واکاوی تغییر تاکتیک داعش و استراتژی جدید آمریکا برای احیای آن

به گزارش گروه بین‌الملل خبرگزاری تسنیم، با وجود اینکه بیش از 5 سال از پایان خلافت ادعایی داعش می‌گذرد، اما عناصر این گروه تروریستی-تکفیری همچنان در قالب هسته‌های خفته در مناطق مختلف به ویژه عراق و سوریه فعالیت دارند و طی این سال‌ها از هر فرصتی برای خودنمایی استفاده کرده‌اند.

خودنمایی داعش بعد از خروج آمریکا از افغانستان و عراق

هم‌زمان با آغاز سال 2021 میلادی و تحولاتی که در منطقه رخ داد به ویژه بعد از تغییر دولت آمریکا که با تغییر سیاست‌های ظاهری این کشور در خاورمیانه همراه بود، تحرکات عناصر داعش به شکل قابل توجهی اوج گرفت و عناصر این گروه تکفیری جنایت‌های متعددی در عراق و سوریه مرتکب شدند که بارزترین آنها انفجارهای خونین بغداد در ژانویه 2021 بود.

اما در چند ماه گذشته تحرکات داعش در منطقه نشان می‌دهد که این گروه تروریستی در صدد سازماندهی برای قدرت‌گیری دوباره است. حمله داعشی‌ها به زندانی در الحسکه سوریه و فراری دادن عناصر این گروه تکفیری از زندان در ژانویه سال جاری و حملات وحشیانه تروریست‌ها به یک پادگان ارتش عراق در همان زمان موجب شد تا داعش مجددا به سرتیتر اخبار اصلی خاورمیانه برگردد.

اما علاوه بر عراق و سوریه، بعد از خروج نظامیان آمریکایی از افغانستان و سیطره طالبان بر آن، موج عملیات‌های تروریستی داعش در این کشور و به طور ویژه مناطق شیعه‌نشین با شدت بیشتری دنبال می‌شود.

اخیرا در پی وقوع سه انفجار انتحاری در دو مدرسه در منطقه شیعه‌نشین غرب کابل دست کم 26دانش‌آموز شهید و 19 تن دیگر مجروح شدند. هنوز کفن این کودکان مظلوم خشک نشده بود که  خبر رسید در یک حمله انتحاری دیگر به مسجد خاتم الانبیا (ص) شهر مزار شریف (مسجد سه دکان) در مرکز ولایت ده‌ها تن از شیعیان با زبان روزه و حین اقامه نماز شهید شده‌اند.

در این حمله که گروه تروریستی داعش مسئولیت آن را به عهده گرفت دست کم 45 تن شهید و 100 تن دیگر زخمی شدند. این مسجد بزرگترین مسجد شیعیان مزار شریف است که در جای پر ازدحامی واقع شده است. 

بعد از این انفجار،نوبت اهل سنت افغانستان بود تا تبدیل به بخشی از این فتنه مذهبی شوند. روز جمعه دوم اردیبهشت در حمله تروریستی به مسجد اهل سنت شهرستان امام صاحب ولایت قندوز در شمال افغانستان 60 نمازگزار شهید شده و30 تن دیگر نیز زخمی شدند. تاکنون کسی مسئولیت این انفجار را برعهده نگرفته است. همچنین در این ولایت به دلیل انفجار یک خودروی ون در نزدیکی فرودگاه قندوز و مقابل ایست بازرسی طالبان 4 نفر کشته و 18 تن دیگر نیز زخمی شدند.

راز تغییر تاکتیک داعش

این وضعیت موجب شده تا بسیاری درباره خطر بازگشت دوباره داعش که به نظر می‌رسد تاکتیک خود را نسبت به سال‌های گذشته تغییر داده، هشدار بدهند.

بر اساس گزارش‌های سازمان ملل در فوریه 2021 ، حدود 10 هزار نفر از عناصر داعش در سوریه و عراق فعالیت دارند، علاوه بر این نیز تعدادی از عناصر داعشی در آفریقا، افغانستان، لیبی، سومالی و جنوب شرق آسیا پراکنده هستند.

