شعر موفق فاطمی نگاهی همه جانبه به شخصیت حضرت زهرا (س) دارد

به گزارش خبرنگار فرهنگی تسنیم، محمد غفاری از شاعران کشورمان، به مناسبت ایام فاطمیه یادداشتی با عنوان «شعر فاطمی؛ یک جریان منسجم» نوشته و برای انتشار در اختیار خبرگزاری تسنیم قرار داده است، که در ادامه می‌خوانیم:

چند سالی است که با پررنگ‌تر شدن ایام فاطمیه و گسترده‌تر شدن مراسم عزاداری در ایام شهادت صدیقه طاهره سلام الله علیها، تکاپوی هنرمندان نیز برای عرض احترام به ساحت آن حضرت بیشتر شده است. در این بین شاعران به دلیل ارتباط مستقیمی که با هیائات و جلسات سوگواری دارند، نقش زیادی در تولید محتوا برای مادحین و مرثیه خوانان ایفا می‌کنند؛ از این رو پرداختن به شعر فاطمی و بررسی ابعاد گوناگون آن نیازی جدی است که همواره می‌بایست مورد توجه قرار گیرد.

هر چند در طول تاریخ شاعران زیادی به حضرت زهرا سلام الله علیها پرداخته‌اند و گاه به موضوع شهادت ایشان نیز اشاره‌ای کرده‌اند، اما جز در موارد محدودی نمی‌توان جریان شعر فاطمی را به صورت مستقل در تاریخ جست‌و‌جو کرد. برای مثال ناصر خسرو قبادیانی شاعری در قرن پنجم که بارها از تفکر شیعی در اشعارش بهره برده است، در ابیات زیادی به مدح حضرت فاطمه سلام الله علیها می‌پردازد:

آن روز در آن هول و فزع بر سر آن جمع
پیش شهدا دست من و دامن زهرا

تا داد من از دشمن اولاد پیمبر
بدهد به تمام ایزد دادار تعالی

یا خواجوی کرمانی در قرن هشتم اشعاری در رثای آن حضرت سروده است:

منظومه محبت زهرا و آل او
بر خاطر کواکب از هر نوشته‌اند

دوشیزگان پرده نشین حریم قدس
نام بتول بر سر معجر نوشته‌اند

همچنین شاعران بزرگی در تاریخ شعر پارسی همچون سنایی، عطار، ابن یمین، ابن حسام و... در مدح و منقبت حضرت صدیقه طاهره سلام الله علیها شعر سروده‌اند؛ اما آنچه که باید بدان توجه ویژه داشت، رشد و تعالی شعر فاطمی به عنوان یک جریان شعری در ادبیات آیینی، در این چند دهه‌ی اخیر است به گونه‌ای که استقبال شاعران پیشکسوت و جوان در سرایش شعر فاطمی سبب تولید ده‌ها مجموعه شعر مستقل در مدح، ستایش و مرثیه‌ی آن حضرت شده است.

لذا این رویه‌ی مبارک در ادامه‌ی حیات خود نیاز به بررسی و تعریفی جدی‌تر دارد. اگر بخواهیم در ایام فاطمیه به مراثی نوشته شده برای حضرت توجه کنیم، در بین انبوه اشعاری که این روزها به نام شعر فاطمی می‌خوانیم به نکات قابل توجهی برمی خوریم. از آن جمله می‌توان به مضامین و محتوای اشعار اشاره کرد که جایگاه ویژه‌ای در ترویج و اشاعه‌ی فرهنگ فاطمی دارد.

آن چه که این روزها به عنوان محتوا در اینگونه اشعار به چشم می‌خورد، غالباً پرداختن به قرائتی ماتمی و بیان مرثیه‌ی صرف از شهادت آن بزرگ بانوی تاریخ بشریت می‌باشد. امری که سبب شده است بسیاری از اشعار یکنواخت و مانند هم باشند و از طرف دیگر با تاکید بر مصائب و مراثی، از دیگر جنبه‌های زندگی آن حضرت غافل بمانیم.

کافی است کلیدواژهای شعر فاطمی را مورد بررسی قرار دهیم تا به مثالی کاربردی برسیم. اگر به این اشعار دقت کنیم با محدوده‌ی واژگانی کوچکی روبه‌رو می‌شویم که در خوشبینانه‌ترین حالت فراتر از 200 واژه نمی‌شود و در همین محدوده نیز بسامد چند واژه به صورت چشمگیری بیشتر است. واژه‌هایی چون: یاس، کوچه، در، دیوار، میخ، آتش، پهلو، بازو، تابوت و... و آنچه که کمتر با آن مواجه می‌شویم بیانی است که به مفاهیمی بپردازد که حضرت زهرا سلام اله علیها در تحقق آرمان آن به شهادت رسیدند. مفاهیم بزرگی همچون ولایت و ولایت پذیری، دفاع از مظلوم، مبارزه با طاغوت، ایثار و... . حتی اگر بخواهیم عمیق‌تر نگاه کنیم به لایه‌هایی از زندگی و سیره‌ حضرت می‌رسیم که به ندرت به آن پرداخته شده است.

مسائلی همچون تقوا و عبادت، عفاف و حجاب، تربیت فرزندان، ساده زیستی و قناعت، همسرداری و موارد مختلف دیگری که کمتر به آن در اشعار فاطمی برخورده‌ایم.

ناگفته نماند که عواطف و احساسات رکن اصلی در شعر فاطمی است و شعری که خالی از مرثیه باشد کارکرد اصلی خود در برانگیختن مخاطب را ازدست می‌دهد اما بی‌شک اگر بخواهیم نمونه‌های موفقی از شعر فاطمی را مورد بررسی قرار دهیم می‌باید به شعری توجه کنیم که علاوه بر بیان هنری و عاطفی، با نگاهی جامع و عمیق به شخصیت حضرت صدیقه کبری سلام اله علیها نگریسته باشد و با رها شدن از بیان مسائلی که ریشه در سطحی نگری دارند و همه‌ی زندگی حضرت را خلاصه در ماجرای شهادتشان می‌بینند، به مضامین عمیق و مفهومی‌تر بپردازند.

انتهای پیام/