آرامستان تاریخی امامزاده عبدالله (ع) شهر ری هم از همسان‌سازی قبور بی‌نصیب نماند
دو حیاط قدیمی این آستان به طور کامل تخریب و سنگ مزارها جمع‌آوری شد اما اعتراض‌ها باعث شد این عملیات تخریب متوقف شود و حالا دوباره حیاط‌های دیگری دستخوش تغییرات شدند و شواهد نشان می‌دهد این نوسازی در امامزاده عبدالله قصه درازی داشته باشد.
به گزارش خبرگزاری تسنیم از ری، چند روز پیش انتشار کلیپی با عنوان تخریب گلزار شهدای بهشت‌زهرا (ع) در فضای مجازی منجر به تشویش و نگرانی مردم و خانواده شهدا شد اما پس از آن سازمان بهشت‌زهرا (ع) در اطلاعیه‌ای اعلام کرد کلیپ مذکور ساختگی است و تصاویری قدیمی که مربوط به طرح یکسان‌سازی سال‌های قبل بوده با صحنه‌سازی مجدداً منتشر شده است.
یکسان‌سازی آرامستان‌ها که در نهایت منجر به نوسازی می‌شود از نظر مردم به منزله زیرورو کردن خاطرات و امری غیرضروری تلقی می‌شود، اما متولیان امر و مجریان طرح یکسان‌سازی بر این اقدام اصرار دارند و با وجود نارضایتی مردم هیچ گاه تغییری در روند اجرا ایجاد نشده است.
یکسان‌سازی در آرامستان‌های تاریخی و قدیمی و نیز گلزار شهدا به دلیل وجود ظرفیت‌های معنوی و میراث هویتی بیش از سایر آرامستان‌ها در معرض اعتراض و نارضایتی قرار دارد و اغلب طرح‌های نوسازی هم شامل همین آرامستان‌های مورد توجه می‌شود.
نارضایتی‌ها از اجرای طرح‌های یکسان‌سازی تا جایی پیش رفت که حضرت آیت‌الله خامنه‌ای، رهبر معظم انقلاب اسلامی در 11 بهمن‌ماه 1397 پس از زیارت قبور مطهر شهدا درباره یکسان‌سازی قبور شهدا فرمودند: «یکی از کارهای بدی که بعضی از مدیران گلزارهای شهدا انجام می‌دهند، این کار غلط یکسان‌سازی قبور شهدا است. این [جا] خوب است؛ همین درست است، بیایند صاحبان این شهدا، پدرانشان، مادرانشان، فرزندانشان، همسرانشان، علامتی داشته باشند، عکسی داشته باشند، این خوب است. این شکل، شکل طبیعی است. هیچ لزومی ندارد که ما این [علامت‌ها] را صاف کنیم، به خیال اینکه می‌خواهیم زیباسازی کنیم. زیبایی هر جایی و هر چیزی به حَسَب خودش است؛ زیبایی انسان، زیبایی باغ، زیبایی قبرستان، زیبایی هر چیزی را باید به حَسَب خودش محاسبه کنیم.»
بر اساس فرمایش رهبر معظم انقلاب که "زیبایی هر جایی و هر چیزی به حَسَب خودش است" و نباید در شمایل قبرستان‌ها تغییر داد اما امامزاده عبدالله (ع) شهرری و آرامستان تاریخی آن که مدفن بسیاری از مفاخر و بزرگان عصر معاصر است سال‌هاست که به بهانه یکسان‌سازی تخریب و نوسازی می‌شود.
این آرامستان در سال‌های گذشته نیز از سوی مدیران مورد واکاوی قرار گرفت و دو حیاط قدیمی این آستان به طور کامل تخریب و سنگ مزارها جمع‌آوری شد اما اعتراض‌ها باعث شد این عملیات تخریب متوقف شود و حالا دوباره حیاط‌های دیگری دستخوش تغییرات شدند و شواهد نشان می‌دهد این نوسازی در امامزاده عبدالله قصه درازی داشته باشد.
