گفتگو| جزئیات تازه از ظرفیت‌سوزی گسترده در سفارتخانههای ایران/ چرا دیپلماسی اقتصادی را به سیاسیون سپردیم؟
کارشناس حوزه صادرات با تشریح جزئیاتی از ظرفیت‌سوزی گسترده در سفارتخانههای ایران در خارج کشور برای توسعه صادرات گفت: مشکل کار اینجاست که دیپلماسی اقتصادی را به سیاسیون سپردیم.
ناصر سراجی کارشناس حوزه صادرات در گفتگو با خبرنگار اقتصادی خبرگزاری تسنیم، در پاسخ به سؤالی در خصوص مشکلات حوزه دیپلماسی اقتصادی و ظرفیت‌هایی که در این زمینه وجود دارد، گفت: در بحث دیپلماسی اقتصادی بخش‌های مختلفی را در سیاست خارجی پیگیری می‌کنیم اما همیشه تمام افرادی که برای این حوزه معرفی می‌کنیم سیاسی هستند، به‌طور مثال فردی را که پنج دوره نماینده مجلس بوده است به‌عنوان سفیر در یکی از کشورهای خارجی که بازار 350 میلیون نفری دارد معرفی می‌کنیم.
وی افزود: هیچ وقت همراه سفرا یک تیم اقتصادی منسجم قرار نمی‌دهیم که بخواهند به این حوزه ورود پیدا کنند، ضمن اینکه در برخی موارد سفارتخانههای ما تنها میزبان مقامات کشور هستند و کاربرد دیگری ندارند.
این کارشناس تجارت خارجی ادامه داد: اتفاق جالبی که در دنیا رخ می‌دهد این است که خود سفارتخانههای کشورهای خارجی هیئت‌های تجاری ایرانی را با هیئت‌های تجاری کشور خودشان هماهنگ می‌کنند، این کار در حوزه‌های مختلف انجام می‌شود. در کشور ما بخش خصوصی خود این کارها را انجام می‌دهد و سفارتخانههای ایران در این مورد ضعف دارند،
باید یکی از وظایف معاون اقتصادی و مشاور اقتصادی که در سفارتخانههای ایران حضور دارند این باشد که مطالعات بازار انجام دهند. ما در یک کشور دیگر برای سفارتخانه‌ها هزینه می‌کنیم و در واقع این مراکز یک پایگاه برای کشور ما هستند در نتیجه اگر چنین وظایفی را به‌عهده داشته باشند هزینه‌ها بسیار پایین‌تر خواهد بود.
ضرورت تشکیل کارگروه مطالعات اقتصادی در سفارتخانه‌ها/ ماجرای یک سفیر کشور خارجی که تاجر فرش بود!
وی با تأکید بر اینکه "باید در سفارتخانه‌ها تیم اقتصادی تشکیل دهیم و این تیم‌ها بازار و نیاز کشورهای هدف را بسنجند و اطلاعات را به ایران انتقال دهند"، گفت: به این ترتیب مشخص می‌شود که در کدام حوزه‌ها امکان فعالیت وجود دارد. دیپلماسی اقتصادی تماماً مبتنی بر این است که بازارشناسی، بازاریابی و مطالعات بازار انجام دهیم و به‌نسبت نتیجه این اقدامات برای ارائه محصولات وارد بازارهای صادراتی شویم.
این فعال حوزه صادرات با ابراز اینکه "تولیدکنندگان و تأمین‌کنندگان در بازارهای مختلف وجود دارند که می‌توانیم آنها را با یکدیگر مرتبط کنیم"، گفت: اما متأسفانه به‌طور مداوم درگیر کارهای سیاسی هستیم. ما با بیش از 10 سفارتخانه در خارج از ایران صحبت کردیم و جلساتی را برگزار کردیم. جالب است که برخی تجار کشورهای دیگر از ما خدمات می‌خواهند و وقتی از سفارتخانه‌ها کمک می‌خواهیم، پاسخی نمی‌دهند،
به‌طور مثال کالایی را داشتیم که از سوریه برای آن تقاضا وجود داشت، اما به‌دلیل عدم امکان انتقال پول از طریق بانک مشکلاتی به وجود آمده بود. سوریه نیز تحت تحریم‌های بین‌المللی است، در نتیجه امکان تبادلات بانکی وجود ندارد. طرف سوری از ما کمک خواست تا بتواند این کالا را خریداری کند.
