واکاوی ابعاد سیاسی ـ اقتصادی فعال‌سازی مکانیزم ماشه/ اروپا عهدشکنی کرد/ تحریم‌ها تازه نیست
نماینده مردم شهریار، قدس وملارد در مجلس شورای اسلامی با تشریح اهداف پنهان سه کشور اروپایی در فعال‌سازی مکانیزم ماشه، برجام را طراحی از پیش‌برنامه‌ریزی شده برای فشار و انقیاد ایران توصیف کرد و گفت: اروپا و آمریکا به هیچ‌یک از تعهدات خود عمل نکرده‌اند.
به گزارش خبرگزاری تسنیم از استان تهران، برجام در سال‌های اخیر به یکی از مناقشه‌برانگیزترین پرونده‌های سیاست خارجی جمهوری اسلامی ایران بدل شده است. توافقی که روزی با وعده رفع تحریم‌ها و گشایش‌های اقتصادی از سوی دولت‌های غربی تبلیغ می‌شد، اکنون بار دیگر به صحنه فشارهای جدید اروپا و آمریکا تبدیل شده است. فعال‌سازی مکانیزم ماشه توسط سه کشور اروپایی و تهدید به بازگشت تحریم‌های شورای امنیت، بار دیگر این پرسش را در افکار عمومی مطرح کرده که اساساً برجام چه دستاوردی برای ملت ایران داشته است.
در همین زمینه، حسین حق‌وردی، نماینده مردم شهرستان‌های شهریار، قدس و ملارد در مجلس شورای اسلامی در گفت‌وگوی تفصیلی با خبرگزاری تسنیم به واکاوی ابعاد سیاسی، حقوقی و اقتصادی اقدامات اخیر اروپا پرداخت.
حق‌وردی در این گفت‌وگو با بیان اینکه برجام از ابتدا با طراحی آمریکا و اروپا برای "به زانو درآوردن" ایران شکل گرفت و هیچ‌گاه قرار نبود امتیازی واقعی نصیب جمهوری اسلامی شود، می‌گوید: "سیاست امتیازدهی" نه تنها منافع ملی را تأمین نکرده بلکه دشمن را گستاخ‌تر کرده است لذا راهکار مقابله با این شرایط تقویت پیوندهای اقتصادی با کشورهای دوست، افزایش توان داخلی و اتخاذ رویکردی مبتنی بر اقتدار در سیاست خارجی است.
تسنیم: با توجه به تحرکات اخیر سه کشور اروپایی در فعال‌سازی مکانیزم ماشه، ارزیابی شما از انگیزه‌های اصلی فرانسه، انگلیس و آلمان چیست و این اقدام را در چارچوب تعهدات برجامی چگونه تحلیل می‌کنید؟
حق‌وردی: انسان وقتی به طراحی اولیه برجام نگاه می‌کند، می‌بیند که از همان ابتدا این مسیر برای ما چیده شده بود. یعنی برجام طوری طراحی شد که ما هرچه تعهد بدهیم، نتیجه‌ای برایمان نداشته باشد. حتی جان کری، وزیر خارجه وقت آمریکا، گفته بود که اگر ترامپ هم نمی‌آمد، هر رئیس‌جمهور دیگری در آمریکا همین مسیر را می‌رفت. این یعنی طرف مقابل از آغاز می‌دانست که چگونه از این توافق علیه ما استفاده کند. تعجب من بیشتر از مذاکره‌کنندگان خودمان است که با وجود تجربه و ادعای تسلط بر دیپلماسی، چنین مکانیزمی را پذیرفتند. مگر عقل سلیم اجازه می‌دهد کشوری بپذیرد که اگر شاکی باشد یا طرف مقابل ادعایی کند، در هر صورت تحریم‌ها بازگردد؟ متأسفانه در همان زمان آقای ظریف و تیم مذاکره‌کننده بارها گفتند که تحریم‌ها تعلیق می‌شود و مشکلات اقتصادی و حتی آب کشور حل خواهد شد، اما عملاً چیزی جز افزایش فشارها نصیب ما نشد.
