یارگیری‌های منطقه‌ای آنکارا و استفاده از ظرفیت‌های اسلام آباد – باکو

به گزارش گروه بین الملل خبرگزاری تسنیم، نخستین نشست سه جانبه روسای پارلمان جمهوری آذربایجان، پاکستان و ترکیه برگزار شد.

این نشست، دیروز(سه شنبه) در باکو و به میزبانی رئیس مجلس ملی آذربایجان، صاحبه غفاروا، با حضور مصطفی شنتوپ رئیس پارلمان ترکیه و اسد قیصر رئیس پارلمان پاکستان، نشان داد که آنکارا به دنبال تقویت روابط این مثلث منطقه ای است.

روسای پارلمان های سه کشور، پس از سخنرانی در پارلمان باکو، بیانیه ای را به منظور تقویت همکاری بین سه کشور، تحت عنوان بیانیه باکو امضا کردند.

رئیس پارلمان ترکیه مصطفی شنتوپ، از حضور در باکو اظهار خرسندی کرده و اعلام داشت:«ما روابط ریشه دار بین ترکیه، آذربایجان و پاکستان را بر اصل و مخرج دوستی و برادری  تعریف می کنیم. افتخار می کنیم که روابطی استثنایی ایجاد کرده ایم که ماندگار و پایدار است. بر این باوریم که دوستی و برادری بین دولت ها و مردمان ما، باعث می شود که دوست ابدی همدیگر بمانیم».

ائتلافی که مبنای اقتصادی مستحکمی ندارد

هنوز مدت زیادی از امضای توافق همکاری بین وزرای امور خارجه ترکیه، پاکستان و جمهوری آذربایجان نگذشته بود که بیانیه شوشا توسط اردوغان و علی اف امضا شد و حالا هم با برگزاری نشست بین روسای پارلمان های سه کشور مزبور، شاهد شکل گیری گونه ای از ائتلاف منطقه ای جدید هستیم.

البته این ائتلاف فعلاً مبانی اقتصادی مستحکمی ندارد و چنین به نظر می رسد که دست کم در شرایط کنونی، ساروج و پیوند دهنده اصلی بین آنها، همکاری های سیاسی و امنیتی است.

رئیس پارلمان ترکیه در سخنرانی خود در نشست سه جانبه باکو گفته است:«آذربایجان، پاکستان و ترکیه، مسئولیت های زیادی در حل و فصل مسائل مزمن مربوط به جغرافیای منطقه دارند. علاوه بر مسائل سیاسی، فعالیت های مشترک در زمینه های دفاع، حمل و نقل، اتصال منطقه ای، تجارت، انرژی، آموزش، گردشگری، فناوری اطلاعات و ارتباطات نیز، زمینه همکاری و تجارت 3 جانبه وجود دارد و این یکی از ارکان اصلی اتحادیه ماست».

اگر چه ترکیه برای انتقال گاز خزر از جمهوری آذربایجان به اروپا اقدام کرده و نتیجه گرفته، اما در مورد پاکستان، خبری از تجارت پویا و مبادلات بازرگانی قابل توجه نیست.

در تبیین تفاوت ماهیت روابط ترکیه با پاکستان و جمهوری آذربایجان، باید به این نکته توجه کرد که جمهوری آذربایجان، از بسیاری جهات برای ترکیه اهمیت سیاسی، اقتصادی و فرهنگی دارد.

آذربایجان همواره برای ترکیه اهمیت داشته اما در سال گذشته، تغییرات اساسی در موازنات منطقه روی داد و به ویژه پس از تحولات اخیر قره باغ و جنوب قفقاز، این امید در دل ترکیه زنده شده که از طریق گذرگاه نخجوان، به جهان ترک متصل شود.

بنابراین، حفظ و توسعه ارتباطات با جمهوری آذربایجان، برای ترکیه یک هدف استراتژیک و یک منشور چندوجهی است که از گاز و انرژی و فعالیت پیمانکاران ترکیه گرفته تا اتصال به قفقاز و آسیای میانه و چین، اهمیت والایی دارد. اما پاکستان، از منظر اهمیت روابط خارجی، برای ترکیه جایگاهی دارد که ارتباط چندانی با توسعه روابط تجاری ندارد.

پاکستان از منظر منافع بلند مدت ترکیه، کشوری است که اولاً در جهان اسلام جایگاه ویژه ای دارد و همراهی این کشور با ترکیه در حوزه های سیاسی و امنیتی، پیامدهای مثبتی برای کارت های منطقه ای آنکارا دارد و به عنوان پنجمین کشور پرجمعیت جهان، برخلاف اندونزی و مالزی، تمایل و اشتیاق زیادی برای توسعه روابط با ترکیه نشان داده است.

