میزگرد تسنیم| سالانه ۲۰ میلیون مترمکعب فاضلاب انسانی وارد سد ماملو می شود/ وظیفه احداث تصفیه خانه فاضلاب در پردیس بر عهده شرکت عمران پردیس بوده است

به گزارش خبرنگار اقتصادی خبرگزاری تسنیم، طی هفته‌های اخیر اخبار مختلفی از ورود فاضلاب به رودخانه جاجرود و سدماملو منتشر شد که نگرانی‌هایی را درباره آلودگی آب سد ماملو به عنوان یکی از منابع تأمین آب شهر تهران به دنبال داشت.

در این زمینه که ابعاد مختلفی دارد، باید توجه داشت که آلودگی‌‌های زیست محیطی و تهدیداتی که بالقوه و بالفعل منابع آبی را تهدید می‌کنند، یک مسئله جدی است و دغدغه‌های بسیاری را به‌درستی همراه دارد.

بررسی‌ها نشان می‌دهد علاوه بر فاضلاب انسانی، پساب صنعتی نیز به منابع آبی منتهی به مخزن سد ماملو وارد می‌شود و به دلیل اهمیت موضوع، امروز میزگردی با عنوان "راهکارهای جلوگیری از ورود فاضلاب به سد ماملو" با مشارکت رادیو گفت‌وگو در خبرگزاری تسنیم برگزار شده است.

در این میزگرد افراد صاحب‌نظر، علی مریدی (مدیرکل دفترحفاظت و مدیریت زیست محیطی آب و خاک سازمان حفاظت محیط زیست)، مصطفی فدایی فرد (کارشناس مدیریت منابع آب)، حسین نایب (عضو هیئت مدیره انجمن آب و فاضلاب ایران) و هدایت فهمی (رئیس مرکز پژوهاب‌گستر وزارت علوم) حضور دارند.

در این خصوص، از مسئولان شرکت آب‌وفاضلاب استان تهران و مسئولان شرکت آب منطقه‌ای استان تهران برای حضور در این میزگرد دعوت شده بود، اما علیرغم پیگیری های متعدد حاضر به شرکت در این نشست نشدند.

خبرگزاری تسنیم آمادگی دارد هر زمان که مدیران وزارت نیرو حاضر به پاسخگویی شدند، پاسخ آنها را در خصوص "چرایی ورود فاضلاب به منابع آبی تهران" و "راهکارهای جلوگیری از ورود فاضلاب به سد ماملو" منتشر کند.

* جمعیت بالادست سد ماملو بیش از 600 هزار نفر هستند

هدایت فهمی:

ورود آلاینده ها به سد ماملو و رودخانه جاجرود، قبل از احداث سد هن وجود داشته، چهار منبع آلاینده داریم، یکی کودهای شیمیایی و سموم کشاورزی، آلاینده های صنعتی، آلاینده های جمعیتی و فعالیت های دامپروری.

جمعیت بالادست سد ماملو بیش از 600 هزار نفر هستند که انواع و اقسام فعالیت ها از جمله صنعتی هم انجام می شود.

شبکه فاضلابی که قرار بود احداث شود و عقب مانده، بخشی از آن ناشی از بار جمعیتی تحمیل شده، است.

شرکت عمران پردیس موظف است بخشی از تعهدات فاضلاب را انجام بدهد و وزارت نیرو هم تعهداتی داشته است.

از جمعیت 500 هزار نفری شهر جدید پردیس، فقط نیمی از جمعیت به تاسیسات جمع آوری و تصفیه فاضلاب دسترسی دارند و نیمی از فاضلاب تولیدی پردیس به منابع آبی سد ماملو واریز می شود .

طبق قانون، مسئولیت اصلی بر عهده سازمان حفاظت محیط زیست است تا از آلودگی منابع آبی جلوگیری کند اما این مسئله، نافی مسئولیت های دیگر سازمان ها نخواهد بود‌.

واقعیت دردناکی است که مردم باید بدانند، بحران اصلی بحران کمیت آب نیست بلکه بحران کیفیت آب است و در نقاط مختلف کشور شاهد ورود منابع آلاینده به سدها و رودخانه ها و دیگر منابع آبی هستیم.

اعتبارات ناچیز پاسخگوی احداث زیرساخت‌های تصفیه فاضلاب نیست و ما یک سیستم پایش آنلاین کیفیت آب نداریم و باید به ایجاد شبکه سنجش ورود آلاینده ها به منابع آبی باید ورود کنیم، برنامه ریزی عاجل در این زمینه داشته باشیم.

ما با ادامه این مسیر، به زودی یک فاجعه ملی در بخش کیفیت آب مواجه خواهیم شد.