به گفته سایت‌های نزدیک به این گروهک تروریستی، داعش در سال 2021 در تمام مناطقی که در آنها فعالیت دارد 2748 عملیات مسلحانه، انتحاری و ... انجام داده است که طی آن ها 8147 نفر کشته شدند. براساس این آمارها 1127 عملیات در عراق(2083 کشته)، 370 عملیات در سوریه، 415 عملیات در نیجریه، 372 عملیات در افغانستان و عملیات دیگری در پاکستان، مصر، لیبی، سومالی، فیلیپین، اندونزی و کشورهای دیگر بوده است.

با این وجود اما خطر داعش در منطقه غرب آسیا به طور کلی و عراق و سوریه به طور ویژه احساس می‌شود. به ویژه اینکه عناصر داعش به شکل تدریجی از استراتژی عملیات‌های انفرادی دور شده و در صدد تشکیل هسته‌های منسجم برای اجرای حملات تروریستی خود هستند. نوع عملیات‌های این گروه تکفیری از یک سال گذشته نشان می‌دهد که تروریست‌های داعش برای یکپارچه سازی عملیات‌های خود تلاش می‌کنند.

داعشی‌ها به این منظور در وهله نخست سعی دارند تا اوضاع را در مناطق مورد نظر خود متشنج و ناآرام نگه دارند و حملاتی که هرازگاهی این عناصر به صورت انفرادی و در قالب عملیات‌های انتحاری انجام می‌دهند به همین منظور است تا بتوانند مجددا اوضاع خود را ساماندهی کنند.

وبگاه اوراسیا اخیرا در گزارشی خبر داد که طبق ارزیابی‌های صورت گرفته اکنون بیش از 8000 داعشی فقط در عراق مستقر هستند که نیمی از آنها فعال بوده و در حملات مشارکت دارند و 4000 نفر دیگر در قالب هسته‌های خفته هستند. یکی از نکات خطرناک در این میان آن است که این هسته‌های خفته در قالب مردم عادی در مناطق سنی‌نشین زندگی می‌کنند و درحال برنامه‌ریزی برای تشکیل یک گروه بزرگ و هماهنگ با تروریست‌های فعال داعش هستند.

عمده تمرکز داعش معطوف به مناطق ناامن عراق و خارج از سیطره نیروهای امنیتی دولت مرکزی این کشور و نیروهای حشد شعبی است؛ مانند دیالی، استانی که نقطه وصل استان‌های سلیمانیه، واسط و صلاح الدین محسوب شده و این باعث می‌شود دیالی یک پیوند لجستیکی مهم در کرکوک، الانبار و موصل باشد. همچنین اینکه این مناطق دارای مناطق کوهستانی، جاده‌های ناهموار و یک جمعیت مختلط سنی و شیعه و فاقد حضور قوی نیروهای امنیتی و یگان‌های مبارزه با تروریسم است.

فضای عراق مهیای بازگشت داعش است؟ آمریکا چه نقشی دارد؟

در شرایطی که عراقی‌ها اکنون در یک بن‌بست سیاسی پیچیده به سر می‌برند و با توجه به فضای ناآرامی که دولت اقلیم کردستان عراق در شمال این کشور به وجود آورده، این نگرانی به وجود آمده که شرایط فعلی عراق شبیه به شرایط سال2014 و ظهور داعش در آن زمان است. به همین دلیل و به‌دلیل مشابهت شرایط فعلی با شرایط سال 2014، بار دیگر فضا برای بازسازی آن دوران و آغاز فعالیت داعش فراهم شده است.

اما آیا غیر از شرایط داخلی عراق، عوامل خارجی دیگری نیز وجود دارند که زمینه بازگشت داعش را فراهم می‌کنند؟ به ویژه اینکه تحرکات این گروه تروریستی در مرحله فعلی صرفا محدود به عراق نیست و در سوریه و افغانستان نیز شاهد سناریوهای مشابه هستیم.

نام داعش از زمان ظهور علنی آن در سال 2011 و ویرانگری‌هایش در سوریه همواره کنار آمریکا بوده است. با وجود اینکه آمریکا از دهه گذشته نیروهای موسوم به ائتلاف بین‌المللی را به بهانه مبارزه با داعش وارد منطقه کرد، اما شاخص‌های متعدد همواره ثابت کرده که واشنگتن سازنده و حامی داعش بوده است و حتی خود آمریکایی‌ها و مقامات این کشور از جمله «دونالد ترامپ» رئیس جمهور سابق ایالات متحده به این مسئله اعتراف می‌کنند.