کارشناس حوزه دیپلماسی اقتصادی اظهار کرد: به‌صورت کلی تبادلات با سوریه در حال انجام است و در حوزه‌های دیگر مراودات انجام می‌شود اما وقتی به سفارت ایران مراجعه کردیم، به ما گفتند که هیچ کاری از دستشان برنمی‌آید. توقع این است که وقتی به سفارتخانه مراجعه می‌کنیم حداقل راهکاری پیشِ‌روی ما قرار دهند.
سراجی در مورد انتظار فعالان حوزه صادرات از سفارتخانههای ایران گفت: انتظار ما این است که معاون اقتصادی که در سفارتخانه حضور دارد در این موارد کمک کند، این کار از طریق کانال‌های مختلف انجام می‌شود. اگر بررسی کنید، متوجه خواهید شد که خودروسازی ما چنین اقداماتی را انجام می‌دهد و راهکارهای آن را می‌دانند،
بحث ما این است که از بخش خصوصی نیز این حمایت‌ها صورت بگیرد، به این دلیل که از جانب دولت کمکی نمی‌شود، فعالان بخش خصوصی با صرافی‌ها کار می‌کنند و گاهی دچار کلاهبرداری‌های بزرگ و هزینه‌های زیادی در این حوزه شدیم.
عملکرد تک‌بعدی سفارتخانههای ایران در کشورهای خارجی
وی در مورد عملکرد تک‌بعدی سفارتخانههای ایران گفت: ضعفی که دولت قبل داشت و ما همیشه آن را مطرح می‌کردیم این بود که سفارتخانههای ما سیاسی هستند در صورتی که باید اقتصادی باشند. اگر شما به سفارتخانه یک کشور خارجی بروید و با آنها صحبت کنید میبینید که اولین کاری که انجام می‌دهند این است که محصولات کشور خود را در 10 دقیقه برای شما ارائه می‌کنند.
این کارشناس حوزه صادرات با بیان اینکه در واقع خود سفیر می‌نشیند و می‌گوید "ما این محصولات را داریم شما به چه‌چیزی نیاز دارید؟"، ادامه داد: حتی برخی سفرای خارجی فعال در ایران خود تاجر هستند، به‌طور مثال یک سفیر خارجی خود تاجر فرش است و در کشور خودش فروشگاه بزرگ فرش دارد، این فرد از تولیدکننده‌های بزرگ فرش در کاشان خرید می‌کند و آنها را به کشور خود ارسال می‌کند.
وی گفت: جنگ ما همیشه جنگ سیاسی و نظامی نیست و درگیر جنگ اقتصادی نیز هستیم. هر کس در هر حوزه‌ای که می‌تواند کاری انجام دهد باید وظیفه خود را انجام دهد و حضور پیدا کند. اگر اقتصاد ما قوی نباشد در هیچ کدام از دو حوزه دیگر نمی‌توانیم دست‌بالا را داشته باشیم، ما سرباز اقتصادی هستیم و نتیجه کار ما ورود ارز به کشور و اشتغال است. اگر ما بتوانیم یک محصول را با سه برابر قیمت صادر کنیم قطعاً ظرفیت شغلی بیشتری در کشور ایجاد خواهد کرد، در نتیجه صادرات تولید نیز در کشور رشد خواهد کرد.
سراجی با تأکید به اینکه "بحث اصلی این است که در سفارتخانههای ایران در کشورهای مختلف یک کارگروه مطالعات اقتصادی تشکیل دهیم"، گفت: یک سفیر 4 سال سفارتخانه را در اختیار خواهد داشت اما این امکان مطالعاتی تنها 6 ماه زمان می‌خواهد، در نتیجه مطالعات باید مشخص شود که کشور مورد نظر کدام کالاها را نیاز دارد و سبک زندگی و فرهنگ استفاده مردم آن کشور چگونه است،
اگر امروز به‌طور مثال به سفارتخانه ایران در عمان مراجعه کنید و در مورد شرایط اقتصادی این کشور بپرسیم شما را به بخش خصوصی ارجاع می‌دهند، این یک نمونه خوب محسوب می‌شود، حتی در برخی موارد ارتباط سیاسی خوبی بین ایران و کشورهای مورد نظر وجود دارد، حتی این سطح از ارتباط اقتصادی وجود ندارد.
