کاهش حجم کتاب‌های درسی نیازمند پژوهش‌ دقیق است/نیازهای دانش‌آموز و جامعه باید در بازنگری لحاظ شود

به گزارش خبرنگار اجتماعی خبرگزاری تسنیم؛ حذف محتوای سنگین و غیرکاربردی کتاب‌های درسی که در طول 12 سال به دانش آموزان تحمیل می‌شود، سال‌هاست به عنوان یک مطالبه آن هم نه فقط از سوی کارشناسان بلکه از سوی والدینی که فارغ‌التحصیل سال‌های دور مدارس هستند، مطرح می‌شود.

محتوای غیرکاربردی کتاب‌های درسی در دیدار روز چهارشنبه 21 اردیبهشت رهبر انقلاب با جمعی از فرهنگیان با عنوان ضرورت ارائه علم نافع در مدارس مورد اشاره قرار گرفت.

رهبر معظم انقلاب ضمن اشاره به محتوای غیرکاربردی برنامه درسی دانش آموزان تأکید کردند: «بعضی مطالب در برنامه درسی کنونی، صرفاً محفوظاتی است که بدون هیچ سودی برای حال یا آینده دانش‌آموزان به ذهن آنها سرازیر می‌شود که باید این موارد شناسایی و از آموزشها حذف شود.

حضرت آیت‌الله خامنه‌ای با تأکید بر اختصاص ساعاتی به آموزش‌های مهارتی بجای مطالب غیرنافع گفتند: مسائلی همچون سبک زندگی اسلامی، تعاون و همکاری اجتماعی، مطالعه و تحقیق، فعالیتهای جهادی، مبارزه با آسیبهای اجتماعی و نظم و قانون‌گرایی از جمله مهارت‌هایی است که باید در مدرسه آموزش داده، و از دوران کودکی و نوجوانی در افراد نهادینه شود.»

 در خلال گفت‌وگو با والدین به وضوح می‌توان این کنایه را شنید که نظام آموزشی مدارس ایران دهه‌هاست تغییری نکرده و محتوای کتاب‌های درسی، فضای مدارس، روش‌های تدریس و ‌... از ایام دانش‌آموزی افرادی که امروز در کسوت والدین دانش‌آموزان با آموزش و پرورش در ارتباط هستند، همانگونه باقی مانده است.

پیش از این، علی اصغر فانی وزیر وقت آموزش و پرورش با اعتراف به حجم سنگین و غیرکاربردی کتاب‌های درسی گفته بود: در دیدارهایی که با معلمان در سراسر کشور داریم، گلایه‌هایی از سوی آن‌ها مطرح می‌شود مبنی بر این‌که حجم کتاب‌های درسی زیاد است و با ساعات آموزش در طول هفته همخوانی ندارد یا مطلب از توان یادگیری دانش‌آموز فراتر است. بعضی دروس هستند که دانش‌آموزان در یادگیری آن مشکل دارند و این نشان‌دهنده آن است که محتوای کتاب متناسب با توان یادگیری دانش‌آموزان نیست. به عنوان مثال در درس فیزیک سال سوم دبیرستان تاکنون چندین بار در امتحانات نهایی با مشکل مواجه شده‌ایم و دانش‌آموزان در این درس مشکلاتی را داشتند.

اما ناکارآمدی محتوای آموزشی مدارس صرفاً در حد نقد کارشناسان و حتی وزرا باقی ماند و هیچ گاه به مرحله اجرا نرسید.

بازنگری کتاب‌های درسی یک ضرورت است

دکترمحمد جوادی پور عضو هیئت علمی دانشکده روان شناسی و علوم تربیتی دانشگاه تهران در گفت‌وگو با خبرنگار اجتماعی خبرگزاری تسنیم درباره حجم بالای کتاب‌های درسی دانش‌آموزان اظهار کرد: محتوای کتاب‌های درسی قطعاً به بازنگری نیاز دارد، این موضوع به عنوان یک اصل و قاعده علمی باید مورد توجه قرار گیرد اما بدون پشتوانه‌های علمی و پژوهشی اجرای آن می‌تواند مخرب هم باشد.

