌آورد.
حتی تحلیلگران غربی نیز، این درخواست ترامپ را به عنوان یک توقع بزرگ قلمداد کرده اند.
ریچ اوتزن از مفسرین شورای آتلانتیک بر این باور است که «در مجموع دیدار ترامپ و اردوغان موفقیت‌آمیز بود. اما توصیه به اردوغان برای فاصله گرفتن از روسیه، قطعاً یک خواسته بزرگ است».
گریدی ویلسون معتقد است که ترامپ، در برابر احترامی که برای نفوذ منطقه‌ای اردوغان قائل شده، انتظارات بسیاری دارد!
اردوغان در کاخ سفید، به طور روشن به ترامپ وعده داد که به محض بازگشت به آنکارا، با اسقف‌های مسیحی ترکیه و یونان دیدار کند و امکانات لازم برای تاسیس یک مدرسه دینی مسیحی را در اختیار آنها بگذارد. اما در پاسخ به دیگر خواسته‌های ترامپ از جمله موضوع نفت و گاز روسیه، دست کم در بخش آشکار دیدار و در برابر دوربین‌ها، اظهار نظر نکرد.
به همین خاطر، حالا اغلب رسانه‌ها و محافل سیاسی ترکیه، درباره این موضوع صحبت می‌کنند که آیا اردوغان ناچار خواهد شد از ترامپ پیروی کند و از پوتین فاصله بگیرد یا خیر؟
زمانی می‌توانیم اهمیت این موضوع را به تمامی درک کنیم که به خاطر بیاوریم در 10 سال گذشته، ترکیه به منظور تداوم واردات گاز از طریق لوله زیر آبی ترک استریم، خرید نفت، فعالیت پیمانکاران ترک در روسیه، تاسیس نیروگاه هسته‌ای، خرید سامانه‌های موشکی دفاعی، درآمدهای حاصل از سفر میلیون‌ها گردشگر روسی و چندین دلیل دیگر، تا حد زیادی به روسیه وابسته شده است.
تحلیلگران چه می‌گویند؟
فصل مشترک دیدگاه و اظهارنظرهای اغلب تحلیلگران غربی درباره وضعیت کنونی ترکیه، اشاره آنها به اثرگذاری ژئوپلیتیک بر جریان‌های سرمایه‌گذاری است. به عنوان مثال، بتا یاورچیک اقتصاددان ارشد در بانک بازسازی و توسعه اروپا معتقد است که «کاهش تنش‌های ژئوپلیتیکی و همکاری نزدیک‌تر با اروپا و آمریکا می‌تواند به بخش‌های اقتصادی ترکیه کمک کند، اما خطرات سیاسی و بی‌ثباتی در بازار همچنان پابرجاست و تحولات مربوط به حوزه ژئوپلیتیک، به ویژه دریای سیاه، بر جریان‌های سرمایه‌گذاری و در نتیجه انتخاب‌های انرژی تأثیر می‌گذارد».
ولی تحلیلگران چاتهام هاوس انگلیس بر این باورند که ترکیه در یک موقعیت پیچیده قرار گرفته است. چرا که از یک سو به دنبال اقدام متعادل‌کننده استراتژیک است و می‌خواهد از تسلط روسیه جلوگیری کند و در عین حال به امتیازات مهم انرژی و امنیت دریای سیاه، نیاز دارد.
در تحلیل سیاسی – اقتصادی بلومبرگ نیز به این اشاره شده که «ترامپ علناً از ترکیه خواست، خرید نفت روسیه را متوقف کند. چنین چیزی زمینه ساز احتمال لغو تحریم‌ها و مشوق‌های تسلیحاتی است. این یعنی ترکیب کلاسیک فشار سیاسی به علاوه یک عامل تشویقی و شیرین‌کننده که می‌تواند محاسبه هزینه-فایده در ذهن مقامات ترکیه را تغییر دهد».
نکته جالب اینجاست که به زعم برخی از تحلیلگران، ترکیه در چند ماه اخیر، به شکلی محتاطانه خود را برای چنین وضعیتی آماده کرده و به باور کارشناس انرژی خبرگزاری رویترز، واردات نفت روسیه به ترکیه در ماه سپتامبر کاهش یافته و این می‌تواند نشانه‌ای از فکر کردن برای جایگزین جدید باشد. اما مساله اینجاست که میزان وابستگی ترکیه به روسیه فقط به بخش نفت و گاز خلاصه نمی‌شود و دست کم 30 درصد از درآمد 48 میلیارد دلاری گردشگری ترکیه، وابسته به تداوم سفر گردشگران روسی به مناطق مختلف ترکیه است.
به همین خاطر است که دکتر برک اسن از اساتید دانشگاه سابانجی گفته است: «میزان وابستگی و ادغام اقتصادی ترکیه با روسیه افزایش یافته و تحولات سیاسی، امکان اعمال هرگونه تغییر سریع را پیچیده می‌کند. چرا که جدایی سریع، خطر بی‌ثباتی را به همراه دارد».
در همین حال سونر چاغاپتای از موسسه واشنگتن بر این باور است که ابهام استراتژیک آنکارا در مسیر ایجاد یک موازنه بی‌دردسر بین مسکو و غرب، همواره در دستور کار مقامات آنکارا بوده و اولین بار نیست که با چنین وضعیتی مواجه شده‌اند.
مارک پیرینی از موسسه کارنگی اروپا معتقد است که «موضع‌گیری دوگانه ترکیه بین غرب و روسیه، یک راهبرد مهم است و مدت‌هاست اردوغان از این مزیت بهره می‌برد. با این حال، روابط اقتصادی در هم تنیده با روسیه از سال 2022 میلادی شرایط سختی را برای آنکارا به وجود آورده و دور شدن از مسکو، هزینه‌های فوری و دردسرهای سیاسی را به همراه دارد».
از دیگر سو، الکساندر گابویف از تحلیلگران روسی تبار مقیم آمریکا نیز شرایط را برای اردوغان سخت می‌بیند و می‌گوید: «روسیه برای ترکیه در سه بخش حساس یعنی در انرژی، فناوری، دفاع، یک شریک عمیقاً جا افتاده است. در نتیجه با وجود فشارهای ترامپ، مسکو سعی خواهد کرد روابط اقتصادی را حفظ کند و واقعیت این است که گزینه‌های ترکیه برای تغییر جهت، به دلیل این جا افتادگی محدود شده است».
در پایان باید گفت: تداوم روابط سیاسی – امنیتی و اقتصادی بین ترکیه و روسیه، برای اردوغان اهمیت حیاتی دارد و حفظ تعادل در این مسیر، کار آسانی نیست.
به قول خانم بارچین یینانچ از تحلیلگران ترکیه، نزدیک شدن به روسیه امتیازات فراوانی داشته و اردوغان روسیه را به طور کامل رها نمی‌کند و به ایجاد تعادل بین هر دو طرف ادامه خواهد داد.
انتهای پیام/