پیشنهادات مناسبی برای تهاتر روی میز است اما اجرایی نمی‌شود
کارشناس دیپلماسی اقتصادی در مورد وظایف کارگروه اقتصادی سفارتخانه‌ها گفت: این کارگروه وظیفه دارد ظرفیت‌های اقتصادی کشور هدف را برای ما شرح دهد و از سوی دیگر با تیم اقتصادی که ما در داخل کشور داریم با هماهنگی معاونت اقتصادی وزارت امور خارجه در خصوص جهت‌گیری ارتباط با آن کشور تصمیم‌گیری می‌کنیم،
به‌طور مثال ما اقتصاد 100 کشور مختلف را در نظر می‌گیریم و اطلاعات فرهنگ و مصرف آنها را مشخص می‌کنیم. سپس به داخل کشور نگاه می‌کنیم و بررسی می‌کنیم که چه بخشی از این نیازها را می‌توانیم تأمین کنیم، بعد از این مرحله به تولیدکننده داخلی خواهیم گفت که "می‌توانیم در این چهار بخش به شما کمک کنیم".
این فعال حوزه صادرات با تأکید بر اینکه "در مرحله بعد باید بین تولیدکننده داخلی و بازار هدف ارتباط برقرار کنیم"، گفت: این موضوع یک اتفاق جذاب است. امروز ما یک پیشنهادات جالبی از برخی کشورها برای تهاتر کالا داریم. تاجری داریم که می‌خواهد به آن کشورها پول منتقل کند اما امکان آن را ندارد،
اگر چنین کاری صورت گیرد، در حقیقت کالایی را با کالای دیگر عوض می‌کنیم و در مقابل در داخل کشور گردش مالی انجام می‌دهیم.
جای خالی بخش خصوصی صنایع برتر ایران در سفرهای رئیس سازمان توسعه تجارت/ خروجی سفرها باید قرارداد اقتصادی ـ تجاری باشد
وی در پاسخ به سؤالی در خصوص چگونگی امکان افزایش بهره‌وری سفرهای خارجی که از سوی نهادهای اقتصادی صورت می‌گیرد، گفت: هیئتی که برای مذاکره می‌رود باید یک هیئت تجاری از بخش خصوصی همراه خود داشته باشد. این فعالان اقتصادی که همراه می‌شوند نیز باید انتخاب‌شده باشند، به این معنا که ما بگوییم ما پنج صنعت داریم که توان بالایی دارند. از این صنایع، افرادی را که توانمند هستند با خودمان ببریم و واقعاً به قرارداد برسانیم، این سفرها باید منجر به خروجی شود نه آنکه صرفاً جنبه سیاسی داشته باشد،
اینکه صرفا یک هیئت تجاری را با خودمان ببریم مهم نیست، به‌طور مثال محصولی را در داخل کشور تولید می‌کنیم که به‌دلیل قوانین یا شرایط دیگر اساساً امکان صادرات آن به یک کشور خاص وجود ندارد. افراد و تیم اقتصادی که همراه می‌شوند باید با مطالعات قبلی انتخاب شوند.
وی با تصریح به اینکه "باید در حوزه‌های مختلف مطالعات اقتصادی بین‌الملل داشته باشیم"، گفت: سازمان توسعه تجارت نیز باید چنین برنامه‌ای برای خود داشته باشد تا بتواند براساس سفرهایی که انجام می‌شود، نیازسنجی درستی انجام دهد و افراد تأثیرگذار را با خود همراه کند.
سراجی تأکید کرد: کنار بحث نیازهای کشورها باید توجه داشت که گاهی استانداردهای آنها با یکدیگر متفاوت است، به‌طور مثال استانداردهای اتحادیه اروپا برای یک محصول، مشخص است و باید ببینیم که آیا امکان صادرات محصول خود را داریم یا خیر. اگر امکان صادرات یک محصول وجود دارد برترین‌های آن حوزه را شناسایی کنیم و آنها را با خود همراه کنیم.
