انتخابات ۲۰۲۳ ترکیه و بی اعتمادی مردم به طریقت‌ها

به گزارش گروه بین الملل خبرگزاری تسنیم، گروه ها و طریقت های عرفانی در ترکیه از نهادهای فروملّی مهم هستند که همواره در جریان تحولات سیاسی و اجتماعی این کشور نقش داشته اند.

گفته می شود، مجموع نحله ها و زیرمجموعه های متعدد گروه های صوفی گرایانه و طریقت محور در ترکیه، به بیش از چهار صد مورد می رسد و غالب این گروه ها در سراسر ترکیه دارای خانقاه و مراکز صوفیانه هستند.

طریقت ها در ترکیه از نفوذ سیاسی و اجتماعی بالایی برخوردارند. با این حال، نتایج یک نظرسنجی میدانی جدید در این کشور نشان می دهد که صحنه بازی عوض شده و حالا کار برای طریقت ها نیز دشوار شده است.

اربکان، اردوغان و طریقت ها

در طول چند دهه اخیر و پررنگ شدن نقش اسلامگرایان در ساختار قدرت و سیاست در ترکیه، طریقت ها نیز فضای بیشتری برای نشو و نمو یافته و علاوه بر آن که قدرت اقتصادی و رسانه ای فراوانی به دست آورده اند، در حوزه های آموزشی، اجتماعی و سیاسی از مهمترین گروه های اثرگذار و مرجع هستند. در نتیجه حزب عدالت و توسعه به رهبری رجب طیب اردوغان و پیش از او مرحوم نجم الدین اربکان رهبر و موسس حزب رفاه، همواره به دنبال جلب حمایت طریقت ها برای پیروزی در انتخابات بوده اند.

در شرایطی که بحران اقتصادی ترکیه را در برگرفته، حفظ رابطه حزب حاکم با انواع و اقسام طریقت های دینی و عرفانی برای اردوغان اهمیت ویژه دارد.

حالا آکپارتی تلاش می کند با جلب رضایت سران شاخه های متعدد طریقت، یک بار دیگر اعتماد محافظه کاران را به دست آورده و در انتخابات سال آتی پیروز شود، اما مساله این است که محافظه کاران، دیگر به طریقت های عرفانی، اعتماد ندارد. نظرسنجی موسسه متروپول نشان داده که بخش مهمی از جامعه ترکیه به طریقت ها اعتماد ندارند و معقتدند که نفوذ آنان در ساختار قدرت، بسیار خطرناک است.

موسسه تحقیقاتی و نظرسنجی متروپول (Metropoll Research) یکی از موسسات معتبر ترکیه است که برای انجام نظرسنجی های میدانی، سفارش های متعددی از احزاب، دانشگاه ها و نهادهای اقتصادی و بازار، دریافت می کند، معمولاً ضریب خطای نتایج نظرسنجی های متروپول در سطح پایینی است. این موسسه، اخیراً پرسشگران خود را نزد مردم فرستاده تا از آنها درباره «آثار و تبعات نفوذ طریقت ها در ساختار سیاسی ترکیه» پرس و جو کند.

هواداران طریقت، یک جمعیت چند میلیون نفری

نتایج نظرسنجی ماه ژوئیه متروپول، حاکی از آن است که 4.3 درصد از مردم ترکیه به طریقت ها و فرقه ها تعلق خاطر دارند و عضو یکی از آنها هستند.

با توجه به این که جمعیت ترکیه در حال حاضر 85 میلیون نفر است، عدد 4.3 درصد معادل یک جمعیت 4 میلیون نفری است. به عبارتی دیگر، چهار میلیون نفر از مردم ترکیه به یکی از طریقت های صوفیانه تمایل دارند و این عدد ناچیز و بی اهمیتی نیست.

آیا نفوذ طریقت ها را خطرناک می دانید؟

متروپول از پاسخ دهندگان پرسیده است: آیا نفوذ طریقت ها در ساختار سیاسی و دولتی را خطرناک می دانید؟

پاسخ ها از این قرار است:

بله. نفوذ طریقت ها در ساختار سیاسی کشور خطرناک است: 73 درصد.

خیر. خطر خاصی حس نمی کنم: 22 درصد.

نظری ندارم: 5.4 درصد

هواداران کدام احزاب موافق یا مخالفند؟

در نظرسنجی متروپول، تلاش شده تا پاسخ ها، بر اساس علایق و گرایش حزبی رای دهندگان دسته بندی شود. بر این اساس نتایج از این قرار است:

حزب عدالت و توسعه: 56.9 درصد از رای دهندگان به حزب عدالت و توسعه گفتند که به نظر آنها استخدام جوامع و فرقه ها در سیاست و دولت خطرناک است. در حالی که 37.3 درصد موافق حضور طریقت ها در سیاست هستند و  5.8 درصد اظهار نظر نکردند.

