پیام‌های مثبت پوستر نصب شده از حضرت زهرا (س) همراه با یک اشکال

به گزارش خبرنگار فرهنگی خبرگزاری تسنیم،‌ همزمان با فرارسیدن ایام فاطمیه و سالروز شهادت بانوی دو عالم حضرت فاطمه زهرا سلام‌الله علیها در راستای ایجاد فضای معنوی مناسب با این ایام، شهرداری تهران طی اقدامی پسندیده با نصب بنرها و پرچم‌های سیاه عزا اقدام به فضاسازی در معابر و میادین سطح شهر کرده است.

برخی از این بنرها از آنجا که پشتوانه محتوایی و معنایی دارند، بدون شک دارای اثرگذاری بیشتری در انتقال مفاهیم به مخاطبان خود هستند. در بین این بنرها، تصویری نمادین از حضرت فاطمه سلام‌الله علیها دیده می‌شود که اشاره به یک واقعه‌ی تاریخی دارد. آنچه در این بنر دیده می‌شود، تصویر خانمی است که در برابر مردان ایستاده و دست بلند کرده و در حال سخنرانی است. این ماجرا اشاره به اتفاقات پس از رحلت رسول خدا صلی الله علیه و آله و غصب فدک دارد. آن بانوی بزرگوار به بهانه این ماجرا نزد بزرگان قوم رفتند و به ایراد سخنانی پرداختند که به خطبه فدکیه شهرت یافت. این خطبه مجموعه‌ای از معارف را در زمینه‌های خداشناسی، معادشناسی، نبوت و بعثت پیامبر اسلام (ص)، عظمت قرآن، فلسفه احکام و تأکید بر مسئله امامت و ولایت در بر دارد.

چند نکته‌ی مثبتی که در این پوستر دیده می‌شود،‌ نقش اجتماعی زن در برهه‌های حساس تاریخ برای دفاع از حق است، درست در مقابل نگاهی که اسلام را دینی متحجر و محدودکننده‌ی زنان می‌داند. این تصویر نشان می‌دهد یک زن با حفظ شئونات دینی و زیست عفیفانه می‌تواند در دفاع از حق برخیزد و به روشنگری بپردازد.

نکته مثبت دیگری که در این تصویرگری وجود دارد، قسمتی از خطبه فدکیه است که حضرت فرمود «إِمَامَتَنَا أَمَاناً لِلْفُرْقَة»؛ یعنی امامت ما از تفرقه و اختلاف امان می‌دهد؛ این به آن معناست که زندگی در پناه عترت و زیست مبتنی بر سیره عترت سبب جلوگیری از هرگونه اختلاف دیدگاه چه در عرصه سیاسی و چه اجتماعی می‌شود؛ چه آن زمان که وقتی جامعه اسلامی از ولایت علوی و به دنبال آن، خاندان عترت فاصله گرفت، دچار سقوط از ارزش‌ها شد تا حدی که به تعبیر امام باقر علیه‌السلام «إرْتَدَّ النَّاسُ‏ بَعْدَ النَّبِيِّ ص إِلَّا ثَلَاثَة...» یعنی پس از پیامبر (ص) جز سه نفر تمام مردم مرتد شدند. ارتداد در اینجا به این معناست که از ولایت اهل بیت رویگردان شدند و به این ترتیب کتاب را گرفتند و عترت را رها کردند. تبعات این ارتداد تا حدی پیش رفت که ناگوارترین حادثه تاریخ بشریت یعنی عاشورا و ماجرای شهادت امام حسین علیه‌السلام را رقم زد.