ترکیه، پای پاکستان را به حوزه حساس و استراتژیک شرق مدیترانه باز کرده و رزمایش مشترک ترکیه، پاکستان، جمهوری آذربایجان و قطر، نشان داد که ترکیه در این حوزه سوداهای بسیاری در سر دارد.

دولت اردوغان تلاش می کند تا به شکلی محتاطانه، نوعی از همراهی مشترک دفاعی را بین ترکیه، جمهوری آذربایجان و پاکستان به وجود بیاورد.

سفر هیاتی از دیپلمات های پاکستان به بخش ترک نشین قبرس، نشان داد که پس از تحولات اخیر قره باغ، حالا ترکیه ترس و هراسی از ساختار دفاکتوی ارامنه قره باغ ندارد و می خواهد از پاکستان، جمهوری آذربایجان و حتی بنگلادش کمک بگیرد تا دولت قبرس ترک را به رسمیت بشناسند.

مساله مهم دیگر، این است که پاکستان یکی از بزرگترین واردکنندگان تسلیحات و تجهیزات نظامی است و ترکیه ای که در چند سال گذشته در حوزه صنایع دفاعی قدم برداشته، می خواهد برای فروش بالگردها، نفربرها، پهپادها، موشک ها و انواع و اقسام سلاح های انفرادی و تجهیزات جنگ الکترونیک، مشتریان بیشتری پیدا کند. کما این که در چند سال گذشته، بخش قابل توجهی از تجهیزات امنیتی مورد نیاز سرویس اطلاعاتی پاکستان نیز از ترکیه خریداری شده است.

تشبیه رفتار منطقه ای ارمنستان و یونان

نگاه دقیق به کلیدواژه های سخنان رئیس پارلمان ترکیه، این واقعیت را نشان می دهد که آنکارا در یک رویکرد فراگیر، تمایل دارد ظرفیت های سیاسی خود را در شرق مدیترانه و قفقاز و آسیای میانه، به شکل موازی و همزمان به کار بگیرد.

مصطفی شن توپ رئیس پارلمان ترکیه، اعلام کرده که رفتار و مشی سیاسی و امنیتی دولت های ارمنستان و یونان، تا حد زیادی شبیه به هم است. او اعلام کرده که یونان باید وضعیت ارمنستان را به درستی تحلیل کند. معنی این سخن شن توپ، این است که تحمیل شکست بر ارمنستان درجنگ قره باغ و باز شدن مسیر فعالیت دیپلماسی و اقتصادی ترکیه، همتراز وضعیت مدیترانه و قبرس است و اصرار آنکارا مبنتی بر ضرورت استقلال ترک های قبرس، یک تصمیم استراتژیک است.

اگر چه ترکیه با اعتماد به نفسی که در قره باغ به دست آورده، می خواهد یونان را تحت تاثیر قرار دهد. اما واقعیت این است که بین موازنات قدرت در شرق مدیترانه و اروپا و وضعیت جنوب قفقاز، تفاوت آشکاری وجود دارد.

یونان یک کشور عضو ناتو و عضو اتحادیه اروپا است. ترکیه چندین پهپاد به آذربایجان فرستاد و نتیجه جنگ تغییر کرد اما با واکنش جهانی روبرو نشد، ولی به محض این که اردوغان در مورد شهر متروکه واروشا یا مرعش، نظرات خود را بیان کرد، علاوه بر یونان و قبرس، رژیم صهیونیستی، انگلیس، اتحادیه اروپا و آمریکا هم به میدان آمده و تنها ظرف یکی دو روز، بیانیه شفاف شورای امنیت سازمان ملل، تصمیمات اردوغان را محکوم کرد.

بنابراین بعید است که ترکیه ولو با استفاده از همکاری های سیاسی جمهوری آذربایجان و پاکستان، بتواند برای تثبیت دفاکتوی قبرس ترک، اقدام بنیادینی انجام دهد.

با این حال، نمی توان از ذکر این واقعیت گذشت که توسعه روابط سیاسی و امنیتی ترکیه با دو کشور مهم جمهوری آذربایجان و پاکستان، اتفاق منطقه ای مهمی است و در صورتی که در تابلوی سیاسی افغانستان، اتفاقات جدیدی روی دهد و ترکیه بتواند در مورد حضور نظامی در افغانستان، رضایت طالبان را تامین کند، زنجیره ای از تحولات جدید در  راه خواهد بود که می تواند تامین کننده بخشی از منافع جدید ترکیه در منطقه باشد.

انتهای پیام/