اختلاف نظر مجلس و دولت در خصوص ناترازی سوخت

به گزارش خبرنگار اقتصادی خبرگزاری تسنیم، در سال های اخیر یکی چالش های اصلی  اقتصاد ایران،  ناترازی در حوزه انرژی ها است. بدیهی است اگر چاره ای برای ناترازی در حوزه انرژی اندیشیده نشود، این ناترازی به سایر بخش های اقتصاد کشور از جمله بودجه سالانه کشور سرایت کرده و علاوه بر کاهش رفاه عمومی، در آینده ای نه چندان دور منجر به تورم و افزایش سطح عمومی قیمت ها نیز خواهد شد. البته لازم به ذکر است با توجه به تورم بالای سال های اخیر اقتصاد ایران، حل این ناترازی ها نباید صرفا با استفاده از مکانیزم قیمتی صورت گیرد چرا که خود این امر نیز می تواند شوک تورمی قابل توجهی را مجددا به اقتصاد ایران وارد کند. 

یکی از ناترازی های حوزه ی انرژی که در سال های اخیر روند افزایشی داشته و تقاضای آن از عرضه ی آن پیشی گرفته است، ناترازی در حوزه بنزین است. همین موضوع باعث شده تا گمانه زنی ها در خصوص افزایش قیمت بنزین مجددا بر سر زبان ها بی افتد.

البته چندی پیش رئیس سازمان برنامه و بودجه با تاکید بر این نکته که استفاده از ابزار های قیمتی راه حل مناسبی برای مدیریت مصرف نیست، گفت: سیاست‌های غیرقیمتی انرژی می‌تواند بدون ایجاد تکانه‌های جدید به بهینه‌سازی مصرف انرژی کمک کند. 

همچنین منظور در مصاحبه ای عنوان کرده بود، از نظر برخی از نمایندگان مجلس، رفع ناترازی انرژی  به معنای بالا بردن قیمت است. یعنی باید قیمت بنزین را بالا ببریم، مردم کم مصرف کنند، قیمت برق را بالا ببریم، مردم کم مصرف کنند، پشت فرمایشات آقایان بالا بردن قیمت انرژی است ولی دولت فعلاً بنایی برای اینکه اصلاح قیمت انرژی ندارد.

بهینه سازی مصرف با استفاده از سیاست های غیر قیمتی

یکی از پیشنهاد هایی که برای رفع ناترازی بنزین در برخی محافل کارشناسی دولت و مجلس مطرح می شود اضافه شدن گاز مایع ( یا همان LPG)  به سبد سوخت کشور است. در واقع ایده ی متنوع سازی سبد سوخت کشور یکی از راهکار هایی است که می تواند کسری بنزین کشور را بدون استفاده از مکانیزم افزایش قیمت مجددا به تعادل برساند.

در همین راستا، محمدجواد توکلی رییس سابق پژوهشکده اقتصادی وزارت اقتصاد، متنوع نبودن سبد مصرف انرژی در ایران را دلیل اصلی بالا بودن مصرف بنزین و گاز دانست و افزود: مصرف سرانه انرژی در کشور در مقایسه با بسیاری از کشورها بالا نیست و در چنین شرایطی صرف افزایش قیمت بنزین و گاز نمی‌تواند به کاهش مصرف منجر شود و لازم است راهکارهای غیرقیمتی همچون تنوع بخشی به سبد مصرف انرژی و ایجاد جایگزین برای مردم در دستورکار قرار بگیرد.

جبران کسری بنزین با ورود LPG  به سبد سوخت کشور

گفتنی است در شرایط فعلی به طور میانگین مصرف بنزین به حدود 120 میلیون لیتر در روز می رسد. از طرفی میزان تولید بنزین حدودا 10-15 میلیون لیتر کمتر از مصرف روزانه کشور است. بنابراین به نظر می رسد ورود LPG به سبد سوخت کشور واقعیتی غیر قابل انکار است.

به طور کلی بازار LPG در ایران به سه بخش تقسیم می شود. گاز مایع در مصرف 1- صنعتی و صنفی (کپسول لیفتراک، آشپرخانه ها)  2- بخش عمومی و خانگی (عمدتا مناطقی که به شبکه سراسری گاز متصل نیستند)  3- برای مصرف خودروها، البته نکته ای که وجود دارد این است که آمار دقیقی از نحوه ی تخصیص LPG به این سه حوزه وجود ندارد.

