تحلیلگر ترکیه‌ای: آیا واقعاً به اقتصاد ترکیه شلیک شد؟

به گزارش گروه بین الملل خبرگزاری تسنیم، در شرایطی که بحران اقتصادی بازار و شهرها و روستاهای ترکیه را درنوردیده، رئیس جمهور این کشور زیر بار قبول مسئولیت نمی رود و این دلایل را برای بروز بحران اقتصاد کشورش ذکر می کند:

1.شیوع ویروس کرونا در جهان و تبعات و پیامدهای آن.

2.حمله روسیه به اوکراین.

3.افزایش بدهی بانکی اغلب کشورهای جهان.

اردوغان در سخنرانی خود در جمع کارشناسان مالی در استانبول، یک دلیل دیگر نیز ذکر کرده و گفت: «با انواع و اقسام برنامه ها، توطئه ها و کودتا، دنبال این بودند که ترکیه از کنترل ما دربیاید. اما نتوانستند و به همین خاطر، آخرین اقدام آنان شلیک گلوله به قلب اقتصاد ترکیه بود. آنان اقتصاد ما را هدف گرفتند تا اوج دشمنی خود را نشان دهند.»

این سخنان اردوغان در حالی بیان شده که تحلیل گران اقتصاد، خطاهای خود او و مداخله مداوم در تصمیمات کلان پولی و مالی بانک مرکزی و اشتباهات بزرگ اردوغان در سپردن پست های حساس اقتصادی به کادرهای ناتوان را به عنوان اصلی ترین دلایل بحران اقتصادی ذکر می کنند.

بسیاری از تحلیل گران مالی و ارزی ترکیه معتقدند که یکی از خطاهای مهلک اردوغان، سپردن پست وزارت امور مالی و دارایی کشور به داماد بی تجربه و مغرورش برات آلبایراک بود که در یک بازه زمانی کوتاه، موجب تبخیر شدن 128 میلیارد دلار از منابع ارزی کشور شد.

سخنان اردوغان، واکنش های فراوانی به دنبال داشت. طاها آک یول، از تحلیل گران قدیمی ترکیه، در ستون خود در روزنامه قرار، به تحلیل ابعاد پیدا و پنهان و واهی بودن ادعاهای رئیس جمهور پرداخته است.

شلیک آخر

با انتشار گزارش رسمی مرکز ملی آمار ترکیه، مشخص شد که تورم در اقتصاد کشورمان، به نقطه اوج رسیده و رکورد 24 سال گذشته را شکسته است. با افزایش 3 درصدی ماه سپتامبر ما به نرخ 83.45 درصد سالانه رسیدیم.

در همین حال، افزایش قیمت تولید کننده 151 درصد بوده که در ماه های آینده به شدت بر قیمت ها تاثیر خواهد گذاشت و تورم جدیدی را رقم خواهد زد.

این اعداد وخیم نشان دهنده آن است که حتی با وجود رونق قابل توجه  فصل تولید و درآمدهای تابستانی گردشگری، ما در شرایط نگران کننده ای هستیم. اما بگذارید به خاطر بیاوریم: مگر رئیس جمهور اردوغان نگفته بود که با کاهش نرخ بهره بانکی، تورم نیز کاهش می یابد؟ اما چنین نشد. دولت چندین بار نرخ بهره را پایین آورد، ولی این اقدامات، اثر عکس گذاشت و موجب افزایش تورم و از دست رفتن ارزش پول ملی ترکیه یعنی لیره شد.

سوال این است: آیا از نظر علم اقتصاد، تامین مالی بدون پرداخت هزینه امکان پذیر است؟ مگر می شود شما اسامی مهمترین ابزارهای اقتصادی را تغییر دهید و انتظار داشته باشید که نهادهای مالی و بانکی، بدون انگیزه پول در اختیار بخش تولید بگذارند؟ ممکن نیست.

به همین دلیل است که مشکلات ما روز به روز بیشتر شده و اردوغان تصور می کند که می تواند به صورت دستوری نرخ بهره را پایین آورد و مشکل حل شود. اما چنین چیزی روی نداده و اتفاقاً به خاطر تصمیمات و دستورات او، اعتماد و ثبات بازارها متزلزل می شود و نرخ ارز و بهره افزایش می یابد. به همین سادگی!

باز هم نقش نیروهای خارجی

باید، هم برای تورم و هم برای تامین مالی که الزام اجباری اقتصاد است، در طراحی سیاست هایی که باعث افزایش عرضه سرمایه شود، به دنبال راه حل باشیم. آیا غیر از این است؟

با این حال اردوغان در سیاست‌های اقتصادی و نهادی که اجرا می‌کند اشتباهات خودش را نمی‌بیند و در تعریف نقش عوامل بحران اقتصادی، هیچ سهمی برای خطاهای بزرگ تیم اقتصادی اش قائل نیست.