* 20 میلیون مترمکعب در سال فاضلاب انسانی وارد مخزن سد ماملو می شود

حسین نایب:

ما الان در خیلی از مجامع علنی پیرامون موضوع آب که بحث می شود، اغلب روی کمیت آب صحبت نمی شود اما هم ارز آن باید به موضوع مهم کیفیت آب کشور هم بپردازیم.

در حال حاضر منابع آلاینده نقطه ای مثل فاضلاب شهری و صنعتی و غیرنقطه ای مثل پساب کشاورزی وارد منابع آبی کشور می شود.

قبلا در سال 95 تحت عنوان استانداردسازی کیفی آب های سطحی و زیرزمینی در سازمان حفاظت محیط زیست مطرح شد و قرار بود شبکه های پایش آنلاین روی رودخانه های مهم ایجاد شود. تا وقتی این شبکه پایش اجرا نشود، ما منابع آلاینده را به صورت دقیق نمی توانیم سنجش کنیم.

جمعیتی که تخلیه کننده آلاینده ها وفاضلاب هستند بالغ بر 300 هزار نفر هستند و عددی بالغ بر 20 میلیون مترمکعب در سال داریم فاضلاب انسانی را رهاسازی می کنیم و وارد مخزن سد ماملو می شود.

خوشبختانه در تصفیه خانه هفتم که تصفیه آب سد ماملو را انجام می دهد تا امروز از نظر آلایندگی میکروبی و شیمیایی،  مشکلی دیده نشده اما این سوال مطرح است که با ادامه روند ورود آلاینده ها، آیا کیفیت آب برای شرب تهران، در سال‌های آینده هم حفظ می شود؟

* شکایت از شرکت عمران پردیس به دلیل آلودگی منابع آبی

علی مریدی:

7 سال است یک طرح جامع مدیریت آب شرب تهران در حال اجراست. موضوع پایش کیفیت آب در تمام سدهای تهران از جمله ماملو انجام می‌شود.

غیر از این هم سازمان حفاظت محیط ریست بسته به بضاعت مالی در 700 نقطه کشور برنامه پایش کیفیت آب دارد. پیگیری سازمان محیط زیست در رابطه با کیفیت آب، به‌عنوان دستگاه نظارتی هشدار می‌دهد. به عنوان بخشی از منابع آلاینده، شکایت از شرکت عمران پردیس به مراجع قضایی رفته است.

تامین مالی یکی از مسائل مهم در این موضوع است. محدودیت اعتبارات یا بهتر است بگوییم اولویت‌های اعتباری اگر درست تشخیص داده شود شاید بتوانیم مسائل را سریع‌تر حل کنیم. متاسفانه آسفالت کردن و ساخت جاده در اولویت بوده است.

* بیماری‌های عجیب و غریب نتیجه آلودگی آب شرب است

فدایی‌فرد:

مشکل سد ماملو را اگر بخواهیم ببینیم شاید خیلی ها اعتراض کنند چراکه در خیلی از سدها مشکل داریم. بنابراین به چند مورد اشاره می‌کنم.

علاوه بر سد ماملو خیلی از سدها در تهران مشکل دارد. سد قشلاق (وحدت) مشکلی به مراتب بدتر از سد ماملو دارد. آنقدر وضعیت آلودگی آب زیاد شده که نیازی به پایش ندارد. سد ژاوه در پایین دست شهر سنندج قرار دارد و تصفیه خانه آن 50 درصد از پساب را تصفیه می‌کند.

آلودگی رودخانه‌ها و تخلیه فاضلاب بیمارستانی به‌صورت خیلی خطرناک انجام می‌شود.

در خیلی جاها تصفیه‌خانه نداریم. تصفیه‌خانه نیشابور 10 هزار مترمکعب است، اما در حال حاضر قریب 20 هزار مترمکعب فاضلاب وارد این تصفیه‌خانه می‌شود و این تضفیه‌خانه نمی‌تواند به‌خوبی عمل کند. همه اینها دست به دست هم داده تا باعث ایجاد مسائل متعددی شود.  اگر سری به مراکز درمانی بزنیم می‌بینیم که بیماری‌های عجیب و غریبی شایع شده که نتیجه آبهای آلوده است. یکی از دلایل ناباوری در کشور نیز همین آلودگی منابع آبی است.

همه می‌دانیم مشکل اصلی مملکت مسائل مالی است. باید دید این‌گونه شده است؛ کشوری که اینقدر ثروت دارد به این روز افتاده است. اگر منابع مالی را پیگیری کرده و به موقع برسد بسیاری از مشکلات قبل از این‌که به بحران تبدیل شود، حل خواهد شد. حتما مسیری پیدا کنیم تا از فقر مردم بکاهیم.