افزایش قیمت گاز مایع در بازار آزاد با آغاز به کار سامانه سدف

لازم به ذکر است سامانه سدف از نیمه ی آذر ماه به منظور مدیریت در تخصیص گاز مایع رسما آغاز به کار کرد. از طرفی با توجه به راه اندازی سامانه سدف و شروع سهمیه بندی از ابتدای سال 1402، قیمت گاز مایع از 2200 تومان در بازار آزاد به 3000 تومان افزایش یافت ( حداقل 70 شرکت در سراسر کشور در توزیع گاز مایع فعالیت می کنند).

البته از نیمه ی دوم آذر ماه سال 1401 که تقریبا سامانه سدف عملیاتی شد، نرخ اول (سهمیه ای) همان 2 هزار تومان و نرخ دوم (مازاد سهمیه) بر مبنای قیمت فوب، نرخ گذاری شد و عملا نرخ در بازار آزاد افزایش یافت.

نکته ی قابل توجهی که باید به آن اشاره کرد این است که در شرایطی که قیمت رسمی و سهمیه ای گاز مایع حدودا کیلویی 2 تا 2 هزار و 200 تومان و قیمت این گاز در بازار آزاد کیلویی 3 هزار تومان است، قیمت این گاز در بازار های صادراتی تنی 500 دلار (معادل کیلویی 0.25 تا 0.5 دلار) است.

ماجرای مجوز صادرات LPG  به پالایشگاه های نفتی چیست؟

یکی از نکاتی که تا کنون در رسانه ها بازتاب خاصی نداشته است، اعطای مجوز صادرات LPG به پالایشگاه های نفتی از نیمه ی خرداد ماه سال جاری است. این موضوع از این جهت اهمیت بیشتری پیدا می کند که اولا اختیار صادرات فراورده های اصلی همانند بنزین و گاز مایع تا کنون با دولت بوده است و ثانیا با توجه به بورسی بودن پالایشگاه ها این موضوع افشا نشده است.

در واقع تا کنون پالایشگاه های نفتی اجازه داشتند تا فراورده های ویژه ی خود را صادر کنند اما بررسی ها نشان  می دهد به جهت کمک به توسعه و تجهیز پالایشگاه ها، از نیمه ی خرداد علاوه بر صادرات فراورده های ویژه، مجوز صادرات LPG نیز به این پالایشگاه ها اعطا شده است.

صادرات LPG عامل افزایش مصرف بنزین شده است؟

یکی از گمانه زنی ها در خصوص عامل افزایش مصرف بنزین در ماه های اخیر، دقیقا به موضوع صادرات گاز مایع بر می گردد. به بیانی دیگر برخی از کارشناسان معتقدند در شرایطی که جذابیت صادرات LPG با توجه به قیمت های جهانی آن بالاست، اقداماتی در جهت مدیریت حجم و قیمت عرضه این محصول در داخل شکل گرفته است.

در واقع تحت تاثیر رشد قیمتی و آنچه که مدیریت عرضه نامیده‌ شده، برخی صاحبان خودرو مصرف متعارف گاز مایع را با مصرف بنزین جایگزین کرده اند که این‌موضوع احتمالا در ناترازی نیمه‌اول سال موثر بوده است.

امکان جبران کمبود روزانه 15 میلیون لیتر بنزین وجود دارد؟

ظرفیت تولید پالایشگاه های نفتی برای تولید LPG حدود 2 میلیون و 300 هزار تن و ظرفیت تولید پالایشگاه های گازی برای تولید گاز مایع حدود 12 میلیون تن است. به بیانی دیگر مجموع LPG تولید شده در کشور بیش از 14 میلیون تن در سال است.

براوردها نشان می دهد اگر از این میزان تولید LPG، سالانه حدود 2 میلیون تن آن به سبد سوخت مصرفی خودرو ها افزوده شود (که در واقع معادل مصرف 15 میلیون لیتر بنزین در روز است) عملا کسری بنزین را پوشش داده است.

گفتنی است اضافه شدن گاز مایع به سبد سوخت کشور مصوبه ی سال 1400 مجلس شورای اسلامی بود که البته تا کنون اجرایی نشده است، اما از ابتدای سال رئیس جمهور در خصوص اجرایی شدن این مصوبه دستوراتی را به نهاد های اجرایی ابلاغ کرده است.

*  محمد صدرا مقیسه

انتهای پیام/