مقاله‌| تأثیر انقلاب اسلامی بر احیای ارزش‌های اسلامی از دیدگاه امامین انقلاب

به گزارش خبرنگار فرهنگی خبرگزاری تسنیم، مهمترین رسالت انبیاء و اولیای الهی حاکمیت ارزش‌های اسلامی بوده است. انقلاب اسلامی به‌رهبری رهبر کبیر انقلاب، حضرت امام خمینی(ره) نیز دقیقاً در همین راستا بوده است که توانست ارزش‌های اسلامی را در جامعه دوره ستم‌شاهی که چراغ ارزش‌های اسلامی در آن رو به خاموشی بود، حاکم کند.

قادر علی واثق، دکترای سیاستگذاری از مؤسسه آموزشی و پژوهشی امام خمینی(ره) و عضو هیئت علمی جامعة المصطفی(ص) العالمیه، در مقاله‌ای که آن را در اختیار خبرگزاری تسنیم قرار داده است، با روشی توصیفی ـ تحلیلی به بررسی نقش انقلاب اسلامی ایران در احیای ارزش‌های اسلامی در جامعه از دیدگاه امام خمینی(ره) و مقام معظم رهبری، امام خامنه‌ای پرداخته است.

یافته‌های این تحقیق نشان می‌دهند که از دیدگاه امام خمینی(ره) و مقام معظم رهبری، انقلاب اسلامی، نقش شگرفی بر احیا و حاکمیت ارزش‌های اسلامی در ابعاد مختلف داشته است و نتیجه تحقیق حاکی از این است که انقلاب اسلامی تأثیر قابل‌توجهی بر احیا و حاکمیت ارزش‌های اسلامی در سطوح ملی، منطقه‌ای و دنیا گذاشته است.

متن کامل مقاله قادر علی واثق را در ادامه می‌خوانیم:

اکنون بیش از چهل سال از عمر بابرکت انقلاب اسلامی به‌رهبری رهبر کبیر انقلاب حضرت امام خمینی(ره) می‌گذرد. انقلاب اسلامی در طول این چهل سال تأثیراتی شگرف در سطوح ملی، منطقه‌ای و بین‌المللی  داشته است اما سؤال اساسی که در این تحقیق مطرح شده این است؛ آیا انقلاب اسلامی در این طول مدت، بر احیا و حاکمیت ارزش‌های دینی و اسلامی تأثیرگذار بوده است یا نه؟

ارزش‌های اسلامی چیست؟
در پاسخ به این سؤال از دیدگاه و نظریات صاحب‌نظران و حتی بنیانگذاران انقلاب استفاده می‌شود. از دیدگاه امام خمینی(ره) ارزش‌های اسلامی عبارتند از: توحید¹، خدا محوری²،اسلام، شهادت، ایثار و فدا کاری³، عدالت اجتماعى⁴، جهاد با نفس، رشد معنویت، رواج فرهنگ الهی، زنده نگهداشتن محرم و سفر و اربعین حسینی⁵ وحدت و همبستگی، آزادی و مشارکت ⁶، رحمت، عزت، صبر و شکیبایی، صلابت ⁷ ، خصم ظالم و عون مظلوم ⁸، آزادى و استقلال^9.

از دیدگاه رهبر معظم انقلاب حضرت امام خامنه‌ای ارزش‌های اسلامی عبارتند از: استقلال و عدم وابستگی، حاکمیت اسلام بر جامعه، آزادی بیان و قلم، عدالت و رفع تبعیض، پیشرفت مادی و گسترش رفاه، احیای کرامت انسانی و نقش داشتن مردم در حاکمیت بر تعیین سرنوشت خود، زمینه‌سازی برای رشد و تکامل انسانها در جامعه و حذف عوامل فساد.

همان گونه که ملاحظه می‌ شود در دین مقدس اسلام ارزش‌های بسیاری وجود دارند؛ اما بررسی تأثیر انقلاب اسلامی بر احیاء و حاکمیت تمامی آن‌ها در دوران پس از انقلاب اسلامی، در فرصتی که در اختیار نگارنده وجود دارد، کاری بسی دشوار به نظر می‌رسد؛ لذا در این فرصت محدود،  تأثیر انقلاب اسلامی بر حاکمیت دین اسلام به قول حضرت امام خمینی(ره) به عنوان بالاترین ارزش، به صورت عام و تأثیر آن بر  ارزش‌های معنوی، استقلال و عدم وابستگی و عزت ملی به صورت خاص مورد بررسی قرار می‌گیرد.

تأثیر انقلاب اسلامی بر احیای ارزش‌های اسلامی
محققان، صاحب‌نظران و نویسندگان بسیاری در باره تأثیرگذاری انقلاب اسلام در ابعاد مختلف سیاسی، اجتماعی، فرهنگی و اقتصادی در سطوح مختلف ملی، منطقه، و بین‌المللی اظهار نظر کرده‌اند. اینک تأثیرگذاری آن را از دیدگاه امامین خمینی (ره) و خامنه‌ای مورد بررسی قرار می‌گیرد.

