۵ روز اول نمایشگاه کتاب تهران خارجی‌ها چه نظری داشتند؟

به‌گزارش خبرنگار فرهنگی خبرگزاری تسنیم، درحالی که محمدمهدی اسماعیلی وزیر فرهنگ و ارشاد اسلامی در مراسم افتتاحیه سی و چهارمین نمایشگاه بین‌المللی کتاب تهران صحبت از شیطنت برخی معاندان برای خاموش کردن چراغ فرهنگ در کشورمان کرده بود، این نمایشگاه به نیمه راه خود رسیده است و نه تنها استقبال گسترده هموطنان از آن بلکه نقطه نقطه نظرات مقامات و بازدیدکنندگان خارجی هم مهر تاییدی بر این نکته بود که نمایشگاه کتاب پل ارتباطی میان ایران و کشورهای خارجی است.

در این زمینه برخی کارشناسان تاکید دارند کتاب با توجه به ماندگاری بالایی که دارد می‌تواند بهترین گزینه برای انتقال فرهنگ به سایر نقاط جهان باشد و برگزاری رویدادهای فرهنگی همچون نمایشگاه‌های کتاب با درنظر گرفتن ارتباط میان ناشران و فعالان عرصه نشر و چاپ عاملی در تحکیم وحدت شود و گروه دیگر بر این باورند که با عینک کتاب می‌توانیم بهتر با ملت‌ها ارتباط برقرار کنیم.

به‌عنوان مثال زلفیه دولت‌زاده؛ وزیر فرهنگ جمهوری تاجیکستان که کشورش به عنوان مهمان ویژه سی و چهارمین نمایشگاه بین‌المللی کتاب تهران بود در نشست «چشم‌انداز تعاملات فرهنگی ایران و تاجیکستان» گفت: نمایشگاه امکانات و فرصت‌هایی را در اختیار ما قرار داده است که با چشم کتاب و از میان سطرهای کتاب یکدیگر را ببینیم و در اجرای رسالت اصلی خویش، ترغیب مردم به کتاب و فرهنگ، مهم‌ترین اقدامات را انجام دهیم.

این درحالی است که مهدی بیردال؛ معاون انتشارات کوثر ترکیه  نیز درباره اهمیت کتاب در ارتباط میان ملت‌ها گفت: کتاب در همه عرصه‌ها از جمله سیاست و دیپلماتیک، دوستی، خانواده و... کالایی پرارزش است و می‌تواند فرهنگ‌ها را به هم نزدیک کند.

وی  معتقد است کتاب عنصر مهمی در روند دیپلماسی فرهنگی است و باعث شناخت فرهنگ‌های مختلف از یکدیگر می‌شود و به دلیل همین ویژگی است که می‌تواند به گسترش صلح و دوستی در جهان کمک کند.

از سوی دیگر نباید فراموش کنیم در دوره‌ای که دیپلماسی فرهنگی یکی از کارآمدترین شیوه‌های تقویت روابط دیپلماتیک با سایر کشورهاست امروز بهترین گزینه را باید در ایجاد ارتباط فرهنگی با استفاده از ادبیات و کتب‌ دید و به گفته مقامات و مهمانان خارجی که از این رویداد فرهنگی بازدید کرده‌اند یا حتی خود مشارکت‌کنندگان در نمایشگاه اکنون پل ارتباطی ایران با سایر کشورها از لابه‌لای کتاب‌ها شکل گرفته است.

همه‌ ملت‌ها در کتابخوانی اشتراک دارند

النا پاولووا (Elena Pavlova)؛ رئیس اتحادیه کتاب روسیه، درباره نقش کتاب در دیپلماسی فرهنگی، بیان کرد: کتاب می‌تواند ملت‌های مختلف را به هم نزدیک کند. هر ملت و فرهنگی علایق خاص خود را دارند، ولی همه در کتابخوانی اشتراک نظر دارند‌ و کتاب می‌خوانند.

پاولووا افزود: صنعت ترجمه در دیپلماسی فرهنگی جایگاه خاصی دارد. با کمک کتاب و ترجمه آن به زبان‌های مختلف می‌توانیم فرهنگ یک کشور را بهتر درک کنیم. مردم با علایق و سلایق با جنسیت و با میزان دانش مختلف می‌توانند کتاب بخوانند و کتاب است که آنها را به هم نزدیک می‌کند.