آرامستان امامزاده عبدالله (ع) به واسطه وجود مفاخر، قدمت و اصالت فرهنگی و هنری یکی از جاذبه‌های گردشگری شهر ری محسوب می‌شد اما با اجرای طرح یکسان‌سازی شمایل قدیمی و تاریخی این آرامستان دگرگون شد.
با اجرای طرح یکسان‌سازی در حیاط قدیمی تیفوسی‌ها، این بخش از تاریخ امامزاده عبدالله (ع) زیرورو شد و حالا شاهد دفن‌های جدیدی در این حیاط قدیمی که بخشی از تاریخ کشور بود را شاهدیم.
در بازدیدی که از امامزاده عبدالله شهرری داشتیم شاهد نارضایتی مردم از اجرای طرح یکسان‌سازی بودیم.
آقای جوادی در دیدار با مدیریت آستان امامزاده عبدالله (ع) از پیدا نکردن مزار مادرش گلایه داشت و گفت: سنگ مزار مادرم بعد از نوسازی نصب نشده، شما که میگویید نقشه دقیق قبور را دارید چطور یک قبر اینجا گم می‌شود.
آقای احمدی نیز به مشکلات تردد در آرامستان اشاره کرد و افزود: سنگ‌های کف در هنگام بارندگی بسیار خطرناک می‌شود و تا به حال چندین نفر در همین امامزاده در اثر لیزخوردگی دچار آسیب شدند.
خانم حسنی از تخریب سنگ مزار قدیمی پدرش گلایه داشت و گفت: یک ماه پیش که آمدیم سنگ سالم بود اما حالا که آمدیم دیدیم سنگ قبر عوض شده دلیلش را پرسیدم گفتند سنگ شکسته بوده و هنگام اجرای یکسان‌سازی خورد شده و حالا باید هزینه سنگ جدید را نیز پرداخت کنیم.
آقای ریاضی از عدم دریافت اجازه از مالکان قبور ناراضی بود و گفت: اینجا مدفن پدر و مادرم است، ما اینجا را همان شکلی که بود می‌خواستیم، هیچ اجازه‌ای برای تخریب، نوسازی و یکسان‌سازی از ما گرفته نشده است.
طرح یکسان‌سازی آرامستان تاریخی امامزاده عبدالله (ع) شهرری از چندی پیش آغاز شده و حیاط‌های امامزاده یکی پس از دیگری به بهانه یکسان‌سازی و نوسازی و با حذف بسیاری از قبور جا برای دفن اموات جدید فراهم می‌شود.
در ماه‌های اخیر با اجرای طرح یکسان‌سازی قبور که در دو حیاط قدیمی این آستان انجام شد، کلیه قبور حیاط تیفوسی‌ها و شهدای 16 آذر اصلاح و با توجه به قدمت این قبور با در نظر گرفتن قبور 3 طبقه شرایط دفن برای حدود 5 هزار میت فراهم شد که البته با گذری که از این آرامستان این امامزاده داشتیم، تأثیر این اصلاحات مخرب را در قبرفروشی‌ها و دفن جدید اموات به‌راحتی می‌توان دید.
محوطه آرامستان امامزاده عبدالله (ع) شهرری در حدود 15 هکتار و قدمت برخی قبور آن به بیش از 100 سال می‌رسد و در بسیاری از موارد سنگ قبور تاریخی و هنری که برگرفته از فرهنگ و شرایط آن روزها بوده بر مزارها نصب شده بود.
حیاط تاریخی تیفوسی‌ها مربوط به کشته‌شدگان دوران جنگ جهانی دوم و در اثر شیوع تیفوس بوده که بی‌توجهی در دفن این اموات به دلیل شرایط اضطراری که در آن زمان وجود داشته و دفن در خلاف جهت قبله در این حیاط و به تبعیت از آن حیاط بعدی دلیلی برای نوسازی در این امامزاده تاریخی شده است.
