حج در قرآن|مکه شهرِ امن و پرنعمت

 به گزارش خبرگزاری تسنیم، از آنجا که حج یکی از ارکان دین و در زمره عبادات مهم مسلمانان بوده و ترک آن بدون عذر موجه گناه کبیره است، لذا خدای متعال نه‌تنها سوره‌ای به نام حج در قرآن کریم آورده، بلکه در آیات متعددی در سوره‌های مختلف نیز به موضوع حج و مباحث مرتبط با آن پرداخته است.

یکی از این آیات، آیه 126 در سوره بقره است، آنجا که می‌فرماید: «وَإِذْ قَالَ إِبْرَاهِیمُ رَبِّ اجْعَلْ هَٰذَا بَلَدًا آمِنًا وَارْزُقْ أَهْلَهُ مِنَ الثَّمَرَاتِ مَنْ آمَنَ مِنْهُمْ بِاللَّهِ وَالْیَوْمِ الْآخِرِ ۖ قَالَ وَمَنْ كَفَرَ فَأُمَتِّعُهُ قَلِیلًا ثُمَّ أَضْطَرُّهُ إِلَىٰ عَذَابِ النَّارِ ۖ وَبِئْسَ الْمَصِیرُ یعنی:  و [یاد کنید] آن گاه که ابراهیم گفت: پروردگارا! این [مکان] را شهری امن قرار ده و اهلش را آنان که به خدا و روز قیامت ایمان آورده‌اند از هر نوع میوه و محصول روزی بخش. خدا فرمود: [دعایت را درباره مؤمنان اجابت کردم، ولی] هر که کفر ورزد بهره اندکی به او خواهم داد، سپس او را به عذاب آتش می‌کشانم و آن بدبازگشت‌گاهی است.

در این بخش از آیه «وَإِذْ قَالَ إِبْرَاهِیمُ رَبِّ اجْعَلْ هَٰذَا بَلَدًا آمِنًا / ابراهیم (ع) امنیت مکه را از خداوند متعال مسئلت می‌کند.»، مراد از ایمن قرار دادن این شهر، آن است که حیوانی در آن جا صید نشود، درختی قطع نشود و گیاهی کنده نشود، یا کسی که به مسجد پناه آورده، تا وقتی که در مسجد است، ایمن باشد،‌ اگرچه پناه آوردنش به جهت جنایتی باشد و مستوجب حد است. برخی معتقدند این فقره از آیه ناظر به ایمن بودن از عذاب الهی است. یعنی هر کس به خداوند در مسجدالحرام پناه آورد، از عذاب الهی در امان است. 

روایاتی وجود دارد که مؤید چنین برداشتی از کلمه امن است. به نظر می‌رسد مراد از ایمن بودن معنای جامعی است که شامل همه موارد مذکور می‌شود. 

«وَارْزُقْ أَهْلَهُ مِنَ الثَّمَرَاتِ مَنْ آمَنَ مِنْهُمْ بِاللَّهِ وَالْیَوْمِ الْآخِرِ»، در اینجا ثمره به معنای میوه و محصول درختان است و همچنین برخی آن را به مال تفسیر کرده‌اند. از آن جا که «ال» بر سر کلمه ثمرات که جمع است، آورده شده است، بر شمول و فراگیری آن دلالت می‌کند و در حقیقت حضرت ابراهیم (ع) در نیایش خویش تنوع و تکثر میوه‌ها و محصولات درختی و کثرت مال را برای اهل مکه از درگاه خداوند متعال مسئلت می‌کند. 

از امام صادق (ع) نقل شده است که حضرت ابراهیم با عنایت به غیر ذی‌ ذرع بودن مکه از خداوند خواسته تا مردم ثمرات را از مکان‌های دیگر به این شهر حمل کنند و خداوند نیز دعای او را مستجاب کرده است. 

«وَمَنْ كَفَرَ فَأُمَتِّعُهُ قَلِیلًا ثُمَّ أَضْطَرُّهُ إِلَىٰ عَذَابِ النَّارِ ۖ وَبِئْسَ الْمَصِیرُ»، حضرت ابراهیم (ع) توسعه در رزق را برای مومنین به خدا و روز جزا از خداوند مسئلت می‌کند، ولی خداوند کسی را که نسبت به اعطای ثمرات کافر شود یا کسی را که اصولا ایمان نیاورده باشد، از بهره مندی محروم نمی‌کند، ولی بهره او اندک خواهد بود، زیرا بهره کافران منحصر به زندگی دنیوی است. از نظر قرآن کریم بهره دنیوی اگر چه زیاد باشد ولی اندک به شماره می آید و کفار از نعمت های جاودانه اخروی طرفی نخواهند بست. 

از سیره حضرت ابراهیم (ع) در درخواست رزق به ثمرات، استفاده می شود که نیازهای مادی حتی خواستن در معیشت از درگاه خداوند منعی ندارد، به ویژه اینکه این درخواست ناظر به وسعت رزق دیگری یا عامه مردم باشد. البته کسانی که نسبت به رزقی که خداوند به آنها داده است، ناسپاسی کنند یا به او کفر بورزند از سنت عذاب در امان نخواهند بود چنان که پروردگار در مقام و عید به آنها می‌فرماید به ناچار او را به عذاب الیم گرفتار خواهیم کرد.

انتهای پیام/