واقعیت این است که دشمن به دنبال تسلیم ایران است، چه از راه جنگ، چه از طریق مذاکره. اروپا و آمریکا بارها به صراحت گفته‌اند که هدفشان مهار ایران است. حتی صدراعظم آلمان آشکارا گفته که رژیم صهیونیستی کارهای کثیف تمدن غرب را انجام می‌دهد. این اعتراف نشان می‌دهد که غرب هیچ‌گاه به دنبال رفع تحریم‌ها یا دادن امتیاز واقعی نبوده است. طراحی برجام هم دقیقاً برای این بود که ما را در یک چارچوب محدودکننده قرار دهند، بدون آنکه حق واقعی ما به رسمیت شناخته شود.
امروز هم همان سناریو در قالب مکانیزم ماشه تکرار می‌شود. اروپایی‌ها با وجود همه تعهدات ایران، هر بار خواسته‌های جدید مطرح می‌کنند. حتی وقتی ما توافقات فنی با آژانس انجام دادیم، آنها نه تنها عقب‌نشینی نکردند بلکه سختگیرانه‌تر شدند. این نشان می‌دهد که انگیزه اصلی آنها نه حل‌وفصل موضوع هسته‌ای، بلکه وادار کردن ایران به عقب‌نشینی‌های پی‌درپی است. مقام معظم رهبری هم بارها تأکید کرده‌اند که مذاکره با آمریکا نه تنها سودی ندارد بلکه ضرر دارد، زیرا دشمن در نهایت چیزی جز انقیاد ایران نمی‌خواهد.
تسنیم: سه کشور اروپایی از ابتدای برجام وعده‌های متعددی برای جبران تحریم‌های آمریکا داده‌اند. به نظر شما مهم‌ترین موارد خلف وعده این کشورها چه بوده و چرا نتوانستند حتی به تعهدات حداقلی خود پایبند باشند؟
حق‌وردی: ما در برجام تعهدات الزام‌آور، قطعی و مشخصی داشتیم و همه را اجرا کردیم. حتی در دوره‌ای که ترامپ هنوز از برجام خارج نشده بود، اروپایی‌ها به هیچ‌یک از تعهدات خود در رفع تحریم‌ها عمل نکردند. آنها وعده داده بودند که با ایجاد سازوکارهای مالی مستقل، فشارهای آمریکا را جبران کنند اما در عمل هیچ‌کدام اجرایی نشد. در حالی که ما بتن در رآکتور اراک ریختیم، سانتریفیوژها را از کار انداختیم و عملاً بسیاری از توانمندی‌های هسته‌ای خود را محدود کردیم، اروپا تنها نظاره‌گر بود.
بعد از خروج ترامپ از برجام هم دولت وقت ما با خوش‌بینی به وعده‌های اروپا، ماه‌ها به اجرای تعهدات ادامه داد و هر بار مهلت جدیدی داد، اما نتیجه‌ای نگرفت. اروپا نه تنها به تعهدات خود عمل نکرد بلکه روز به روز طلبکارتر شد. همین روند باعث شد مجلس یازدهم قانونی تصویب کند که بر اساس آن اقدامات ما باید متقابل باشد. به همین دلیل بود که درصد غنی‌سازی افزایش یافت تا به طرف مقابل پیام داده شود که ایران حاضر نیست یک‌طرفه تعهدات را ادامه دهد.
این تجربه نشان داد که برجام نه تنها دستاوردی برای ما نداشت بلکه به دشمنان ما فرصت داد خواسته‌های بیشتری مطرح کنند. آنها حتی وقتی ما به همه تعهدات عمل کردیم، باز هم از بازگشت تحریم‌ها سخن گفتند. واقعاً مایه تأسف است که برخی هنوز از احیای برجام به عنوان یک راه‌حل یاد می‌کنند، در حالی که نتیجه عملی آن فقط تقویت موضع دشمن و تضعیف توان داخلی ما بوده است.
