ماجرای فناوری غشا در صنعت آب؛ نیاز مهم کشور ۱۵ سال درگیر تعارض منافع

به گزارش خبرنگار اجتماعی خبرگزاری تسنیم،‌ بحران آب مدتها است که به یکی از مهم‌ترین چالش‌های ایران تبدیل شده است؛ از افت شدید سطح آب‌های زیرزمینی گرفته تا خشکی رودخانه‌ها، کاهش بارندگی و ... این مشکلات نه‌تنها زندگی روزمره مردم را تحت‌تأثیر قرار داده، بلکه صنایع، کشاورزی و حتی امنیت غذایی کشور را نیز با تهدید جدی مواجه کرده است.

در چنین شرایطی، نقش فناوری‌های نوین و نوآوری‌های بومی برای مقابله با این بحران بیش از پیش اهمیت پیدا می‌کند. از همین رو، پرونده‌ای در خبرگزاری تسنیم باز کردیم تا با شرکت‌های دانش‌بنیان و فناور فعال در حوزه آب گفت‌وگو کنیم؛ شرکت‌هایی که با تکیه بر دانش فنی داخلی و پژوهش‌های مستمر، توانسته‌اند دستاوردهایی ارائه دهند که نه‌تنها در کشور، بلکه در سطح جهانی هم کم‌نظیر است.

یکی از این مجموعه‌ها، «شرکت نانو حباب انرژی» است که با توسعه فناوری‌های نوینی همچون نانوحباب، نانو اوزون و نانو کلر، توانسته روش‌های مرسوم تصفیه و ضدعفونی آب و فاضلاب را با راهکارهای مبتنی بر نانو جایگزین کند. این شرکت با اجرای پروژه‌های متعدد در نقاط مختلف کشور، از جمله کاهش 70 درصدی مصرف اوزون در یکی از پایلوت‌های اجرا شده، نشان داده که فناوری بومی می‌تواند هم در کاهش هزینه‌ها و هم در ارتقای کیفیت آب نقشی کلیدی ایفا کند.

به همین بهانه، با  عارف دادگستر، مدیرعامل و بنیان‌گذار شرکت «نانو حباب انرژی» گفت‌وگویی انجام دادیم تا از زبان او درباره روند شکل‌گیری این فناوری‌ها، تجربه اجرای پروژه‌ها و چشم‌انداز آینده آن‌ها در حل بحران آب بشنویم. بخش اول این گفتگو با عنوان فناوری"نانوحباب"؛ ناجی تصفیه‌خانه‌های قدیمی ایران منتشر شد. در ادامه بخش دوم این گفت‌و‌گو را از نظر می‌گذرانید:

دادگستر؛ مدیرعامل و بنیان‌گذار شرکت دانش‌بنیان «نانو حباب انرژی» در گفتگو با تسنیم اظهار کرد: یکی از اقدامات مهم در بخش آبیاری، استفاده از فناوری نانوحباب است که می‌تواند میزان مصرف آب را حتی در گلخانه‌های هیدروپونیک تا 20 درصد کاهش دهد. به همین نسبت، در زمین‌های کشاورزی سنتی نیز این فناوری با افزایش قدرت نفوذ آب در خاک، از تبخیر سطحی جلوگیری کرده و موجب افزایش مدت‌زمان خیس‌شوندگی خاک می‌شود؛ موضوعی که به‌طور مستقیم از هدررفت آب جلوگیری می‌کند.

وی گفت: در حوزه آبزی‌پروری نیز این فناوری نقش کلیدی دارد. با توجه به بحران آب و کمبود منابع، تولید در این صنعت با چالش جدی مواجه شده است؛ چراکه دیگر امکان ایجاد تراکم تولید گذشته وجود ندارد چراکه آبی که وارد مزرعه می‌شود خاصیت تأمین اکسیژن را ایجاد می‌کند و هم از یک منبع آبی تازه استفاده می‌کنید که با آن، ظرفیت تولید خود را بالا ببرید. فناوری نانوحباب این امکان را فراهم می‌کند که آب ورودی به استخرها علاوه بر تأمین اکسیژن مورد نیاز، موجب ارتقای کیفیت تولید شود. به همین دلیل، با وجود کاهش منابع آبی، تولیدکنندگان می‌توانند میزان تولید خود را افزایش دهند.

مدیرعامل این شرکت دانش‌بنیان گفت: به گفته کارشناسان، استفاده از این فناوری در دو بخش «بهبود کیفیت آب» و «حذف عوامل بیماری‌زا» در آبزی‌پروری باعث شده است تا با همان حجم آب در دسترس، میزان تولید تا دو تا سه برابر افزایش یابد. همچنین فناوری نانواکسیژن یا همان نانوحباب‌های اکسیژن در حال اجراست که می‌تواند ظرفیت تولید را حتی تا چهار یا پنج برابر افزایش دهد.

دادگستر با اشاره به مشکلات حوزه آب گفت: مشکل اصلی در ایران به «بدنه کارشناسی صنعت آب و فاضلاب» بازمی‌گردد؛ بدنه‌ای که می‌تواند مانع ورود فناوری‌های نوین به صنعت تصفیه آب کند. تصفیه‌خانه‌هایی که در کشور کار تصفیه آب را انجام می‌دهند همه با روش‌های متعارف و سنتی انجام شده و هدررفت زیادی دارد کیفیت آب ما با توجه به آلاینده‌های نوظهور و تفاوتی که شرایط جوی و جغرافیایی با توجه به قبل، دیگر روش‌های مرسوم پاسخگو نیست.