رئیس اتحادیه کتاب روسیه ادامه داد: کتاب بخشی از هنر است. در واقع کتاب نیز مانند عکاسی، نقاشی، معماری و موسیقی است و می‌تواند مخاطب را شیفته خود کند و به آن بیاموزد.

زبان فارسی را به‌عنوان زبانی متعلق به یک ملت نمی‌دانیم

حجابی کرلانگیچ، سفیر کشور ترکیه با اشاره جایگاه نمایشگاه کتاب تهران در مقایسه با سایر نمایشگاه‌های مشابه  گفت: نمایشگاه بین‌‌المللی کتاب تهران نمایشگاه بزرگی در منطقه و حتی جهان است. می‌توانیم این رویداد فرهنگی در ایران را با نمایشگاه‌های کتاب فرانکفورت و قاهره مصر مقایسه کنیم.

کرلانگیچ درباره پیوند زبانی بین ایران و ترکیه گفت: زبان فارسی در طول تاریخ زبان مشترک ملل مختلف اسلامی در جغرافیای بزرگی بوده است. زبان ترکی در آناتولی کم‌کم جای زبان فارسی را گرفت اما هنوز مفردات زبان فارسی در زبان ترکی زنده است و کاربرد دارد. زبان فارسی، زبانی نیست که تنها به ملت ایران تعلق داشته باشد.

سفیر ترکیه در ایران با اشاره به گسترش زبان فارسی در هندوستان، بالکان، آناتولی و آفریقای شمالی ادامه داد: زبان فارسی را به‌عنوان زبانی متعلق به یک ملت نمی‌دانیم. زبان فارسی متعلق به ملل اسلامی است و هنوز هم پل ارتباطی بین کشورهای مسلمان است. ترکیه در این زمینه ذخایر گران‌قدری دارد. کتابخانه‌های ترکیه مملو از آثاری به زبان فارسی است. 

حجابی کرلانگیچ، حافظ، مولانا و سعدی را شخصیت‌های مشترک بین ایران و ترکیه خواند و افزود: این شخصیت‌ها رهبران علمی و فرهنگی جهان اسلام هستند. علاقه‌مندان زیادی در ترکیه در زمینه ادبیات فارسی کارهای پژوهشی انجام می‌دهند.

در همین حال، عبدالستار یارار مدیر سازمان کتابخانه‌ها و انتشارات استان قونیه  گفت: نمایشگاه بین‌المللی کتاب تهران مایه خیر و برکت برای ترکیه و ایران است. عرضه نخستین چاپ عکسی از قدیمی‌‌ترین نسخه مثنوی معنوی مولانا در نمایشگاه بین‌المللی کتاب تهران را به فال نیک می‌گیریم.

جنبه فرهنگی نمایشگاه کتاب تهران پررنگ‌تر از سویه تجاری آن است

از سوی دیگر ایشپریت سینگ بهسین مدیر شرکت بازرگانی سپلای و نماینده هندوستان در ایران گفت: نمایشگاه بین‌المللی کتاب تهران مهم‌ترین رخداد در ایران و منطقه به شمار می‌رود. جنبه فرهنگی این رویداد پررنگ‌تر از جنبه تجاری آن است.

سینگ بهسین؛ ضمن اشاره به توجه گسترده مردم به این نمایشگاه، بیان کرد: بیش از دو دهه است که در نمایشگاه بین‌المللی کتاب تهران شرکت می‌کنیم و به نمایشگاه‌های کتاب در اروپا و آمریکا هم رفته‌ایم. آن نمایشگاه‌ها بیشتر محل حضور تجار است و جنبه نمایشی دارد.

وی ادامه داد: ایران و هند به دلیل سابقه کهن فرهنگی دارای روابط سازنده با یکدیگر هستند. این نکته را نباید فراموش کنیم که هند و ایران هر دو از کشورهای آسیایی به ‌شمار می‌آیند و پیش از به وجود آمدن پاکستان مرز مشترک با یکدیگر داشتند.