در کشورهای درحال‌توسعه سفیر اقتصادی می‌خواهیم نه سیاسی/ سفیر کنار سیاسی‌بودن باید بینش اقتصادی داشته باشد
وی در خصوص گسترش دیپلماسی اقتصادی ایران گفت: نکته اصلی که مطرح می‌شود این است که دیپلماسی اقتصادی ما از طریق سیاسی رو به جلو حرکت کند. یک توانمندی سیاسی داریم و مقامات کشور ما باید این موضوع را منتقل کنند، خودشان باید هماهنگ کنند تا هیئات تجاری ایران بتوانند در نمایشگاه‌های بین‌المللی که در کشورهای مختلف برگزار می‌شود، شرکت کنند.
این کارشناس صادرات با اظهار اینکه این موضوع در نهایت به رشد دیپلماسی اقتصادی منجر خواهد شد، اضافه کرد: بخش سیاسی به‌راحتی می‌تواند بازار را شناسایی کند و از تولیدکنندگان و فعالان توانمند ما دعوت کند در آن بازارها محصول خود را ارائه کنند، تنها بحث تعاملات مالی باقی می‌ماند که می‌دانند چگونه می‌توانند کمک کنند.
وی با تأکید بر اینکه "سفرای ما باید کنار اینکه سیاسی هستند، با مباحث اقتصادی آشنا باشند"، گفت: ما با تمام کشورها بحث‌های سیاسی نداریم، برخی کشورها نظیر چین، سوریه، عراق، روسیه، عمان و امارات استراتژیک هستند و مهم است که چه‌کسی به‌عنوان سفیر در این کشورها انتخاب می‌شود، اما موضوع این است که در کشورهای در حال توسعه که هدف صادراتی هستند یک فرد اقتصادی نیاز داریم،
به‌طور مثال در تعامل با کشوری که در غرب آفریقا است و ما چندان بحث سیاسی با یکدیگر نداریم باید یک فرد اقتصادی حضور پیدا کند، این کشورها بازارهای بزرگی دارند، بازار غرب آفریقا حدود 600 میلیون نفر جمعیت دارد، در چنین مواردی فقط باید کار اقتصادی کنیم.در آمریکای جنوبی و شرق آسیا نیز شرایط مشابهی وجود دارد. جالب است که وقتی با سفرای کشورهای دیگر در ایران صحبت می‌کنید، میبینید که 70 درصد صحبت آنها اقتصادی است.
مطالعات بازارهای بین‌الملل اولویت اصلی کشور، سازمان توسعه تجارت و وزارت امور خارجه است
سراجی معتقد است: در زمان حاضر مطالعات بازار بین‌الملل از همه چیز برای ما مهم‌تر است. کشورهای مختلف نیازهای زیادی دارند که ما آنها را شناسایی نکردیم و این در حالی است که پتانسیل‌های زیادی برای استفاده از این فرصت‌ها در کشور وجود دارد، بخشی دیگر نیز موضوع مراودات سیاسی است که باید مساعدت‌های لازم در این حوزه صورت بگیرد.
امکان دسترسی به بازار 600میلیون‌نفره غرب آفریقا با محوریت ساحل‌عاج
وی در پاسخ به سؤالی در خصوص کشورهایی که امکان افزایش صادرات به آنها وجود دارد، گفت: اگر می‌خواهیم با گروهی ارتباط برقرار کنیم براساس اطلاعات قبلی این کار را انجام می‌دهیم. ما بازارهای هدف صادراتی را در حوزه فرش دسته‌بندی کرده‌ایم، براین‌اساس، غرب آفریقا، شرق آفریقا، شرق آسیا، جنوب شرق آسیا و حوزه اوراسیا هر کدام به‌عنوان یکی از حوزه‌های صادراتی تعیین شده‌اند.