وی افزود: برای بازنگری کتاب‌های درسی باید محتوای آن در دوره‌ها و پایه‌های مختلف تحصیلی بطور دقیق بررسی و مطالعه شود، در این رابطه می‌توان از پژوهش‌ها و مطالعات انجام شده پژوهشگاه مطالعات آموزش و پرورش و دانشکده‌های علوم تربیتی دانشگاه‌های سراسر کشور استفاده کرد.

پژوهش‌های علمی برای سنجش سودمندی مطالب کتاب‌های درسی

عضو هیئت علمی دانشکده روان شناسی و علوم تربیتی دانشگاه تهران با اشاره به اینکه در زمینه اصلاح و بازنگری برنامه‌ها و کتاب‌های درسی تلاش‌های زیادی توسط سازمان پژوهش و برنامه ریزی وزارت آموزش و پرورش انجام شده است اما این تلاش‌ها کافی نیست، بیان کرد: ضرورت دارد با یک برنامه‌ریزی دقیق و براساس چارچوب‌ها و استانداردهای علمی و استفاده حداکثری از ظرفیت‌های علمی و پژوهشی دانشگاه‌ها این موضوع را سازماندهی کرد. پژوهش‌های داخلی و بین‌المللی درباره وضعیت دانش‌آموزان، میزان یادگیری و نیازهای جامعه، سودمندی مطالب و محتوای آموزشی با توجه به تحولات علمی و میزان نیاز به آنها در آینده مدنظر قرار گیرد.

جوادی پور گفت: دانش‌آموز، نیازهای جامعه و موضوعات علمی باید در اصلاح و بازنگری برنامه‌های درسی مورد توجه باشد همچنین باید مشخص شود حجم کدام یک از کتاب‌های درسی زیاد است و در این باره نیاز به بررسی دقیق داریم.

دانشیار برنامه‌ریزی درسی دانشکده روان‌شناسی و علوم تربیتی دانشگاه تهران  بیان کرد: برای اینکه بستر دقیقی برای تعدیل محتوای کتاب‌های درسی داشته باشیم باید از نیازهای دانش آموزان و تحولات علمی هر یک از رشته‌ها بررسی دقیقی داشته باشیم.

کتاب‌های درسی هر پایه تحصیلی نیازمند بررسی

وی عنوان کرد: کم کردن حجم کتاب‌های درسی صحیح است اما برای اینکه بتوانیم آن را عملیاتی کنیم باید کتاب‌های درسی هر پایه تحصیلی به صورت مجزا بررسی شود و مشخص کنیم در هر پایه، کدام یک از کتاب‌های درسی نیازمند به تعدیل یا اصلاح محتوا هستند.

ارائه برخی محتواهای آموزشی دانشگاه‌ها در دوره متوسطه

جوادی‌پور گفت: در برخی زمینه‌ها سازماندهی دقیق و مشخصی برای ارائه محتوا به دانش آموزان نداریم به عنوان مثال برخی محتواهای آموزشی که باید در دانشگاه ارائه شود در کتاب‌های درسی دوره متوسطه  قرار دارند.

وی در پاسخ به این پرسش که برخی معتقدند دانش‌آموزان ایرانی دانش غنی نظری ندارند، بیان کرد: ارزیابی دقیق درباره معلومات موجود دانش‌آموزان ایرانی و نواقص و کاستی‌های آن بدون مطالعه آسیب شناسانه ملی امکان‌پذیر نیست و بهتر است بجای قضاوت‌های سطحی به نتایج علمی و پژوهشی تمرکز کرد. اینکه گفته می‌شود اصلاح و بازنگری کتاب‌های درسی و کاهش حجم آن به بیسوادی دانش‌آموزان منجر می‌شود فاقد پشتوانه علمی است.

وی ادامه داد: معلمان، کارشناسان مرتبط و متخصصان تعلیم و تربیت می توانند درباره حجم کتاب‌های درسی مشارکت جدی و فراگیر داشته باشند، با افزایش مشارکت آنها می‌توان تصمیم گیری دقیق‌تری در اصلاح و بازنگری محتوای کتاب‌های درسی داشته باشیم.

گفت‌وگو از: فاطمه امیرقهرمان

انتهای پیام/