نهسین با بیان اینکه در هندِ امروز اقبال به زبان فارسی کم شده است، گفت: بیشتر جوانان در هندوستان خود را با فضای مجازی و دنیای جدید مشغول کرده‌اند. علاقه به زبان و فرهنگ مشترک با ایران بیشتر در نسل‌های گذشته به چشم می‌خورد. باید این نکته را هم یادآوری کنم که دانشگاه‌های هندوستان دانشکده‌ زبان و ادبیات فارسی دارند اما علاقه‌مندان زیادی برای ادامه تحصیل در این رشته وجود ندارد.

مدیر شرکت سپلای ادامه داد: مسئولان و دست‌اندرکاران فرهنگی برای تر‌ویج زبان فارسی در هندوستان تلاش می‌کنند. در دوره‌ای از نمایشگاه کتاب در هند آثاری از ادبیات ایران را برای نمایش و فروش به هندوستان بردیم که بسیار مورد توجه قرار گرفت، اما در سال‌های دیگر این توجه از سوی مخاطبان دیده نشد.

نهسین با اشاره به اینکه چهار نسل از خانواده‌اش ساکن ایران بوده‌اند، بیان کرد: هم‌اکنون در هند بیشتر نمایشگاه‌های کتاب به‌صورت آنلاین است و مخاطبان لزومی برای حضور در نمایشگاه نمی‌بینند، اما علاقه بازدیدکنندگان به دیدار از نمایشگاه بین‌المللی کتاب تهران بسیار خوب است.

نمایشگاه بین‌المللی کتاب تهران تعامل میان ملل را جایگاه می‌بخشد

سید حسین اشراق نویسنده و متفکر سرشناس افغانستانی گفت: بدون شک نمایشگاه کتاب می‌تواند از یک‌سو نشان‌دهنده ادامه سنت فرهنگ‌مداری مردم ایران باشد و از ظرفیت معنوی آنها نمایندگی کند و از جانب دیگر بحثِ بینشِ میان فرهنگی را که از اهمیتِ جدی برای تعامل و گفت‌وگو میان ملل برخوردار است، جایگاه می‌بخشد.

رئیس موسسه مطالعات و تحقیقات نبراس در کابل، همچنین افزود: کشور ایران از گذشته‌های دور تا حالا به‌مثابه یکی از کانون‌های فرهنگ و ادب، هنر و فلسفه و عرفان در حوزه تمدنی ما از جایگاه ارزشمندی برخوردار بوده است؛ از همین‌رو می‌شود برگزاری نمایشگاه کتاب را در همین راستا تحلیل کرد و گرامی داشت. بدون شک نمایشگاه کتاب می‌تواند از یک‌سو نشان‌دهنده ادامه سنت فرهنگ‌مداری مردم ایران باشد و از ظرفیت معنوی آنها نمایندگی کند و از جانب دیگر بحثِ بینشِ میان فرهنگی را که از اهمیتِ جدی برای تعامل و گفت‌وگو میان ملل برخوردار است جایگاه می‌بخشد.

وی درباره تاثیر برگزاری نمایشگاه بین‌المللی کتاب تهران در جذب مردم به مطالعه، افزود: نمایشگاه کتاب تأثیرِ زیادی بر انگیزه و عزم فرهنگی جامعه برای بهروری از کتاب دارد، زیرا امکانات متنوع را پیش روی جامعه قرار می‌دهد و زمینه این را فراهم می‌کند تا جامعه با افق گسترده خلق و برگردان آثار روبه‌رو شود، دست به گزینش بزند و از شرایط پیش آمده بهره ببرد. 

وی به نزدیکی زبانی و فرهنگی ایران و افغانستان اشاره کرد و در این‌باره که می‌توان ناشران افغانستانی را به مثابه ناشران خارجی در نظر نگرفت و تلاش کرد تا در سالن ناشران عمومی نمایشگاه بین‌المللی کتاب تهران حضور داشته باشند، گفت: بدون شک مشترکات فرهنگی و زبانی ناشران افغانستان و ایران زمینه این را فراهم می‌کند که آنها در ردیف ناشران خارجی قرار نگیرند؛ زبان وقتی «خانه وجود» تلقی شود این خانه بی‌تردید میان مردم افغانستان و ایران مشترک است. زبان فارسی بستر بزرگ تمدن‌آفرینی و فرهنگ‌پروری است و این میراثِ مشترکِ همه ما در حوزه تمدنی ماست، از همین رو حس بیگانگی دست نمی‌دهد.