تسنیم: از منظر حقوق بین‌الملل و مفاد برجام، آیا اقدام اروپا برای استفاده از مکانیزم ماشه وجاهت حقوقی دارد یا صرفاً یک اقدام سیاسی است؟
حق‌وردی: اگر دستگاهی عادلانه در نظام بین‌الملل وجود داشت، باید ابتدا بررسی می‌کرد که کدام طرف به تعهدات خود عمل نکرده است. بی‌تردید ایران بیش از همه به تعهداتش پایبند بوده است. آمریکا از برجام خارج شد و اروپا هم به تعهداتش عمل نکرد. بنابراین از نظر حقوقی ما باید طلبکار باشیم، نه متهم. اما واقعیت این است که نظام بین‌الملل بر اساس عدالت اداره نمی‌شود، بلکه قدرت حرف اول را می‌زند.
مکانیزم ماشه در عمل بیشتر بار روانی و رسانه‌ای دارد تا اجرایی. تقریباً همه تحریم‌های ممکن علیه ایران اعمال شده و چیزی برای اضافه شدن باقی نمانده است. حتی برخی نهادها و افراد بارها در فهرست تحریم‌ها تکرار شده‌اند. دشمن می‌خواهد با فضاسازی روانی و رسانه‌ای، بازار ارز و اقتصاد ایران را متلاطم کند تا مردم را نگران سازد. اما تجربه نشان داده که ایران توان سازگاری با هر نوع تحریمی را دارد، به شرط آنکه در داخل کشور اتحاد و انسجام حفظ شود.
مجلس شورای اسلامی نیز با هماهنگی شورای عالی امنیت ملی آماده است در برابر هرگونه عهدشکنی اروپا اقدامات قاطعانه و مدبرانه انجام دهد. ما اجازه نخواهیم داد طرف مقابل با فشارهای غیرقانونی، منافع ملی کشور را به گروگان بگیرد.
تسنیم: در صورت بازگشت تحریم‌های شورای امنیت، چه پیامدهای اقتصادی متصور است و مجلس شورای اسلامی چه راهکارهایی برای کاهش آثار احتمالی این تحریم‌ها در نظر دارد؟
حق‌وردی: ما باید ابتدا یک تغییر رویکرد اساسی داشته باشیم. تجربه 45 سال گذشته، چه در دوران قاجار و پهلوی و چه در دوره جمهوری اسلامی، نشان می‌دهد که هر بار با غرب مذاکره کردیم، بیشتر امتیاز دادیم و کمتر امتیاز گرفتیم. از عهدنامه‌های قاجار گرفته تا قرارداد الجزایر و حتی برجام، نتیجه همواره یک‌طرفه بوده است. غربی‌ها همیشه با بهانه‌های مختلف از اجرای تعهدات خود شانه خالی کرده‌اند.
بنابراین وقت آن رسیده که این سیاست امتیازدهی را کنار بگذاریم و روابط خود را با کشورهای دوست و همسو در شرق، مثل چین و روسیه، تقویت کنیم. ما باید شرایط سرمایه‌گذاری را برای کشورهایی که با ما منافع مشترک دارند، تسهیل کنیم و وابستگی به غرب را کاهش دهیم. تجربه برجام نشان داد که دل بستن به شرکت‌های اروپایی و وعده‌های آمریکا اشتباهی بزرگ بود که حتی باعث دلخوری برخی دوستان سنتی ما شد.
از نظر اقتصادی نیز باید با اصلاح ساختارهای داخلی، افزایش تولید و حمایت از صنایع بومی، اثر هرگونه تحریم جدید را به حداقل برسانیم. خوشبختانه بسیاری از دستگاه‌های اجرایی کشور از ماه‌ها قبل برای سناریوهای مختلف برنامه‌ریزی کرده‌اند و آمادگی لازم برای مقابله با فشارهای احتمالی وجود دارد.
تسنیم: با توجه به ناامیدی بخش‌هایی از جامعه نسبت به تعهدات اروپا، چه پیامی برای افکار عمومی دارید و چگونه می‌توان اعتماد مردم به دیپلماسی را حفظ کرد؟
حق‌وردی: تحریم‌های جدید موضوعی تازه نیست، ما سال‌هاست با سخت‌ترین شرایط تحریمی مواجهیم و توانسته‌ایم کشور را اداره کنیم. این بار هم تفاوتی ندارد. دشمنان ما از مکانیزم ماشه بیشتر برای ایجاد جنگ روانی استفاده می‌کنند تا اثر واقعی اقتصادی.کشورهای اصلی طرف تجاری ما مانند چین، روسیه و حتی هند، این مکانیزم را غیرقانونی می‌دانند و با آن همراهی نخواهند کرد.
