فتوت‌نامه‌ها، میراث هنر معنوی گذشته ما هستند+فیلم
در سومین نشست "فراروایت" مهدی متولیان مجری-کارشناس برنامه، با آقای دکتر هادی بابایی، پژوهشگر و دارای مدرک دکترای هنرهای اسلامی است، درباره هنرهای گذشتگان ما و شیوه و اسلوب‌هایی که بر هنر آن‌ها حاکم بود صحبت کردند.
به گزارش خبرنگار فرهنگی خبرگزاری تسنیم، در ابتدا متولیان، پس از یادآوری دو جلسه پیش که درباره مفاهیم بنیادی هنر و مقایسه آن با وضع موجود هنر مدرن صحبت شده بود، این پرسش را مطرح کرد که منابع و دست‌رسی‌های ما به شیوه‌ها و اسلوب هنری گذشتگان‌مان چیست؟
دکتر بابایی در پاسخ به این سؤال به کلیدواژه "فتوت‌نامه" اشاره کرد و گفت: فتوت‌نامه‌ها، منابع مکتوب تاریخی‌ای هستند که از سده هفت هجری قمری داشته‌ایم؛ در آن‌ها علاوه بر مسائل کلی عرفانی، شواهدی از صنوف و حِرَفی که امروز به عنوان هنر می‌شناسیم را هم شاهد هستیم.
او در ادامه با ذکر یک مثال از اهمیت فتوت‌نامه‌ها سخن گفت: در نقاشی ایرانی که به آن نگارگری می‌گوییم، هفتصد سال پیش رنگ‌هایی را داشتیم که امروزه هیچ دانشی درباره ساخت مجدد این رنگ‌ها به ما نرسیده. زیرا فتوت‌نامه نگارگری در دست‌رس نداریم.
متولیان درباره تعریف فتوت‌نامه پرسید و دکتر بابایی چنین پاسخ داد که فتوت‌نامه‌ها، آئین‌نامه و شیوه‌نامه‌هایی برای انوع صنوف هنری و غیر هنری هستند. او از فتوت‌نامه‌های سپاهی‌گری، آهنگری، کفش‌دوزی مثال زد و درباره اصول و قواعد جذاب استاد و شاگردی گفت: در آداب استاد و شاگردی هر دو طرف، تعهد‌های بسیار جدی‌ای نسبت به یک‌دیگر دارند. برای مثال در فتوت‌نامه‌ها آمده که شاگرد باید به پنج خصلت آراسته باشد: اول آن که روی استاد را قبله خود بداند و از آن طرف به استاد هم می‌گوید در حق شاگرد نباید جفا کنی، کار اضافه به گردنش نیندازی و در آموزش شاگرد سنگ تمام بگذاری.
در این قسمت متولیان پرسید: اگر در تمام صنوف هنری فتوت‌نامه به ما رسیده بود، چه تغییر و تحولاتی در شیوه و منش‌های هنری ما ممکن بود به وجود بیاید؟
بابایی پاسخ داد: در بسیاری از حوزه‌های هنری ما فقیر هستیم و اگر می‌توانستیم به این منابع دست پیدا کنیم و یا سینه به سینه به ما منتقل می‌شد، مسلماً اوضاع ما این نبود.
او اظهار کرد که قطع شدن این انتقال دلایل مختلفی دارد و از ورود نقاشی‌های جذاب اروپایی به اصفهان در دوره شاه عباس صفوی را به عنوان یکی از دلایل قطع این انتقال مثال زد. او در این باره توضیح داد: در رابطه با معماری، وقتی حاکمیت‌هایی که داشته‌ایم از حمایت از آثار معماری روی‌گردان شدند، به خودبه‌خود معمار دیگر کاری برای انجام دادن نداشت.
سپس درباره شرایط هنرمندان در گذشته گفت: ما شواهد تاریخی بسیاری داریم از اینکه یک هنرمند بابت کاری که انجام می‌دهد، ثروت زیادی را جایزه می‌گیرد. برای مثال شعر‌هایی از شعرای دربار غزنوی باقی مانده که در آن می‌گوید: جایی برای پول‌هایی که سلطان محمود به من می‌دهد ندارم؛ و یا نگارگری که باغ هدیه می‌گیرد.
او در ادامه شرایط هنرمند قدیم و هنرمند واقعی امروزی را با هم مقایسه کرد و اظهار داشت که امروز هنرمند هرچه تواناتر و ممتازتر باشد، بیشتر سختی می‌بیند!
متولیان گفت: به نظر می‌آید هنرمندی که در گذشته بر اساس این فتوت‌نامه‌ها تربیت شده انسان اخلاقی و آداب‌دانی باشد، اما امروزه این تصور وجود دارد که هنرمندان با اصول اخلاقی بیشتر چالش دارند.
دکتر بابایی در این باره اظهار مخالفت کرد و گفت: به این خاطر است که به آن‌ها (در سیستم آموزشی هنر) یاد داده نمی‌شود. اگر شما در دانشگاه، هنر بخوانید به جز در چند رشته خاص که تعدادشان هم بسیار کم است، دو واحد آداب معنوی در هنر سنتی برای دانشجو ارائه می‌شود.
انتهای پیام/
