یادداشت| اربعین؛ نماد مقاومت و تبیین فرهنگ عاشورا
اربعین حسینی فراتر از مراسم دینی، میدان بزرگی برای تبیین پیام عاشورا در عصر رسانه است که با حضور میلیونی زائران، فرصت مقابله با تحریف و انتقال فرهنگ مقاومت را فراهم می‌کند.
به گزارش خبرگزاری تسنیم از قم، اربعین حسینی هر ساله میزبان میلیونی از عاشقان اهل بیت (ع) از سراسر جهان است؛ پدیده‌ای بی‌نظیر که نه تنها جلوه‌ای از شور و شعور دینی و معنوی است، بلکه به واسطه ظرفیت‌های گسترده رسانه‌ای امروز، به یک میدان بزرگ تبیین و معرفی ارزش‌های عاشورایی تبدیل شده است. این گردهمایی عظیم، فرصتی بی‌بدیل برای مقابله با تحریف‌های تاریخی و فرهنگی عاشورا و انتقال درست و جامع پیام‌های آن به نسل‌های جدید و مخاطبان جهانی به شمار می‌رود.
اهمیت اربعین در فرهنگ عاشورایی
اربعین، علاوه بر بعد عبادی و زیارتی، عرصه‌ای فرهنگی و اجتماعی است که نماد پیوند میان عشق، مقاومت و امید است. این مراسم بزرگ، به‌عنوان یک تجربه مردمی، به‌طور طبیعی به بازنمایی آرمان‌های امام حسین (ع) و قیامشان در برابر ظلم می‌پردازد. از همین رو، اربعین محلی است برای زنده نگه داشتن نهضت عاشورا، اما به شیوه‌ای نو و متناسب با مقتضیات زمان.
در عصر رسانه، حضور گسترده زائران و فعالیت‌های متنوع فرهنگی در مسیر نجف تا کربلا، علاوه بر معنویت، زمینه‌ساز تولید و نشر محتواهای فراوانی در قالب‌های مختلف است؛ از تصاویر و ویدئوهای زنده تا گزارش‌های خبری، مستندهای کوتاه، پادکست‌ها و گفتارهای تحلیلی. این حجم عظیم محتوا، اگر به درستی مدیریت و هدایت شود، می‌تواند نقش مؤثری در تبیین صحیح پیام عاشورا داشته باشد.
تحریف عاشورا؛ چالشی مداوم
متأسفانه، عاشورا و پیام‌های آن همواره هدف تحریف‌ها و تفسیرهای نادرست قرار گرفته است. این تحریف‌ها گاهی به دلیل فاصله زمانی و جغرافیایی، گاهی به سبب کم‌اطلاعی و گاهی از روی اغراض سیاسی و فرهنگی ایجاد شده‌اند. از سوی دیگر، رسانه‌های معاند و جریان‌های مخالف، با دست‌کاری در روایت‌ها و استفاده از ابزارهای نوین تبلیغاتی، سعی در تضعیف و تغییر مفهوم قیام حسینی دارند.
در این میان، اربعین به‌عنوان یکی از مهم‌ترین فرصت‌ها برای مقابله با این تحریف‌ها شناخته می‌شود. چرا که این واقعه، یک بستر واقعی و ملموس از حضور میلیون‌ها انسان متعهد و معتقد است که می‌توانند با روایت‌های مستقیم و مستند خود، پیام اصلی عاشورا را به جهانیان برسانند.
ظرفیت رسانه‌ای اربعین در تبیین زینبی
«تبیین زینبی» به معنای ارائه روشنگرانه و هوشمندانه پیام‌های عاشورا با نگاهی که برگرفته از فرهنگ مقاومت حضرت زینب (س) است، از اهمیت ویژه‌ای برخوردار است. حضرت زینب (س) پس از حادثه کربلا، با بصیرت و شجاعت خود، علاوه بر حفظ حریم امام حسین (ع)، پیام نهضت را به جهانیان منتقل کرد. این سبک تبیین، که بر مقاومت، صبر، آگاهی و بیان حقایق تأکید دارد، می‌تواند در عرصه رسانه‌ای امروز به مثابه الگویی موثر برای انتقال پیام عاشورا باشد.