وی تصریح کرد: در حالی که پروژه‌های ما متعددی در کشور در سطح صنعتی اجرا شده، تمامی تاییدیه‌های لازم از وزارت نیرو، وزارت بهداشت و سازمان غذا و دارو اخذ شده، اما به دلیل تعارض منافع و مقاومت کارشناسی، این فناوری‌ها هنوز به‌طور گسترده وارد صنعت نشده‌اند.

مدیرعامل این شرکت دانش‌‌بنیان گفت: به گفته فعالان این حوزه، ایران در مقیاس آزمایشگاهی و تئوریک هم‌سطح کشورهای پیشرفته حرکت می‌کند و فناوری‌های متعددی از جمله فناوری غشا در مراکز دانشگاهی  تحقیقاتی توسعه یافته است اما همچنان در مرحله آزمایشگاهی باقی مانده و به صنعت ورود نکرده است و این موضوع باعث کاهش انگیزه فناوران نیز شده است.

وی ادامه داد: نمونه‌ای از این شرایط زمانی مشاهده شد که در یکی از تصفیه‌خانه‌ها، پس از اجرای پایلوت فناوری، کارگر تصفیه‌خانه اشک شوق می‌ریخت و با اشاره به کیفیت بالای آب تولیدی، تأکید می‌کرد که بیش از 10 سال است چنین کیفیتی را تجربه نکرده‌اند.

دادگستر تصریح کرد: در بخش‌هایی مانند «طعم و بو» نیز مشکلات جدی در کشور وجود دارد و چند پروژه محدود با استفاده از فناوری نانوحباب اجرا شده اما هنوز اجازه ورود گسترده این فناوری به صنعت داده نشده است؟! که تعارض منافع نقش پررنگی در این نقطه وجود دارد در شرایطی که مقالات علمی ایران در این حوزه هم‌سطح مقالات بین‌المللی منتشر می‌شود.

مدیرعامل این شرکت دانش‌بنیان گفت: در زمینه مقایسه فناوری‌های آب با کشورهای منطقه ایران در حوزه نانوحباب پیشگام است و دستاوردهای خوبی در این بخش داشته است، اما در سایر حوزه‌ها همچنان عقب‌ماندگی وجود دارد.

وی گفت: ما در سال 1388 فناوری «غشاهای الیاف نازک توخالی» ثبت و اختراع کردیم اما این فناوری هرگز وارد صنعت نشد این در حالی است که در ژاپن، هم‌اکنون تمام تصفیه‌خانه‌های فاضلاب از فناوری غشایی استفاده می‌کنند! که بازهم به همان دلایل گفته شده قبلی این فناوری در ایران توسعه پیدا نکرد!

دادگستر خاطرنشان کرد: فناوری زمانی معنا پیدا می‌کند که وارد صنعت شود، نه اینکه تنها در مراکز تحقیقاتی یا مقالات علمی باقی بماند. با توجه به روندی که در کشور وجود دارد از 2 فناوری حمایت می‌کنیم و می‌دانیم که اگر این فناوری حمایت نشود به جایی نخواهد رسید. ظرفیت‌های خوبی از لحاظ فنی در کشور وجود دارد که در بعضی از  حوزه‌ها، به ویژه فناوری‌های حوزه نانو خود را نشان می‌دهد که ایران جزو چند کشور برتر دنیا هستیم.

وی گفت: یک فاصله‌ای بین فناوری و صنعت وجود دارد که این مسئله را باید ریشه‌یابی کنیم که به چند مورد از‌ آنها اشاره کردم.

مدیرعامل این شرکت دانش‌بنیان گفت: یکی از مهمترین فناوری‌های تصفیه آب و فاضلاب، فناوری غشایی است که کشورهای منطقه و جهان از  این فناوری غشایی در آب‌شیرین‌کن‌ها استفاده می‌کنند. در حالی که ایران دانش فنی آن را سال‌ها پیش در اختیار داشته، کشورهای توسعه‌یافته و حتی برخی کشورهای منطقه اکنون از این فناوری غشایی به‌عنوان «قلب سیستم‌های آب‌شیرین‌کن» بهره می‌برند. هم‌اکنون ژاپن، آمریکا، کشورهای اروپایی و حتی ترکیه این فناوری را تولید کرده و خدمات آن را به دیگر کشورها صادر می‌کنند.

وی گفت: این فناوری علاوه بر حوزه تصفیه آب و فاضلاب، کاربردهای گسترده‌ای در صنایع دیگر از جمله دیالیز، خالص‌سازی گاز، تصفیه آب، تصفیه فاضلاب و بهره‌برداری از منابع آب با کیفیت دارد. جاهایی که نیاز به فیلتراسیون قوی و با کیفیت داشته باشید می‌توانید از این فناوری بهره‌مند شوید. اگر فرصت ورود این فناوری‌ها به صنعت در ایران فراهم می‌شد، می‌توانست بخش بزرگی از نیاز کشور به واردات تجهیزات گران‌قیمت را برطرف کرده و از خروج ارز جلوگیری کند.

وی در پایان تأکید کرد: فناوری می‌تواند هم به احیای منابع آبی کشور کمک کند و هم از هدررفت آب جلوگیری کند. اما شرط تحقق این هدف، ورود جدی فناوری به صنعت است و رسانه‌ها نیز باید نقش پررنگ‌تری در این زمینه ایفا کنند و با برجسته کردن ظرفیت‌های فناورانه، مسیر را برای عبور از موانع موجود هموار سازند.

دادگستر خاطرنشان کرد: بحران آب شاید امروز تهدید محسوب نشود و می‌تواند فرصتی برای بازسازی زیرساخت‌های قدیمی و سنتی تصفیه‌خانه کشور و بهره‌گیری از فناوری‌های نوین باشد؛ فرصتی که اگر به‌درستی استفاده شود، می‌تواند مدیریت پایدار منابع آبی ایران را تضمین کند.

انتهای پیام/