اما در کنار وجوه مثبتی که این پوستر دارد، تصویرسازی این رویداد است، به این صورت که با واقعیت روایی و تاریخی تطبیق ندارد. حقیقت ماجرا این است که حضرت فاطمه سلام‌الله علیها به این صورت که در تصویر دیده می‌شود، اینچنین در انظار مردان حضور نیافتند بلکه از ورای پرده به سخنرانی پرداختند. در این باره گزارش محدثان و مورخان شیعه و سنی را نقل می‌کنیم:

ابن طیفور در کتاب «بلاغات النساء» از دانشمندان بزرگ اهل تسنن در قرن سوم هجرى‏ و متوفای 280 یعنی در عصر غیبت صغری و نیز شیخ مفید در کتاب «دلائل الإمامه» و طبرسی در کتاب «احتجاج» خود ماجرا را با اندکی اختلاف اینگونه نقل می‌کنند: «وقتى أبو بکر و عمر براى منع حضرت زهرا علیها السلام نسبت به فدک همدست شدند و آن حضرت از آن با خبر شد، مقنعه بر سر کشیده و پارچه‏‌اى بر سر انداخته و با چند تن از اطرافیان و زنان قوم خود به سوى مجلس ابوبکر حرکت فرمود و با کمال طمأنینه و آرامش و همچون رسول خدا صلّى اللَّه علیه و آله راه مى‌‏رفت؛ وقتی وارد مسجد شد، ابوبکر با گروهى از جماعت مهاجر و انصار نشسته بودند.» نکته اصلی در اینجاست که هر سه بزرگوار می‌نویسند «پس پرده‌‏اى زدند و آن حضرت در پشت آن پرده نشست، سپس آن حضرت آه دردناکى‏از دل سوزان خود کشید و همه مجلس به گریه و ناله افتاده و یکپارچه اندوه و عزا شد، سپس آن حضرت اندکى صبر کرد تا مجلس آرام شد ...» أَنَّهُ لَمَّا أَجْمَعَ‏ أَبُو بَکْرٍ وَ عُمَرُ عَلَى مَنْع  ‏فَاطِمَةَ ع فَدَکاً وَ بَلَغَهَا ذَلِکَ لَاثَتْ خِمَارَهَا عَلَى رَأْسِهَا وَ اشْتَمَلَتْ بِجِلْبَابِهَا وَ أَقْبَلَتْ فِی لُمَةٍمِنْ حَفَدَتِهَا وَ نِسَاءِ قَوْمِهَا تَطَأُ ذُیُولَهَا مَا تَخْرِمُ مِشْیَتُهَا مِشْیَةَ رَسُولِ اللَّهِ ص حَتَّى دَخَلَتْ عَلَى أَبِی بَکْرٍ- وَ هُوَ فِی حَشَدٍ مِنَ الْمُهَاجِرِینَ وَ الْأَنْصَارِ وَ غَیْرِهِمْ‏ فَنِیطَتْ دُونَهَا مُلَاءَةٌ فَجَلَسَتْ ثُمَّ أَنَّتْ أَنَّةً أَجْهَشَ‏ الْقَوْمُ لَهَا بِالْبُکَاءِ فَارْتَجَّ الْمَجْلِسُ ثُمَّ أَمْهَلَتْ هُنَیْئَةً حَتَّى إِذَا سَکَن‏ ...

 بر اساس این متن، حضرت زهرا سلام الله علیها وقتی در مجلس حاضر شدند، به احترام ایشان پرده‌ای زدند تا از آن مکان به سخنرانی بپردازند و هیچ‌گاه به‌صورت مستقیم با مردم مواجه نشدند. آن بانو در نهایت وقار و متانت به سخنرانی پرداختند. ضمن آنکه خود آن بانوی بزرگوار در پاسخ به سؤال پیامبر(ص) که فرمود «بهترین چیز براى زن چیست؟»، گفتند: «بهترین چیز براى زنان این است که مردى را نبینند و مردان نیز آنان را نبینند»؛ از این جهت شایسته است مسئولان امر در کنار دقت در محتوا، نسبت به تصویرگری چنین رویدادهایی دقت نظر کافی را داشته باشند که به طور قطع تأثیر یک کار هنری در ذهن مخاطب نسبت به متن محتوا به مراتب بیشتر است.

یادداشت: بهروز عباس زاده دکتری رشته‌ی الهیات

انتهای‌پیام/