در حیاط تیفوسی‌ها مقبره‌ای کوچک برای دکتر حامدی ساخته شده بود که در طرح نوسازی به طور کل از بین رفت، این پزشک متعهد مؤسس موسسه تحقیقات واکسن و سرم‌سازی حصارک کرج بود که برای نجات جان بیماری تیفوس بدون واهمه از این بیماریِ به شدت مسری تلاش کرد و به یاری هم‌میهنان خود شتافت و خود نیز بر اثر این بیماری درگذشت.
حالا پس از اجرای طرح نوسازی بسیاری از قبور به دلیل آسیب هنگام برداشتن سنگ‌ها حذف شده و برخی قبور جابه‌جا نصب شده و به رغم ادعایی که مجری طرح در حفظ سنگ قبور داشته برای برخی قبور علاوه بر سنگ پیشین سنگ جدیدی نیز نصب شده که نشانگر عدم وجود کارشناس و دقت و توجه در نصب مجدد قبور است.
پس از حیاط تیفوسی‌ها که با گلایه و نارضایتی شدید کارشناسان و دلسوزان میراث فرهنگی همراه بود، نوبت به حیاط شهدای 16 آذر رسید و سنگ‌های این حیاط نیز به ترتیب شماره‌گذاری و پس از آن برداشت و پس از یکسان‌سازی نصب شد که البته بازدید میدانی ما از این حیاط نیز در هنگام شماره‌گذاری پیش از برداشت قبور نشان داد تعدادی از قبور اصلاً شماره‌گذاری نشدند و همین موضوع موجب می‌شود در نصب مجدد نیز این قبور در نقشه لحاظ نشود.
مقایسه تصاویر قبل و بعد از یکسان‌سازی در این حیاط نشان می‌دهد که شمایل این آرامستان قدیمی که بخشی از تاریخ شهرری محسوب می‌شود، زیرورو شده و به محلی برای دفن اموات اختصاص یافته که با توجه به موقعیت از قیمت بالایی نیز برخوردار است.
البته مردم شهرستان ری به واسطه وجود آرامستان بهشت‌زهرا (س) سال‌هاست که با معضلات ناشی از ترافیک در مسیر بهشت‌زهرا دست و پنجه نرم می‌کنند و حالا پس اخبار خوشایندی که از احداث آرامستان در مناطق دیگر شهر تهران دریافت کردیم می‌بینیم که با شرایط ایجاد شده در امامزاده عبدالله و به واسطه دسترسی راحت به شهر تهران از این پس نیز دفن اموات در این منطقه قوت می‌گیرد و این در حالی است که در محدوده قرار گیری امامزاده عبدالله و اطراف آن هیچ پارکینگی برای توقف خودروها در نظر گرفته نشده است.
گفتنی است حیاط‌های قدیمی‌تر امامزاده عبدالله (ع) در سال‌های پیش نوسازی شده که مورد سرزنش مدیران فعلی نیز هست و امروز در این آرامستان ادعا می‌شود که یکسان‌سازی و در حقیقت نوسازی با کمترین آسیب و حذف قبور انجام شده است.
دو سال پیش نیز تخریب سنگ مزار خوشنویس مطرح معاصر در رسانه‌ها منتشر شد که در پی آن در ابتدا مدیریت آستان اقدام به پاک‌سازی آن مزار و سپس از سوی یکی از خیران هنردوست مقبره‌ای برای این خوشنویس طراحی و نصب شد.
این آرامستان تاریخی دارای تعداد زیادی مقبره خانوادگی است که البته به دلیل عدم رسیدگی و فرسودگی در مقاطعی به محلی برای زندگی معتادان متجاهر تبدیل شده اما راه جلوگیری از این آسیب نوسازی نبود بلکه محصور کردن این امامزاده و افزایش تعداد خادمان و نگهبانان می‌توانست از بروز این آسیب جلوگیری کند و هزینه‌های سنگین تهیه سنگ و مصالح و قراردادهای سنگین با پیمانکاران برای یکسان‌سازی حیاط‌ها صرف اقدامات فرهنگی و نیازهای روز جامعه شود.