این فعال حوزه صادرات گفت: در هر یک از این حوزه‌ها نیز یک کشور را به‌عنوان پایگاه در نظر گرفتیم. در غرب آفریقا کشورهایی نظیر نیجریه، ساحل‌عاج و برخی کشورهای دیگر وجود دارد، در مجموع این کشورها یک بازار 500 تا 600 میلیون نفری را تشکیل می‌دهند، با محوریت نیجریه و ساحل‌عاج می‌توان این بازار را مدیریت کرد،
به این معنا که ساحل عاج را به‌عنوان پایگاه صادراتی در نظر گرفتیم و در حقیقت هم محصولات را به ساحل‌عاج می‌فروشیم و هم از این کشور به کشورهای اطراف ارسال می‌کنیم. طبیعی است که برقراری ارتباط به تمامی این کشورها کار سختی است اما امکان ارتباط زمینی و برگزاری جلسات در ساحل‌عاج وجود دارد. در زمان حاضر ما دفاتر خود را فعال کردیم تا این کار را آغاز کنند، در نتیجه ما با یک پایگاه در غرب آفریقا به این بازار ورود پیدا خواهیم کرد. در شرق آفریقا نیز کنیا را که کشوری کم‌حاشیه‌تر است انتخاب کردیم، کنار این کشور بازار اتیوپی با جمعیت بسیار زیاد را تعریف کردیم. بازار تانزانیا را نیز که شیعیان زیادی دارد و فرهنگی مشابه ایران دارد مورد توجه قرار دادیم.
وی افزود: شرق آسیا برای رقبای ما در حوزه فرش، آن‌طور که باید شرایط فراهم نشده است، در حقیقت آنها آن‌طور که به اروپا و آمریکای شمالی توجه کردند به آسیای شرقی توجه نکردند، با توجه به این موضوع ما به‌روی این حوزه تمرکز کردیم، در همین رابطه نیز با سفیر فیلیپین جلساتی برگزار شده است.
ظرفیت بالای اندونزی برای صادرات فرش مخصوص مساجد
سراجی در خصوص ظرفیت‌های کشور اندونزی گفت: کشور اندونزی به‌عنوان یک کشور مسلمان جمعیتی بالای 200 میلیون نفر دارد. این کشور بازار بزرگی دارد. ما حتی به محصولی که می‌خواهیم به این کشور ارائه کنیم فکر کردیم. اندونزی به‌عنوان یک کشور اسلامی مساجد زیادی دارد. داخل کشور شرکت‌هایی وجود دارند که مساجد را فرش می‌کنند و ما به‌روی صادرات محصولات این تولیدکنندگان کار کردیم.
وی با ابراز اینکه "هر کجا که شما پایگاه اقتصادی داشته باشید، فرهنگ و دیدگاه خود را نیز می‌توانید صادر کنید"، گفت: همیشه در خصوص همه کالاها این موضوع وجود داشته است، فرش نیز یک کالای هنری است. ما به‌عنوان فعال این حوزه بازارها را به‌صورت هدفمند بررسی کردیم و ارتباطات خود را نیز به‌صورت بسیار هدفمند دنبال کردیم.
به‌دنبال این هستیم که به بازار کشورهای مختلف با کمترین دغدغه محصول صادر کنیم. ارتباطات خود را نیز رسمی کردیم به این معنا که با تجاری که از سوی سفارتخانه‌ها معرفی می‌شوند کار می‌کنیم. سفارتخانه‌ای را در ایران سراغ داریم که وقتی تجار این کشور با ما کار می‌کنند خود سفیر پول را در چمدان خود جابه‌جا می‌کند.
ماجرای جابه‌جایی پول با چمدان توسط یک سفیر خارجی
این کارشناس امور صادرات اظهار کرد: ما یک محصولی را به فروش می‌رسانیم و وقتی می‌خواهیم پول جابه‌جا کنیم سفیر کشور هدف پول را به‌صورت نقدی وارد کشور می‌کند و به ما تحویل می‌دهد، تا این حد برخی از کشورها از خریدار خود حمایت می‌کنند. کنار این موضوع همان سفیر به‌صورت روزانه با ما در ارتباط است می‌گوید "شما این محصول را به می‌فروشید و در مقابل محصولاتی داریم."، حتی نمونه محصول برای ما می‌آورند.
وی با تأکید بر اینکه "در بخش فرش ماشینی مطالعات بازار بین‌الملل را انجام داده‌ایم"، گفت: بازارهای هدف و تولیدکنندگان را نیز دسته‌بندی کردیم، به‌طور مثال 100 تولیدکننده داریم که هر کدام محصولی را تولید می‌کنند، این محصولات را لیست کردیم، در حقیقت هم‌اکنون می‌دانیم که کدام بازار چه محصولی نیاز دارد و کدام یک از تولیدکنندگان داخلی ما آن محصول را تولید می‌کند.