اربعین به دلیل حضور پرشور و متنوع زائران و فعالیت‌های مردمی، بستر مناسبی برای تولید محتواهای زینبی است. روایت‌های عینی و زنده از حضور زائران، گفت‌وگو با خانواده‌های شهدا، نمایش نمادهای مقاومت، برگزاری سخنرانی‌ها و اجرای نمایش‌های خیابانی، همه و همه بخشی از این ظرفیت رسانه‌ای بزرگ هستند.
نقش شبکه‌های اجتماعی و فضای مجازی
در عصر حاضر، شبکه‌های اجتماعی به مهم‌ترین بستر نشر و بازنشر اطلاعات تبدیل شده‌اند. در اربعین، میلیون‌ها کاربر با اشتراک‌گذاری تصاویر، ویدئوها و تجربیات خود، باعث گسترش پیام عاشورا به زبان‌های مختلف و فرهنگ‌های گوناگون می‌شوند. این پدیده، اگر به شکل هوشمندانه و سازمان‌یافته هدایت شود، می‌تواند یکی از قوی‌ترین ابزارهای مقابله با تحریف و ارائه روایت درست باشد.
به عنوان مثال، صفحات رسمی و غیررسمی موکب‌ها، گروه‌های مردمی و تشکل‌های فرهنگی با تولید محتوای تخصصی و جذاب، ضمن جذب مخاطب، زمینه ساز شکل‌گیری گفتمان‌های صحیح و علمی درباره عاشورا و فرهنگ مقاومت می‌شوند. علاوه بر این، استفاده از ابزارهای نوین مانند اینفوگرافیک، پادکست، ویدئوهای کوتاه و لایوهای زنده، به انتقال پیام کمک می‌کند.
چالش‌ها و ضرورت برنامه‌ریزی
با وجود ظرفیت‌های عظیم، بدون برنامه‌ریزی دقیق و مدیریت محتوایی، ممکن است فرصت اربعین برای تبیین پیام عاشورا به خوبی محقق نشود. پراکندگی محتوا، کم‌عمقی تحلیل‌ها و حضور پیام‌های غیرکارشناسی یا تحریف شده می‌تواند اثرگذاری این رویداد را کاهش دهد. بنابراین، ضرورت دارد نهادهای فرهنگی، رسانه‌ای و مردمی با همکاری یکدیگر، برنامه‌های هماهنگ و منسجمی برای تولید، بازنشر و تحلیل محتوا تدوین کنند.
علاوه بر این، آموزش به فعالان رسانه‌ای و فرهنگی که در مسیر اربعین حضور دارند، می‌تواند به ارتقای کیفیت تولیدات کمک کند. این آموزش‌ها باید شامل مباحثی درباره تاریخچه عاشورا، اصول تبیین زینبی، مهارت‌های رسانه‌ای و مقابله با جنگ نرم باشد.
تبیین زینبی اربعین
اربعین به‌عنوان بزرگ‌ترین گردهمایی دینی جهان، فرصتی کم‌نظیر برای تبیین پیام عاشورا در عصر رسانه است. با بهره‌گیری از ظرفیت‌های مردمی و رسانه‌ای این رویداد، می‌توان ضمن مقابله با تحریف‌های تاریخی و فرهنگی، پیام ایستادگی، مقاومت و امید را به زبان امروز و برای مخاطبان جهانی بازگو کرد.
تبیین زینبی، به‌عنوان الگویی هوشمندانه و تأثیرگذار، می‌تواند نقشی کلیدی در انتقال این پیام ایفا کند و اربعین را به عرصه‌ای زنده برای نشر فرهنگ مقاومت و آزادگی تبدیل نماید.
یادداشت از امیرعلی مرادی، پژوهشگر دینی
انتهای پیام/