حزب جمهوری خلق: این حزب، در سال 1923 میلادی به دست مصطفی کمال تاسیس شده و دارای تفکرات سکولار و کمالیستی است. 87 درصد از رای دهندگان این حزب گفتند که وضعیت را خطرناک می بینند، 10.7 درصد از آنان گفتند که خطری در مورد طریقت ها احساس نمی کنند و 2.3 درصد گفتند که نظری ندارند.

حزب خوب: این حزب ملی گرای راست، یک حزب جدیدالتاسیس است که به دست خانم مرال آکشنر تاسیس شده است. 88.2 درصد از هواداران این حزب اعلام کردند که استخدام جماعات و فرقه ها در دولت و سیاست را خطرناک می دانند، 8.9 درصد آن را عادی و بی خطر می دانند و 2.9 درصد نظری ندارند.

حزب دموکراتیک خلق ها: این حزب، در واقع یکی از نهادهای اقماری پ.ک.ک است و مرام چپ گرایانه دارد. اما با توجه به این که خاستگاه اصلی آن در مناطق کردنشین شکل گرفته و طریقت ها نیز در این مناطق نفوذ بالایی دارند، نتایج به این شکل درآمده است: 75.1 درصد از رای دهندگان گفتند که طریقت ها را خطرناک می دانند، 21.3 درصد گفتند که خطری در کار نیست و  3.6 درصد نظری ندارند.

حزب حرکت ملی: این حزب در واقع مهمترین جریان سیاسی – اجتماعی راست افراطی مبتنی بر تفکرات نژادپرستانه در ترکیه است و دولت باغچلی رهبر حزب، از چند سال پیش در ائتلاف جمهور، به همراه و شریک اردوغان تبدیل شده است. با این حال، هواداران حزب باغچلی و حزب اردوغان، از حیث نگرش به طریقت ها در دو قطب مخالف هستند. 69.8 درصد از هواداران این حزب، طریقت ها را خطرناک می‌دانند، 24.1 درصد از آنان به نفوذ طریقت ها اعتراضی ندارند و  6 درصد هیچ نظری نداشتند.

درصد علاقه مندی هواداران احزاب سیاسی ترکیه به طریقت ها، به این شکل است:

حزب سعادت: 13.3 درصد.

حزب عدالت و توسعه: 6.1 درصد.

حزب جمهوری خلق: 3.7 درصد.

حزب خوب: 3.6 درصد.

حزب دموکراتیک خلق ها: 3.2 درصد.

حزب حرکت ملی: 0.9 درصد.

آمار بالا نشان می دهد که ملی گرایان راست افراطی، حتی بیش از سکولارها و کردهای هوادار پ.ک.ک، مخالف حضور طریقت ها در ساختار سیاسی ترکیه هستند.

مردمی که از ریسمان سیاه و سفید می ترسند

با توجه به تحولات سیاسی و امنیتی چند سال اخیر ترکیه، مردم این کشور حق دارند به طریقت ها اعتماد نکنند و از آنان ترس و هراس داشته باشند.

فتح الله گولن رئیس گروه عرفانی و دینی موسوم به «جنبش خدمت» یکی از مهمترین صوفیان حامی اردوغان بود که نقش مهمی در قدرت گرفتن حزب عدالت و توسعه ایفا کرد.

اما شاگردان او در سال 2016 میلادی، به دنبال آن بودند تا با کودتای نظامی، قدرت را در دست بگیرند. در شب کودتا، اردوغان در آخرین دقایق، به سختی توانست با یک بالگرد از هتل محل اختفای خود بگریزد.

علاوه بر گولن، یکی دیگر از سران طریقت های ترکیه به نام عدنان اوکتار، به جرم تشکیل شبکه گسترده فساد جنسی و اقتصادی دستگیر شد و عملاً اثبات شد که او علاوه بر تلاش برای نفوذ امنیتی و سیاسی، رهبر یک فرقه انحرافی خطرناک بوده که دهها زن و دختر را همچون برده در مخفیگاه های خود نگهداری کرده است.

البته این ها تنها نمونه هایی از فساد و خطرات طریقت ها است و این مسائل باعث شده که حتی طریقت های سالم و عاری از فساد و انحراف در ترکیه در شرایط سختی قرار بگیرند.

در پایان باید گفت، اگر چه بخش مهمی از جامعه ترکیه خواهان عدم حضور نمایندگان طریقت ها در ساختار قدرت هستند، با این حال، این گروه قدرتمند، هنوز هم نقش مهمی در مسایل سیاسی و اجتماعی ترکیه دارد. حال باید دید پس از انتخابات سال 2023 میلادی، میدان مانور و نقش آفرینی برای آنان تا چه اندازه هموار و فراخ خواهد بود.

انتهای پیام/