تعداد کشورها و حوزه‌ها در مورد مطالعات اقتصادی بین‌المللی بسیار زیاد است، ما نیز تنها به‌روی دو حوزه متمرکز شدیم، آغاز انجام چنین تحقیقاتی بسیار مهم است. امروز با دسته‌بندی‌ای که انجام شده است می‌توانیم تولیدکننده خود را مستقیماً به همان فردی که متقاضی کالا در کشور هدف است، مرتبط کنیم، این موضوع امکان کار اقتصادی را چند برابر بیشتر می‌کند.
ضرورت تفکیک تولید صادراتی از تولید داخل/ 80درصد خریداران بین‌المللی به‌دنبال فرش ارزان هستند
سراجی در پاسخ به سؤالی در مورد امکان افزایش صادرات در حوزه فرش با وجود حمایت‌های دولتی در این زمینه گفت: فرش دستباف ایران در دنیا سرآمد است و رقیبی نیز ندارد. طی 20 سال گذشته حمایتی نیز از بخش تولید صنایع انجام شد که این مسئله باعث شد صنایع فرش ماشینی گسترش بسیار زیادی داشته باشند،
در نتیجه توسعه عجیبی در این حوزه داشتیم و در زمان حاضر جزو پنج کشور برتر دنیا در مقدار تولید فرش ماشینی هستیم. از نظر کیفیت نیز جزو سه کشور برتر دنیا هستیم. امروز فرش ماشینی ایران قابلیت بالایی برای رقابت در بازارهای جهانی دارد چه از نظر طرح و چه از نظر کیفیت.
وی ادامه داد: می‌توان از این ظرفیت ایجادشده استفاده‌های زیادی کرد. امروز صادرات فرش ماشینی ما حدود 300 میلیون دلار است. با توجه به ظرفیتی که وجود دارد این عدد را می‌توان تا یک میلیارد دلار افزایش داد. اگر بتوانیم دیپلماسی اقتصادی را فعال‌تر کنیم و تعهدات ارزی را مدیریت کنیم، قابلیت رسیدن به این عدد را ظرف دو سال داریم.
این فعال حوزه صادرات با اظهار اینکه "یکی از مشکلاتی که در این مسیر داریم این است که هنوز تولیدکننده ما از صادرکننده جدا نشده است"، گفت: صادرکننده باید هوشمند باشد. هم‌اکنون وقتی تبلیغات فرش را می‌بینیم همه می‌گویند ما فرش 1500 شانه، 1200 شانه یا 1700 شانه تولید می‌کنند، این فرش‌ها قیمت بالایی دارند.
آیا این فرش و طراحی کلاسیک ما در دنیا خریدار دارد؟ یک شرکتی 10 سال پیش دستگاهی آورده، محصولی تولید کرده و به موفقیت رسیده است. امروز نیز اصرار به تولید با همان شکل دارد، ضعف این است که مطالعات بازار نداریم، در حقیقت 20 درصد بازار دنیا فرش گران‌قیمت خریداری می‌کنند و این در حالی است که تمرکز اصلی ما به‌روی همین حوزه است.
وی افزود: در سوی دیگر 80 درصد بازار فرش‌هایی با قیمت پایین‌تر از 10 دلار می‌خواهند، تمام فرش‌های ما بیش از 20 دلار قیمت دارد. گاهی می‌بینیم که شرکت‌های تولیدی ما چشم روی هم چشمی دارند و به‌جای اینکه بروند دو دستگاه تندبافت فرش ارزان وارد کشور کنند که بتوانند با آن بازار افغانستان و آفریقا را تأمین کنند، به‌دنبال این هستند که فرشی تولید کنند که به یک کشور اروپایی صادر شود، این مسئله فضا را به‌شدت رقابتی کرده است.
این قابلیت وجود دارد اما بازار باید مطالعه و تولید هدفمند شود تا بتوانیم براساس نیاز بازارهای هدف تولید کنیم، در زمان حاضر این کار انجام نمی‌شود و هر کس هر چه دوست دارد تولید می‌کند.
اختلال در تولید در نتیجه حذف معافیت گمرکی واردات ماشین‌آلات صنایع
سراجی در پاسخ به سؤالی در مورد تراز منفی بخش فرش ماشینی (نسبت واردات مواد اولیه و ماشین‌آلات به صادرات فرش) گفت: تراز این صنعت منفی نیست. برای به‌روزرسانی این صنعت نیاز به واردات ماشین‌آلات داریم و تمام واردات مواد اولیه نیست. واردات دستگاه به‌نوعی سرمایه‌گذاری است و جزو تراز منفی حساب نمی‌شود چرا که قرار است سالها از این تجهیزات استفاده شود.
