"آبسنگ‌های مرجانی" نخستین سد دفاعی در برابر طوفان هستند/ مهم‌ترین تهدیدات مرجان‌ها در خلیج فارس چیست؟

محمد طالبی متین در گفت‌وگو با خبرنگار اجتماعی خبرگزاری تسنیم در رابطه با اهمیت آبسنگ‌های مرجانی اظهار کرد: زیستگاه‌های مرجانی یکی از مهم‌ترین زیستگاه‌های دریایی محسوب می‌شوند که محل تولید مثل بسیاری از موجودات هستند به نحوی که 25 تا 30 درصد آبزیان دریایی مراحلی از زندگی خود را در این اکوسیستم‌ها سپری می‌کنند.

وی افزود: 25 درجه خط شمالی و جنوبی خط استوا منطقه‌ای است که پراکنش آبسنگ‌های مرجانی  دیده می‌شود. دمای آب در این مناطق بین 18 تا 32 درجه سانتی‌گراد است که این عامل شرایط مناسبی را جهت تشکیل این اکوسیستم‌ها فراهم می‌سازد.

مدیرکل دفتر حفاظت از زیست‌بوم‌ها و سواحل دریایی سازمان حفاظت محیط زیست با اشاره به وضعیت آبسنگ‌های مرجانی در خلیج فارس گفت: در  خلیج فارس شرایط خاصی حاکم شده و آبسنگ‌های مرجانی نسبت به سایر نقاط دنیا تحت استرس شدید دمایی هستند. آبسنگ‌های مرجانی خلیج فارس در زمستان در برخی مناطق دمای آب کمتر از 18 درجه سانتی‌گراد را تجربه کرده و برخی گزارشات تا دمای 14 درجه را نیز نشان داده‌اند. در فصل تابستان نیز دما تا 35 درجه سانتی‌گراد ثبت شده است.

طالبی متین تصریح کرد: در جوامع علمی دنیا این بحث وجود دارد که احتمالاً شرایط فعلی مرجان‌ها در خلیج فارس را مرجان‌های سایر مناطق دنیا تا 50 سال آینده تجربه می‌کنند و به همین خاطر خلیج فارس آزمایشگاه طبیعی در رابطه با رفتار این آبسنگ‌ها در مقابل تغییرات اقلیم محسوب می‌شود.

وی بیان کرد: بر اساس بررسی‌های سازمان حفاظت محیط زیست، در آب‌های شمالی خلیج فارس و دریای عمان در سواحل و جزایر ایرانی حدود 100 گونه مرجانی شناسایی شده که بیشتر آن‌ها شناسایی مورفولوژی بوده و برای شناسایی‌های ژنتیکی نیاز به بررسی‌های دقیق‌تر داریم و بر اساس این مطالعات، کشور ما در مقایسه با سایر کشورهای حاشیه خلیج فارس بیشترین تعداد مرجان‌ها را داراست.

مدیرکل دفتر حفاظت از زیست بوم‌ها و سواحل دریایی سازمان حفاظت محیط زیست ادامه داد: آبسنگ‌های مرجانی ظرفیت خوبی برای جذب توریسم دارند و در کشورهایی که سواحل مرجانی وجود دارد، مردم محلی از ظرفیت آن‌ها برای تأمین معیشت و جذب گردشگر بهره می‌گیرند.

طالبی متین با بیان اینکه مرجان‌ها دارای خدمات اکوسیستمی بیشماری هستند از آن‌ها به عنوان نوعی موج‌شکن ساحلی یاد کرد که در زمان وقوع طوفان‌های دریایی به مثابه اولین خط دفاعی هستند که در مقابل طوفان و تخریب ناشی از آن مقاومت می‌کنند. همچنین محققین کاربردهای دارویی و پزشکی برای آن‌ها کشف کرده‌اند و این در حالی است که مساحت کل آبسنگ‌های مرجانی در دنیا حدود 0.2 درصد از اقیانوس‌ها را در برمی‌گیرد که محدوده بسیار کمی است.

وی درخصوص تهدیداتی که متوجه مرجان‌هاست، توضیح داد: تهدیدات آبسنگ‌های مرجانی به دو دسته تهدیدات ناشی از فعالیت‌های انسانی و تهدیدات طبیعی تقسیم می‌شود. تهدیدات انسانی مانند ساخت و ساز ساحلی، تصادفات کشتی‌ها، رفت و آمد کشتی‌های نفتی، استخراج نفت، صید و صیادی، برداشت غیرقانونی و تهدیدات طبیعی که عمدتاً فرامنطقه‌ای بوده و شامل مواردی از جمله افزایش دمای آب دریاها، اسیدی شدن اقیانوس‌ها و ...، هستند که مرجان‌ها را در خلیج فارس و سایر نقاط دنیا تحت تأثیر قرار داده‌اند.