سید حسین اشراق، نمایشگاه کتاب تهران را در جهتِ ارتقای پیوند فرهنگی افغانستان و ایران تاثیرگذار دانست و افزود: زیرا با رابطه فرهنگی است که ملت ها یکدیگر را فراتر از سود و منفعت درک می‌کنند و رابطه متقابل معنوی به‌وجود می‌آورند؛ به نظر من رابطه فرهنگی توأم با بنیان‌های معرفت شناختی، ارزش‌های معنوی و هنجارهای اخلاقی است، هم کیفیت آن ارزشمند است و نیز دوام و ریشه‌داری آن از ضریب قابل اطمینانی برخوردار است.

سید حسین اشراق در پایان سخنان خود گفت: من تدویر نمایشگاه کتاب در تهران را گام مهم در جهت ادامه سنت فرهنگ‌پروری مردم ایران تحلیل می‌کنم، همچنان گام مهم در جهتِ تبادل فرهنگی با ملل دیگر از رهگذر حضور ناشران به شمار می‌آورم، آرزومندم در دوره‌های دیگر حضور ناشران افغانستان پررنگ‌تر و آثار نویسندگان افغانستان نیز بیشتر و متنوع‌تر باشد. من برای برگزارکنندگان نمایشگاه موفقیت‌های افزون‌تر آرزو می‌کنم.  

وب‌سایت‌ها مرا به نمایشگاه تهران رساندند

از سوی دیگر شیرین هانتر استاد ایرانی-آمریکایی در دانشگاه جورج تاون با اشاره به اینکه آشنایی من با نمایشگاه کتاب از راه دنبال کردن تحولات ایران با خواندن وبسایت‌ها و دیگر رسانه‌های ایرانی بوده، گفت: رسانه‌های خارجی اخبار فرهنگی مثبت ایران را بازتاب نمی‌دهند.

هانتر درباره نمایشگاه بین‌المللی کتاب تهران، گفت: آشنایی من با نمایشگاه کتاب از راه دنبال کردن تحولات ایران با خواندن وبسایت‌ها و دیگر رسانه‌های ایرانی به‌دست آمده است. در رسانه‌های خارجی خبری درباره این نمایشگاه نیست و اخبار فرهنگی مثبت ایران را بازتاب نمی‌دهند.

وی افزود: کتاب اگر بتواند خوانندگان بین‌المللی پیدا کند در گسترش فرهنگ یک سرزمین نقش زیادی بازی می‌کند. اما این روزها سایر وسایل ارتباطی هم اهمیت زیادی پیدا کرده‌اند. متاسفانه این روزها به علت مشکلات سیاسی، مسائل فرهنگی ایران در رسانه‌های جهانی بازتاب زیادی ندارند. موضوعاتی هم که درباره آنها در ایران کتاب نوشته می‌شود محدود است و شنونده خارجی کم دارد.

استاد ایرانی-آمریکایی دانشگاه جورج تاون در پاسخ به این سوال که «برای مطالعه درباره وضعیت معاصر ایران در زمینه‌های فرهنگی، سیاسی و مذهبی بیشتر به تحقیقات منتشر شده در کدام کشورها اعتماد می‌کنید؟»، بیان کرد: تلاش می‌کنم برای نوشتن هر کتاب یا مقاله‌ای از منابع مختلف استفاده کنم. همچنین با مطالعه روزنامه‌ها و دیگر نشریات، به ویژه ماهنامه‌ها، به طور مستقل تصویری از سیاست موجود به دست بیاورم. من هرچه را که می‌خوانم با معیار عقل و استنباط‌های خودم هم می‌سنجم. من هیچ تزی را کاملا قبول نمی‌کنم، مگر آنکه با استنباط‌های خودم همگرا باشند.

انتهای پیام/