واردات نخ و مواد اولیه وجود دارد اما بخش زیادی از حدود 450 میلیارد دلار وارداتی که در حوزه فرش وجود دارد مربوط به حوزه ماشین‌آلات است.
وی تأکید کرد: وقتی شما می‌خواهید در بازار جهانی رقابت کنید باید ماشین‌آلات خود را به‌روز نگه‌دارید تا بتوانید محصولات جدیدتر تولید کنید؛ در غیر این صورت امکان رقابت را نخواهید داشت. اینکه ما بگوییم از تولید این ماشین‌آلات در کشور حمایت کنیم کار بسیار خوبی است.
در گذشته تخفیفی به‌روی تعرفه گمرکی واردات ماشین‌آلات اعمال می‌شد اما امسال با تصمیم مجلس این معافیت برداشته شده و این کار باعث رشد 60درصدی هزینه واردات ماشین‌آلات شده است، در نتیجه این کار برخی تولیدکنندگان ما دیگر امکان رقابت ندارند و تولید مختل شده است.
این کارشناس امور صادرات با تصریح به اینکه "باید مبلغ بسیار زیادی را برای به‌روزرسانی تجهیزات صرف کنید و در این شرایط توان تولید کاهش پیدا خواهد کرد"، گفت: امروز همه با این مشکل درگیر هستند، حتی نمایندگان مجلس نیز در بودجه سال آینده به‌روی این موضوع بحث خواهند کرد چرا که به تولید آسیب زیادی زده است.
دلیل حذف این معافیت نیز حمایت از شرکت‌های دانش‌بنیان برای تولید دستگاه‌ها بوده است، این هدف اصلاً ایرادی ندارد اما این معافیت باید به‌مرور زمان (به‌طور مثال 10 درصد در سال اول) حذف می‌شد نه آنکه به‌صورت ناگهانی 100 درصد آن حذف شود.
وی در ادامه گفت: این امکان وجود داشت که به‌تدریج معافیت حذف شود و عواید حاصل از آن به شرکت‌های دانش‌بنیان تزریق شود، در صورتی که این شرکت‌ها خروجی مناسبی در سال اول داشتند، سال دوم نیز معافیت بیش از پیش کاهش پیدا کند، به این ترتیب هم شرکت‌های تولیدی آسیب نمی‌دیدند و هم دانش‌بنیان‌ها فرصت توانمند شدن را پیدا می‌کردند،
یکی از بزرگترین معضلات ما در تولید و صنایع همین بحث تعرفه گمرکی است که اتفاق افتاده است و همه تولیدکنندگان با آن درگیر هستند.
ورود شرکت‌های کوچک و متوسط به حوزه صادرات با تشکیل کنسرسیوم مشترک
سراجی در پاسخ به سؤالی در مورد عدم امکان پذیرش ریسک و هزینه حضور در بازارهای بین‌المللی از سوی تولیدکنندگان کوچک و متوسط گفت: معمولاً در تجارت بین‌المللی از برندینگ یا نمادسازی غافل هستیم. بین بزرگترین دارایی‌های دنیا دو نوع دارایی داریم؛ دارایی مشهود و دارایی نامشهود.
دارایی مشهود همان ساختمان و میز و صندلی هستند اما دارایی نامشهود ارزش برند است، امروزه ارزش شرکت‌های بزرگ دنیا مانند اپل و مایکروسافت بر اساس همان ارزش برندشان تعیین می‌شود.
وی در خصوص برندسازی در حوزه صادرات گفت: برندسازی در صادرات به این معنا است که محصولات و توانمندی‌هایی را که داریم به‌خوبی ارائه کنیم. باید محصولات خود را تبدیل به یک برند جهانی کنیم و سپس ارائه کنیم، در حقیقت نباید محصولات خود را به‌صورت خام صادر کنیم مانند کاری که امروز در حوزه صادرات زعفران شاهد هستیم و محصول خود را به‌صورت فله‌ای می‌فروشیم.