مدیرکل دفتر حفاظت از زیست بوم‌ها و سواحل دریایی سازمان حفاظت محیط زیست اظهار کرد: اصلی‌ترین تهدیدات آبسنگ‌های مرجانی خلیج فارس در سال‌های گذشته، ساخت وسازهای ساحلی در این مناطق بوده است اما از سال 2017 مهم‌ترین تهدید، افزایش دمای آب دریا شناسایی شده که باعث شد تا در برخی از سواحل مرجانی جزایر ما حدود 90 درصد از مرجان‌هایی که در عمق کمتر از 5 متر وجود داشتند، از بین بروند و سفیدشدگی مرجان‌ها در این مناطق دیده شد.

طالبی متین افزود: از آن زمان پایش‌های میدانی ما افزایش پیدا کرده است. خوشبختانه پایش‌های میدانی در یکی دو سال اخیر نشان داد که شرایط مرجان‌ها رو به بهبودی رفته است و ساختارهای مرجانی مجدداً در حال شکل‌گیری هستند. سفید شدن مرجان‌ها به دلیل گرم شدن ناگهانی آب دریا یک تغییر دوره‌ای بوده و اگر شرایط دمایی متعادل شود، اکثر مرجان‌ها مجدداً قابلیت احیا خواهند داشت.

وی با بیان اینکه تهدیدات انسانی مرجان‌ها برخلاف تهدیدات طبیعی غیرقابل بازگشت است، گفت: زمانی که ساخت و سازی در ساحل انجام می‌شود، مرجان‌های آن منطقه از بین رفته و بازگشت‌ طبیعی آن‌ها بسیار دشوار و تقریباً بعید است.

مدیرکل دفتر حفاظت از زیست بوم‌ها و سواحل دریایی با بیان اینکه اقدامات مؤثری در خصوص احیا و بازسازی آبسنگ‌های مرجانی انجام داده‌ایم، گفت: نخستین اقدام ما در خلیج چابهار در سال 2016 بود که تعداد بسیار کمی مرجان را به صورت پایلوت در منطقه کاشتیم و بعد از 2 سال مشاهده کردیم که رشد خوبی داشته‌اند. همین موضوع برای ما انگیزه‌ای شد که احیا را در سایر مناطق نیز در برنامه کاری خود قرار دهیم. البته این اقدامات هزینه‌بر است و فعالیت‌ زیادی را می‌طلبد.

طالبی متین اضافه کرد: امسال نیز بیش از 1000 قلمه جدید را در منطقه قرار دادیم و پس از 4 ماه مشاهده کردیم که بیش از 90 درصد آن‌ها رشد کرده‌اند. فعالیت دیگری را در جزیره هنگام با همکاری مرکز زیست فناوری خلیج فارس شروع کرده‌ایم که در آنجا نیز مرجان‌های کشت شده شرایط خوبی دارند.

وی ادامه داد: در جزیره خارک نیز با توجه به اینکه بیشتر تخریب مرجان‌های آکروپورا یا شاخ گوزنی در این جزیره بوده، طرحی را تعریف کردیم و اگر شرایط به خوبی پیش برود شاهد بازگشت این نوع مرجان‌ها در خارک خواهیم بود.

مدیرکل دفتر حفاظت از زیست بوم‌ها و سواحل دریایی سازمان حفاظت محیط زیست گفت: علاوه بر این اقدامات، در خصوص رفع تهدیدات نیز اقدام شده و قوانین سختگیرانه‌ای را برای رعایت حداکثر فاصله از این آبسنگ‌ها در زمان ساخت و ساز تنظیم کرده و جرایم سنگینی برای متخلفان در نظر گرفته شده است. سازمان حفاظت محیط زیست تمام توان خود را به کار می گیرد که از این تخلفات جلوگیری کند.

طالبی متین با بیان اینکه درخصوص مدیریت صید و صیادی در محدوده مرجان‌ها باید هماهنگی بیشتری با سازمان شیلات صورت بگیرد، خاطرنشان کرد: هرچه قدر که صیادان از آبسنگ‌ها مرجانی دورتر باشند، در نهایت به نفع خودشان است. چرا که این مناطق محل تولید مثل و تخم‌ریزی بسیاری از آبزیان هستند و در صورتی که مراحل رشد در این منطقه را به خوبی سپری کنند، در آینده ماهیان بیشتری به  سایر مناطق رفته و در نتیجه میزان صید نیز افزایش می‌یابد.

انتهای پیام/