تأثیر انقلاب اسلامی بر احیاء ارزش‌های اسلامی از دیدگاه امام خمینی(ره)
از نظر حضرت امام ارزش هر چیزی به غایت آن است. اگر غایت چیزی الهی باشد، آن چیز ارزش دارد. اگر الهی نباشد ارزش ندارد اگر چه عنوان مانند نماز آن مقدس باشد. ایشان بر این باور است که «نماز هم که انسان می‌خواند ارزشش به آن نیتى است که به آن نیت وارد نماز می‌‏شود. اى بسا نمازگزارانى که نمازشان در جهنم وارد می‌شود؛ و آن وقتى است که ارائه بخواهند بدهند به مردم.»¹⁰

اما عکس آن نیز صادق است. ممکن است که عملی عنوان مقدسی نداشته باشد؛ ولی هدف و غایت آن مقدس باشد، در این صورت ارزشمند تلقی شود؛ مثلا «چه بسا ارزشی‌هایى که براى خدا عمل می‌‏کنند، سربازهایى که براى خدا عمل می‌کنند، پاسدارانى که براى خدا خدمت می‌کنند، ارزش آن‌ها از نماز هم بیشتر است. ارزش مسلسل آن‌ها از قلم هم در آن وقت بیشتر خواهد شد.»¹¹

بر این اساس از نگاه حضرت امام(ره) هدف و غایت از انقلاب اسلامی مهم است؛ یعنی، اگر عملکردها در انقلاب اسلامی مقدس و برای خدا و خدمت محرمین بوده و عدالت اجتماعی را حاکم کند، انقلاب اسلامی هر چند تا رسیدن به حاکمیت مطلق اسلام فاصله زیادی دارد؛ اما در طول عمر چهل و سه سالگی خود تأثیراتی در سطح فردی، اجتماعی، ملی و بین المللی گذاشته است.

هر چند انقلاب اسلامی در راه تثبیت و تبیین اسلام ناب محمدی تلاش زیادی نموده است؛ اما تا رسیدن به هدف نهایی، مسیری طولانی در پیش دارد. نمونه‌های بسیاری از شکوفایی اسلامی در سراسر جهان و به خصوص در میان شیعیان عالم دیده می‌شود که در قالب‌های دعا، نماز و امر به معروف و نهی از منکر جای جای جهان، در میان اقشار مختلف جامعه و به خصوص جوانان دیده می‌شود؛ اما حقیقت این است که این مقدار تلاش از دیدگاه امام خمینی(ره) لازم؛ اما کافی نمی‌باشد.

از نظر امام خمینی(ره) این انقلاب توانست دست آیادی  استکبار جهانی، اعم از شرق و غرب را از سر مردم ایران کوتا نموده و جامعه را به استقلال برساند. ایشان در وصیت نامه سیاسی و اجتماعی خود می‌فرماید: «من اکنون به ملت‌های شریف ستمدیده و به ملت عزیز ایران توصیه می‌کنم که از این راه مستقیم الهی که نه به شرق ملحد و نه به غرب ستمگر کافر وابسته است بلکه به صراطی که خداوند به آنها نصیب فرموده است محکم و استوار متعهد و پایدار و پایبند باشند.»¹²

تأثیر انقلاب اسلامی بر احیاء ارزش‌های اسلامی از دیدگاه امام خامنه‌ای
از دیدگاه معظم له یکی از بزرگترین تأثیراتی که این انقلاب بر جهان اسلام به صورت عام و بر ایران اسلامی گذاشت، خودباوری است.

ایشان در باره تأثیر پیروزی انقلاب اسلامی بر جهان اسلام می‌فرماید: «انقلاب اسلامی موجب شد که مسلمانان در همه‌ جای دنیا احساس هویت کردند؛ احساس شخصیت کردند. بعد از آنی که در طول سال‌های متمادی کوشش شده بود که هویت اسلامی خرد شود، له شود، وقتی این انقلاب به وجود آمد، وقتی قامت برافراشته‌ی امام بزرگوارِ ما در منظر مردم مسلمان عالم پدیدار شد، همه احساس کردند که یک هویتی، یک شخصیتی، یک اصالتی پیدا کرده‌اند. همین موجب شد که در شرق و غرب دنیای اسلام نشانه‌های بیداری مسلمانان پدیدار بشود: ملت فلسطین بعد از ده‌ها سال ناکامی جان گرفت؛ جوانان کشورهای عربی که بعد از شکستِ در سه جنگ که دولت‌هایشان با رژیم صهیونیستی داشتند و دلمرده و مأیوس بودند، دوباره روحیه گرفتند.»¹³