مردم باید بدانند که دولت و نهادهای تصمیم‌گیر کشور از مدت‌ها قبل همه سناریوها را بررسی کرده و برای هر شرایطی برنامه دارند. نوسانات بازار ارز و طلا بخشی از عملیات روانی دشمن است و نباید اعتماد عمومی را متزلزل کند. تنها راه مقابله با این فشارها حفظ انسجام داخلی و تقویت توان داخلی است.اعتماد مردم به دیپلماسی نیز زمانی تقویت می‌شود که بدانند دستگاه سیاست خارجی کشور بر پایه عزت و اقتدار حرکت می‌کند، نه بر اساس توهمات و وعده‌های پوچ غربی‌ها. اگر این پیام به درستی منتقل شود، جامعه هم با آرامش بیشتری این دوره را پشت سر خواهد گذاشت.
تسنیم: در صورت فعال شدن اسنپ‌بک، نقش روسیه و چین در شورای امنیت تا چه اندازه می‌تواند به مهار این روند کمک کند و ایران چه تعاملاتی با این دو کشور انجام داده است؟
حق‌وردی: خوشبختانه همکاری‌های نزدیکی میان ایران، روسیه و چین وجود دارد. در روزهای اخیر هم نمایندگان وزارت خارجه ما با همتایان روس و چینی ملاقات داشتند و بیانیه مشترکی صادر شد که در آن سه کشور به صراحت مکانیزم ماشه را غیرقانونی اعلام کردند. این موضع‌گیری نشان می‌دهد که حتی اگر این موضوع در شورای امنیت مطرح شود، آنها تحریم‌های جدید را به رسمیت نخواهند شناخت.
این هماهنگی یک ظرفیت مهم برای ایران است و ما باید از قابلیت‌های اقتصادی و سیاسی این کشورها حداکثر استفاده را ببریم. تجربه نشان داده که شرکای شرقی ما به مراتب قابل اعتمادتر از کشورهای غربی هستند، زیرا منافع مشترک عمیق‌تری با ایران دارند و موجودیت ما را تهدید نمی‌کنند. تقویت این روابط می‌تواند سپری مؤثر در برابر فشارهای غرب باشد و به ایران کمک کند تا با وجود تحریم‌ها، مسیر توسعه اقتصادی و استقلال سیاسی خود را ادامه دهد.
تسنیم: آیا تشدید فشارهای تحریمی و نقض برجام توسط اروپا می‌تواند به افزایش تنش‌های امنیتی در منطقه خلیج فارس و غرب آسیا منجر شود؟ ایران چه تدابیری برای مدیریت این پیامدها دارد؟
حق‌وردی: تجربه عملیات "وعده صادق 3" نشان داد که دشمنان ایران به خوبی می‌دانند هرگونه تجاوز با پاسخ قاطع مواجه خواهد شد. من بعید می‌دانم آنها در آینده نزدیک دست به حماقتی بزنند، اما طبیعت دشمن دشمنی است و باید همیشه آماده بود.
تمام تدابیر دفاعی و امنیتی در کشور از حوزه نظامی و پدافندی گرفته تا مسائل اقتصادی و فنی اندیشیده شده است. نیروهای مسلح قهرمان ما آماده هستند که هرگونه تجاوز را نه تنها دفع، بلکه متجاوز را تعقیب و تنبیه کنند. در این میان تنها نگرانی واقعی، نقش مخرب برخی مجامع بین‌المللی مانند آژانس انرژی اتمی است که عملاً به ابزار دست آمریکا و رژیم صهیونیستی تبدیل شده‌اند.
در هر صورت، اگر دشمنان ما دچار محاسبه غلط شوند، پاسخ جمهوری اسلامی ایران قاطع، سریع و بازدارنده خواهد بود. این آمادگی خود بهترین تضمین برای حفظ امنیت منطقه و جلوگیری از ماجراجویی‌های بیشتر غرب و دشمن است.
انتهای پیام/