این فعال حوزه صادرات معتقد است: باید یک برند بین‌المللی تشکیل دهیم. امروز می‌بینیم که شرکت‌های داخلی تولید دارند اما نمی‌دانند تولید خود را در چه محلی باید به فروش برسانند، به‌طور مثال یک تولیدکننده ما که می‌خواهد در نمایشگاه‌های بین‌المللی شرکت کند همان محصولی را که به روسیه می‌برد، به نمایشگاه امارات نیز می‌برد،
این در حالی است که امارات یک کشور گرم و متمول است اما روسیه یک کشور سرد با اقتصادی متوسط، این موضوع نتیجه همان عدم بازاریابی بین‌المللی است. امروزه خدماتی برای شرکت‌های متوسط و ضعیف فراهم شده است که با استفاده از آن هزینه‌های آنها در حوزه‌های مختلف صادرات کاهش پیدا خواهد کرد.
تشکیل اولین کنسرسیوم صادرات فرش ماشینی در ایران
وی با تأکید بر اینکه بر همین اساس کنسرسیوم صادراتی در حوزه فرش ماشینی تشکیل شده است تا هزینه‌ها را سرشکن کند، گفت: به‌طور مثال اگر بخواهیم در یک نمایشگاه بین‌المللی شرکت کنیم، مطالعاتی انجام خواهیم داد تا مشخص کنیم چه محصولی را باید برای نمایشگاه ارسال کنیم. در مرحله بعدی محصولات را تحت عنوان یک غرفه نمایش می‌دهیم.
اگر 10 شرکت در این کنسرسیوم شرکت کرده باشند هزینه‌های بازاریابی، مارکتینگ، نیروی انسانی، باربری و برندینگ نیز تقسیم بر 10 خواهد شد، به این ترتیب تولیدکنندگان متوسط و ضعیف نیز می‌توانند به این شکل در بازار بین‌المللی شرکت و محصول خود را ارائه کنند.
سراجی ادامه داد: ما برای اولین بار کنسرسیوم صادرات را در حوزه فرش ماشینی تشکیل دادیم و به‌عنوان اولین اقدام در نمایشگاه دموتکس آلمان که در ژانویه برگزار شد، شرکت داشتیم. در این کنسرسیوم پنج شرکت مشارکت کردند و هر کدام محصولات مختلفی را ارائه می‌کنند، محصولات نیز تحت برند فرش ایران به فروش می‌رسد، تمام هزینه‌ها نیز به این ترتیب تقسیم شده است، ضمن اینکه شاید اگر هر کدام از این شرکت‌ها به‌تنهایی در نمایشگاه شرکت می‌کردند به این خوبی دیده نمی‌شدند.
جای خالی تشکل‌های بین‌المللی در حوزه صادرات
وی با تأکید به اینکه "امروز در حوزه صادرات نیازمند تشکل‌های صادراتی هستیم"، گفت: به‌طور مثال در حوزه فرش نیاز بازار ما تشکل‌های صادراتی بین‌المللی منطبق بر علم روز و مطالعات است. این تشکل‌ها برای حضور قدرتمند در حوزه صادرات علاوه بر این موارد باید بتوانند خدمات برندینگ و آموزش صادرات را نیز به‌عهده بگیرند، این موضوع اتفاقی است که به آن نیاز داریم.
با تبادل کارت ویزیت نمی‌توان بازار یک‌میلیارددلاری را مدیریت کرد
این کارشناس امور صادرات با اشاره به وضعیت نامناسب بازاریابی در حوزه صادرات گفت: وقتی هیئت‌های خارجی وارد ایران می‌شوند و اتاق ایران اعلام می‌کند که یک تاجر فرش نیز در این هیئت وجود دارد، بعضاً تولیدکنندگان ما بدون هیچ‌گونه شناختی صف می‌بندند تا یک کارت ویزیت به این فرد بدهند، گاهی بازاریابی‌ها در همین حد است. باید خریدارها را دسته‌بندی کنیم و حتی خریداران بزرگ کشورهای مختلف را به ایران دعوت کنیم و تور یک‌هفته‌ای برای آنها برگزار کنیم تا کارخانه‌جات ما را ببینند، صادرات یک میلیارد دلاری را نمی‌توان با کارت ویزیت انجام داد.
انتهای پیام/+