به گفته اردوغان، دلیل مشکلات اقتصادی ما نیروهای خارجی هستند که با ما سر دشمنی دارند. او روز دوشنبه هم یک بار دیگر، همین عبارت را برای چندمین بار تکرار کرد. اردوغان در سخنان خود، دست روی توطئه، کودتا، خصومت و شلیک به اقتصاد ترکیه گذاشت. اما تا جایی که همه ما به خاطر داریم، کودتای نافرجام در سال 2016 میلادی روی داد و اتفاقاً دلار در آن زمان بالا نرفت و تهدید کودتا، اقتصاد ما را تکان نداد.

همین الان در آرشیوهای آن دوره، می توانیم ببینیم که خود بنعلی یلدیریم نخست وزیر وقت ترکیه، 10 روز پس از کودتا بیانیه زیر را منتشر کرد: «اگر چه کودتا شده اما در اقتصاد ترکیه، تغییر منفی خاصی را تجربه نکرده‌ایم و ندیدیم که این اقدام خائنانه، اقتصاد را سرنگون کند. یک کاهش قیمت جزئی در بورس وجود دارد، حرکت صعودی اندکی در نرخ ارز وجود دارد. هم در نرخ بهره و هم در نرخ سیاستی یک حرکت جزئی وجود دارد. اما اینها موقتی هستند و چیزی نیست که ما را نگران کند.» (بلومبرگ، 25 ژوئیه 2016)

در حالی که اردوغان به جای بازنگری در سیاست های اشتباه خود با مفاهیمی مانند «نیروهای خارجی، حمله، تله، آخرین گلوله» از مشکلات اقتصادی صحبت می کند، انتظارات بازارها ادامه دارد و بلاتکلیفی فعالان اقتصادی به خاطر سیاست های غلط دولت، موجب نگرانی شده است.

تحولات منجر به بحران اقتصادی در عرض سه سال

اردوغان در مورد تورم در آخرین روزهای سال 2019 ارزیابی خود را به این شکل ارائه کرد: «ما برای کاهش تورم تلاش می کنیم و امیدوارم در سال 2020 تک رقمی شویم. تک رقمی شدن در حال حاضر نشانه تحولات مثبت است. ترکیه در شرایط کنونی شروع به درو کردن نتایج اقدامات مثبتی کرده که همگی مبتنی بر کاهش بهره بود. با کاهش نرخ بهره به ترتیب فعلی، سرمایه گذاری ها در حال حاضر شروع به افزایش کردند. بانک‌های دولتی و خصوصی، شیرهای اعتباری خود را به روی کارآفرینان باز می‌کنند.» (20 دسامبر 2019)

با این حال، باز کردن «شیرهای اعتباری» بدون منابع اقتصادی منطقی، تورم 12 درصدی را در سال 2020، به 36 درصد در سال 2021 رساند. سپس، میزان تورم به سطح معادل دوران جنگ جهانی دوم در سال 2022 افزایش پیدا کرد.

 اقتصاددان ارشد سابق بانک مرکزی پروفسور هاکان کارا صراحتاً گفته است:«در یک سال گذشته در بازار ترکیه، ناگهانی ترین تورم در تاریخ 99 ساله جمهوری تجربه شد. ما در شرایطی هستیم که قبلاً پدر و مادرهای ما در جریان جنگ جهانی دوم تجربه کردند.»

حالا بیایید تعصب «حزب من، حزب من» را کنار بگذارید و بگویید، چرا در شرایطی که شما قول دادید تورم را تک رقمی کنید، سه رقمی شده است؟ بهتر نیست به جای طرح موضوعاتی  همچون گلوله و شلیک به اقتصاد، سراغ اصلاح سیاست های اشتباه بروید؟ چرا مداوماً اصرار می کنید که بهره بانکی بزرگترین دشمن شماست و چنین چیزی در نظام اقتصادی کشورمان وجود نداشته است؟

منابع علمی نشان می دهد که در عثمانی چه بین افراد و چه در معاملات دولتی، بهره بسیار رایج بوده و متأسفانه سه چهار برابر اروپا بوده است! هیچ شیخ الاسلامی غیر از سیوی زاده مخالفت نکرد. روزی برای شما خواهم نوشت که حتی در زمان عبدالحمید، بهره بانکی در ترکیه چه نقش مهمی داشته است.

یکی از بزرگ‌ترین و معتبرترین اساتید متخصص تاریخ سلجوقی، مرحوم پروفسور عثمان توران نیز تحقیقاتی انجام داده که نشان می دهد در دوره سلجوقیان معاملات مبتنی بر بهره انجام شده و اسناد آن توسط این استاد دانشمند، منتشر شده است.

بنابراین این واقعیت را بپذیریم که به جای پناه بردن به شعار و انداختن تقصیر بر گردن دیگران، باید قدم در راه تصمیمات و برنامه های جدی و واقعی بگذاریم. باید بپذیریم راهی جز بازگشت به سیاست های عقلانی وجود ندارد.

انتهای پیام/