امامزاده عبدالله با این میزان از بودجه و این دسترسی آسان می‌توانست محلی برای امور فرهنگی و آموزشی مختلف از جمله آموزش کودکان کار و جامانده از تحصیل یا مرکزی برای ترک اعتیاد و یا درمانگاهی خیریه برای درمان بیماران نیازمند باشد اما تمامی این اعتبارات در راه یکسان‌سازی قبوری استفاده شد که با وضعیت رو به رشد قبر فروشی عمر مفید آن به 10 سال نیز نمی‌رسد.
سؤال اینجاست که علی‌رغم آسیبی که به بخشی از تاریخ ری وارد شده، این محدوده کشش دفن 6 هزار میت جدید را دارد و آیا مدیران و مسئولان شهرستان ری به این نیاز توجهی داشته‌اند یا تنها به سود حاصل از فروش قبور اکتفا می‌کنند؟!
شایان ذکر است بودجه و اعتبار قابل‌توجهی در اجرای طرح یکسان‌سازی آرامستان امامزاده عبدالله شهر ری هزینه می‌شود که دستاورد آن تنها تخریب قبور و نارضایتی مردم است اما انتظار این است که برنامه‌های مذهبی، معنوی و فرهنگی بیشتری را از این آستان داشته باشیم و اگر قرار است بودجه مربوطه صرف یکسان‌سازی شود، معابر و ادارات شهرستان ری مقصد بهتری برای این امور است و تسهیل دسترسی و تردد مردم در آرامستان اولویت امروز نیست.
گفتنی است در این آرامستان شخصیت‌های سرشناسی چون صابر همدانی شاعر معاصر، صادق سرمد، محمد هاشم افضل العلما، شمس‌العلمای محلاتی، محمد ثانی خوانساری، سلیمی قلم، شیخ مجد رازی، ادیب پیشاوری، استاد جعفر شهیدی رئیس مؤسسه لغت‌نامه دهخدا و مرکز بین‌المللی آموزش زبان فارسی و از پژوهشگران برجسته زبان و ادبیات فارسی، علی دشتی پژوهش‌گر، محمود کریمی استاد بزرگ موسیقی ایران، حسن وحید دستجردی بانی مجله ارمغان، محسن مقدم از بنیان‌گذاران پردیس هنرهای زیبای دانشگاه تهران، حمد علی عبرت بانی روزنامه عبرت، فضل‌الله زاهدی و 14 تن از امرای ارتش، پروفسور درویش کجوری بنیان‌گذار دانشکده دامپزشکی دانشگاه تهران، عباس مسعودی مؤسس روزنامه اطلاعات، خاندان ماهرالنقش بزرگ‌ترین معماران تهران قدیم، جلال افشار بنیان‌گذار موزه جانورشناسی، حشره‌شناسی و گیاه پزشکی ایران، طغرل افشار اولین منتقد سینما، علیرضا افضلی‌پور شیمی‌دان و از بنیان‌گذاران دانشگاه کرمان، حسین آقا قوللر آغاسی بنیان‌گذار نقاشی قهوه‌خانه‌ای، صمصام سوادکوهی سازنده فرودگاه مهرآباد، وحید دستگردی سلطان‌الشعرای احمد شاه قاجار، عماد الکتاب خوشنویس بزرگ و استاد خط نستعلیق، استاد ابراهیم بوذری خوشنویس و تعزیه‌خوان بزرگ و ردیف آوازی ایران، سید علی نصر پدر تئاتر ایران، توران میر هادی مادر ادبیات کودک و نوجوان، صادق سرمد صاحب‌امتیاز روزنامه صدای ایران، سه دانشجوی شهید 16 آذر، عباس مهر پویا متفکر و بنیان‌گذار موسیقی تلفیقی و پوران شریعت‌رضوی نویسنده ایرانی و همسر علی شریعتی مدفون هستند.
گزارش از مریم باحور
انتهای پیام/