جریمه واحدهای متخلف کافی نیست و باید این واحدها تعطیل شوند چون نمی‌خواهند اشتغال را کم کنند. اگر منابع مالی برطرف نشود، هیچ مشکلی حل نخواهد شد.

* وظیفه احداث تصفیه خانه فاضلاب در پردیس بر عهده شرکت عمران پردیس بوده است

هدایت فهمی:

مسئله سلب مسئولیت و عدم پاسخگویی یک مسئله رایج در سیستم دولتی است، وظیفه وزارت نیرو تامین آب شرب سالم و بهداشتی برای کل آحاد کشور است.

سد ماملو یک سیستم آنلاین پایش دارد که به ثروت آنلاین پایش می کند، خوشبختانه طبیعت و خودپالایی در رودخانه و سد، بار آلاینده ها را کاهش داده و در خروجی آبی که برای شرب داریم سالم   بهداشتی است و تا امروز مشکلی نداشته است اما برای آینده باید نگران باشیم.

در بخش احداث تصفیه خانه فاضلاب، وزارت نیرو مسئولیت داشته اما در این بخش، شرکت عمران پردیس هم به تعهداتش عمل نکرده است.

وزارت نیرو باید به هر عنوانی می شد این کار را انجام می داد، اما وظیفه جلوگیری و پیشگیری از ورود آلاینده ها با سازمان حفاظت محیط زیست است. البته وزارت کشور و وزارت راه و شهرسازی نیز مسئول هستند.

وقتی بارگذاری جمعیت می شود باید از نقشه راه توسعه کشور استفاده شود ، در غیر این صورت باید از متولیان تامین آب کشور، بپرسیم که آیا ظرفیت تامین آب و تصفیه فاضلاب این جمعیت وجود دارد یا خیر. البته بارگذاری بدون ضابطه و اشتباه جمعیت، نافی مسئولیت وزارت نیرو نیست.

آب شرب تهران از سدماملو تا امروز بهداشتی بوده است، اما باید جلوی ورود آلاینده ها به سد ماملو را گرفت.

وزارت نیرو باید ایجاد تصفیه خانه کند، اما وظیفه احداث تصفیه خانه فاضلاب در پردیس، بر عهده شرکت عمران پردیس بوده است.

* سازمان حفاظت محیط‌زیست مجوز ساخت تصفیه خانه پردیس در باغکمش را نداد

حسین نایب:

درحال حاضر مشکلی در تأمین آب شرب از سد ماملو از نظر کیفیت نداریم.

سال 76 احداث سد ماملو کلید خورد و سال 89 آبگیری شد و نشاندن جمعیت در پردیس از سال 91 بوده است.

شهرهای جدید به خاطر نبود زیرساخت از نمونه های توسعه ناپایدار است.

در نقشه کاربری اراضی شهر جدید پردیس، شبکه فاضلاب و تصفیه خانه دیده شده بود اما زمینی که مربوط به تصفیه خانه بوده، به ساخت تصفیه خانه تخصیص نداده اند‌.

مطمئنا سازمان حفاظت محیط زیست،  این نقشه را با وجود مکان یابی تصفیه خانه تایید کرده، الان دو مدل از تصفیه خانه قدیمی هست که مربوط به مسکن مهر نیست.

از آنجایی که زمین مربوطه را در پردیس به ساخت تصفیه خانه تخصیص ندادند، زمین دیگری را در باغکمش در نظر  گرفتند که 8 سال نتوانست مجوز سازمان حفاظت محیط‌زیست را دریافت کند.

بحث اینجاست که اگر سال 91 تصفیه خانه ای که دیده شده بود در جای مشخص با 50 میلیارد تومان احداث شده بود، الان منتظر احداث با 700 میلیارد تومان در زمینی که نمی تواند مجوز سازمان حفاظت محیط‌زیست را بگیرد، نبودیم.

* شرکت عمران به مناطق 4 گانه محیط زیست تجاوز کرده است

علی مریدی:

وقتی وارد مناطق 4 گانه محیظ زیست می‌شویم منع ساخت و ساز داریم و باید در سطوح بالاتر برای احداث تصفیه‌خانه پردیس تصمیم‌گیری می‌شد.

ما نمی‌توانیم هرجایی دلمان خواست ساخت و ساز کنیم. ممکن است صدور یک مجوز 20 سال زمان ببرد و باید گزارش کارشناسی به سازمان حفاظت  محیط زیست ارائه شود.

مجوز دادن در مناطق 4 گانه طبق قانون ممنوع است. بنده جزئیات را نمی‌دانم و نمی‌توانم به صورت دقیق پاسخگوی تاخیر در این زمینه باشیم. دوستان باید در طرح جامع پردیس جایی را پیش بینی می‌کردند و نباید به مناطق 4 گانه تجاوز می‌کردند.