معظم‌له خطاب به کشورهای اسلامی آن‌ها را به برکت انقلاب اسلامی اهل تصمیم‌گیری دانسته که پیش از این چنین نبوده است. ایشان می‌فرماید: «در گذشته، دنیای سلطه و قدرتمندان سلطه‌گر نسبت به کشورهای اسلامی به طور دلخواه تصمیم‌گیری می‌کردند؛ نه نظر ملت‌های مسلمان و نه نظر دولت‌های اسلامی را حتّی سؤال هم نمی‌کردند. اگر نفت داشتند، برای نفتشان؛ اگر بازار داشتند، برای بازارشان برنامه‌ریزی می‌کردند، تصمیم می‌گرفتند و آن تصمیم باید عمل می‌شد. با بیداری دنیای اسلام این وضعیت تا حد زیادی تغییر پیدا کرد. مسلمان‌ها باید این تجربه را در همه‌ی دنیای اسلام به عنوان یک تجربه‌ی موفق و مغتنم قدر بدانند و راه خودشان را بر اساس او تنظیم بکنند. آنچه ملت‌ها را عزیز می‌کند، سربلند می‌کند، ایستادگی آن‌هاست.»¹⁴

ایشان در یکی از سخنرانی‌های خود می‌فرماید:‌ «امام آمد این روح حقارت را گرفت و در طول پانزده سال نهضت امام تا پیروزی انقلاب و از روز پیروزی انقلاب به نحو دیگری تا ده سال عمر بابرکت آن بزرگوار، دائم روح خودباوری را در این ملت دمید: شما می‌توانید، ما می‌توانیم، شما قادرید، شما بزرگید، شما قدرتمندید. این خودباوری و اعتماد به نفس ملی یکی از دو رکن اساسی پیشرفت هر کشور است.»¹⁵

یکی از آثار دیگر انقلاب اسلامی، عزت ملی است. منظور از عزت ملی این است که مجموعه مردم یک کشور، احسات عزت و سر بلندی و غرور کنند. به بیان دیگر، منظور از عزت ملی این است که «یک ملت باور کند که می‌تواند بایستاد؛ می‌تواند مقاومت کند؛ می‌تواند کشور خود را آزاد کند؛ می‌تواند نظامی را که خود به وجود آورده است، با کمال قدرت این نظام را حفظ کند؛ می‌تواند در دنیا، در سیاست‌های بین‌الملل اثر بگذارد.¹⁶ البته ایشان عزت ملی را  در عرصه‌های مختلف مطرح نموده است مانند عرصه مدیریت یک کشور، عرصه اقتصاد و عرصه علم.

عزت ملی در مدیریت کشور به این معناست که یک دولت، یک نظام، به ملت خود متکی باشد، به مردم متکی باشد.¹⁷ عزت ملی در مسائل اقتصادی به این است که کشور به قدرت خودکفائی برسد، بتواند اگر چیزی از دنیا نیاز دارد، می‌گیرد، چیزی هم دنیا به او نیاز داشته باشد و در مقابل از او بگیرد؛ مغلوب نباشد، مقهور نباشد.¹⁸

عزت ملی در عرصه‌ علم به این است که جوان دانشجوی او، پژوهشگر او، عالمِ محقق او سعی کند مرزهای علم را درنوردد - همین چیزی که ما گفتیم نهضت نرم‌افزاری و تولید علم - و علم را تولید کند. آن کسانی که دانش را به این نقطه رساندند، انسان‌هائی بودند که از لحاظ متوسط استعداد از ما اگر عقب‌تر نبودند، جلوتر نبودند. ما قرن‌ها سابقه‌ی درخشان علمی در تاریخ داریم و امروز هم باید بتوانیم علم را بسازیم، به وجود بیاوریم، کشف کنیم و در بنای علمی دنیا سهم عمده‌ای داشته باشیم؛ این می‌شود عزت.¹⁹

نتیجه گیری
همان گونه که ملاحظه شد، انقلاب اسلامی تأثیرات عمیقی در عرصه‌های سیاسی، اقتصادی، اجتماعی و فرهنگی گذاشته است. در این رابطه صاحب نظران بسیاری اظهار نظر کرده‌اند. در این تحقیق تأثیرگذاری آن از دیدگاه حضرت امام خمینی و امام خامنه‌ای مورد بررسی قرارگرفته است.

از نظر امام خمینی(ره) آثار مهی انقلاب توسعه و تعمیق اسلام و قطع وابستگی به جهان استکباری است. همچنین از دیدگاه امام خامنه‌ای مهم‌ترین آثار انقلاب اسلامی علاوه بر توسعه و تعمیق تفکر اسلامی، خود باوری و عزت ملی است که از ارزش بسیاری برخورداری است. این ارزش را شما در شرایط کنونی نمی‌توانید در جای دیگری از جهان بیابید.