سناریو مشترکی که اکنون آمریکا در 3 کشور سوریه و عراق و افغانستان پیاده کرده، خروج نظامیانش از این کشورهاست. بعد از اینکه نیروهای آمریکایی به شکل کامل افغانستان را تخلیه کردند، اکنون واشنگتن اعلام کرده که در حال خارج کردن تدریجی نظامیانش از عراق و سوریه است. اما در عین حال کاروان‌های نظامی آمریکا در حال تردد از عراق به سوریه هستند.

این جابجایی‌های نظامی در حالی صورت می‌گیرد که نیروهای امنیتی عراق در حین نبردهای سخت با داعش، اما اطلاعی از چند و چون کار نظامیان آمریکایی و اینکه در خودروهای زرهی و نفربرها چه کسانی را نقل و انتقال می‌دهند، ندارند.

«کریم علیوی» عضو کمیسیون امنیت و دفاع پارلمان عراق به صراحت گفت که آمریکا از طریق داعش قصد دارد به بهانه مبارزه با تروریسم وانمود کند که نظامیان آمریکایی ضامن امنیت عراق بودند و در غیبت آنها تحرکات داعش اوج خواهد گرفت.

«موید العلی» یک کارشناس برجسته امنیتی عراقی در این ارتباط می‌گوید رخنه‌های امنیتی زیر نظر مستقیم آمریکا در عراق انجام می‌شود. حتی اطلاعات مربوط به محل‌های استقرار و حرکت نیروهای حشد شعبی از طریق پهپادهای آمریکایی دراختیار داعش قرار می‌گیرد.

از سوی دیگر مهمترین کانون تجمع و محل آموزش‌های نظامی و سازماندهی نیروهای فعال شده داعش در مرزهای عراق و سوریه و در حوزه نفوذ نظامیان آمریکایی است.

ظن کارشناسان درباره نقش آمریکا در بازگشت داعش به منطقه و به طور ویژه عراق زمانی بیشتر می‌شود که سرویس‌های امنیتی عراق می‌گویند تمام مخفی‌گاه‌های داعش در مناطق خارج از حوزه نفوذ آمریکا را نابود کرده‌اند، حتی مخفی گاه‌های داعش در تونل‌های زیر زمینی تقریبا از بین رفته است.

 «عدی عبدالهادی» از رهبران ائتلاف فتح عراق اعلام کرد: بالگردهای شینوک آمریکا بر فراز عراق در پرواز هستند و میان سوریه و عراق در حرکتند؛ آنهم بدون اینکه کوچکترین نظارتی بر آنها انجام شود.

وی افزود: تحرکات این بالگردها، علامت‌های سوال بزرگی را ایجاد می‌کند به ویژه که در مسیرهایی هستند که هسته‌های داعشی حضور دارند. بعید نیست که این بالگردها رابطه مستقیمی با موارد نقض امنیتی در دیالی و دیگر استان‌ها داشته باشند به ویژه تحرکات مشکوک آنها در مناطق زیادی رصد شده است.

سناریو تازه آمریکا برای احیای پروژه‌های شکست خورده در منطقه

از آن گذشته در سوریه، اخیرا سرویس اطلاعات خارجی روسیه در گزارشی هشدار داد که ایالات متحده در حال برنامه‌ریزی برای تحریک هسته‌های خفته گروه‌های مسلح در شهرهای لاذقیه و دمشق بوده و این گروه‌ها را که تحت دستورات واشنگتن قرار دارند برای حمله به نیروهای ایرانی و سوری و روسی که با گروه‌های تروریستی -تکفیری در سوریه می‌جنگند، تحریک می‌کند. درواقع واشنگتن در اندیشه سازماندهی مجدد داعش در قالب گروه‌های منسجم برای اجرای پروژه‌هایی است که در سال 2011 در سوریه دنبال می‌کرد.

بر این اساس ناظران معتقدند که تاکتیک جدید داعش برای اجرای حملات خود در مناطق مختلف را نمی‌توان جدا از سناریو تکراری آمریکا برای جنگ‌های نیابتی دانست. به نظر می‌رسد که استراتژی تحرکات انفرادی عناصر داعش با توجه به ناکارآمد بودن در تحقق اهداف آمریکا در شرایط فعلی، از دستور کار واشنگتن خارج شده و احتمالا دور بعدی عملیات‌های داعش در قالب هسته‌های بزرگتر باشد.

انتهای پیام/