در خصوص صدور مجوز برای ساخت تصفیه‌خانه در پردیس محیط زیست تخلف کرده اما قطعا از مراجع بالادست مجوز گرفته شده است.

فدایی‌فرد:

منطقه حفاظت شده خجیر یک حجم عظیمی از فاضلاب را وارد جاجرود می‌کند. این‌که گفته شود منطقه حفاظت شده است و نباید تصفیه‌خانه ساخته شود درست نیست.

معتقدم محیط زیست درباره آلودگی منابع آب ضعیف عمل کرده است. البته مقداری به لحاظ اعتباری محیط زیست به شدت تحت فشار است و باعث شده متخصصان مجرب در این سازمان ماندگار نشوند. حقوق‌ها به شدت در این سازمان پایین است. آقای فدایی فرد مامور به خدمت است وگرنه با حقوق محیط زیست نمی‌تواند دوام بیاورد.

مواد و قوانین مختلفی برای حفظ و حراست منابع آب کشور تصویب شده اما اجرا نمی‌شود. راهکار اصلی این است که هرچه زودتر مسائل اعتباری را حل کنیم. اعتقاد دارم اگر منابع مالی داشتیم در طول 4 دهه شبکه‌های جمع‌آوری فاضلاب را در تمام شهرهای کشور اجرا کنیم.

* مجتمع های صنعتی باید تصفیه خانه داشته باشند اما به قانون عمل نمی‌کنند

هدایت فهمی:

در بحث جلوگیری و راهکار، همه سازمان ها درگیر موضوع هستند. اولین مسئله این است که قانون الزام کرده مجتمع های صنعتی اقدام به احداث تصفیه خانه در محل کنند اما این قانون، اجرا نمی شود. و اینجا ضعف نظارت وجود دارد.

بازچرخانی زهکش های کشاورزی موضوع مهمی است که مورد توجه قرار نمی گیرد و این زهآب ها باعث آلایندگی می شود. باید ایجاد شبکه فاضلاب شهری و روستایی در اولویت قرار گیرد.

زهاب کشاورزی 26 میلیارد مترمکعب در سال است و فاضلاب خام انسانی و شهری بالغ بر 7 میلیارد مترمکعب در سال است‌.

ورود فلزات سنگین به منابع آبی کشور که ناشی از فاضلاب خام صنعتی لست، نگرانی اصلی کیفیت آب کشور است که در این زمینه می توان از تکنولوژی نانو برای حذف آلایندگی فلزات سنگین استفاده کرد.

 وجود شبکه پایش آنلاین در تمامی منابع آبی جزو الزامات است و وزارت نیرو باید وظیفه پایش آلایندگی آب را انجام دهد.

هیچ دولتی نه در ایران و نه در جای دیگر دنیا بدون مشارکت واقعی مردمی نمی تواند موفق شود و در بحث ارتقای کیفی منابع آبی هم باید از آموزش و مشارکت‌ مردمی استفاده کرد.

مریدی:

شورای عالی محیط زیست به ریاست رئیس‌جمهوری باید به موضوع ساخت تصفیه‌خانه در پردیس ورود کند تا مشکل برطرف شود. دو موضوع مهم در این زمینه داریم؛ یکی مصوبات و ابلاغیه‌های رهبر معظم انقلاب درحوزه محیط زیست است. خوشبختانه سازمان عزم جدی برای اجرای آن دارد و طی 5 ماه اخیر این موضوع در حال پیگیری است.

موضوع بعدی نیز تامین مالی است؛ در ایران در قالب مالیات بر ارزش افزوده مصوبات خوبی داشتیم اما به جای این‌که در صندوق ملی محیط زیست بیاید در اختیار وزارت کشور و شهرداری‌ها قرار گرفته است. اگر از مجموعه‌ای به دلیل آلودگی پول می‌گیریم باید آنرا برای حل مشکل آلودگی‌ها هزینه کنیم.

 حسین نایب:

در حوزه جاجرود نباید تخلیه آلودگی را صرفا به پردیس محدود کنیم، نقاط آلاینده دیگر وجود دارد. همچنین مناطق صنعتی غیر مجاز متعددی در حوزه جاجرود وجود دارد که فاضلاب صنعتی آنها خطرناک است و باید ساماندهی شود و احداث تصفیه خانه فاضلاب پردیس هم باید تسریع شود.

تصفیه خانه های محلی، غیرمتمرکز و کوچک می تواند در مدیریت تصفیه فاضلاب کشور مدنظر قرار گیرد.

انتهای پیام/