طغیان سن گندم در مزارع زنجان/ گندم‌زارها از آفت سن مادر خسارت دیده‌اند
گروه استانها - خشکسالی، طغیان آفت سن و پوره آن، تنش‌های تغذیه‌ای که به مزارع گندم وارد شده سبب شده تا مسئولان از افت کمیت و کیفیت گندم نگران شوند و حتی فاجعه طغیان سن برای سال‌های پیش‌رو را نیز هشدار دهند.
به گزارش خبرگزاری تسنیم از زنجان ، کشاورزی از جمله فعالیت‌هایی است که در تامین امنیت غذایی نقش مهمی را ایفا می‌کند و یکی از اساسی‌ترین فعالیت‌های اقتصادی در تامین معیشت مردم نیز محسوب می‌شود. اما این فعالیت همواره به امور مختلف همانند عوامل اقلیمی وابسته است و اگر اندکی تغییرات جوی ایجاد شود ادامه این مسیر با چالش‌های اساسی رو به رو خواهد شد.
یکی از مهم‌ترین تاثیرات اقلیم بر کشاورزی و زراعت کاهش میزان بارندگی‌ها و خشکسالی است که اگر این امر رخ دهد در کنار افزایش دما می‌تواند حجم تولیدات را به شدت پایین آورده و علاوه بر عدم تامین نیاز داخل کشور و وابستگی، سبب هجوم آفات و امراض نیز شود که این امر نیز به نوبه خود تاثیر سو دیگری بر سطح تولیدات و حتی کیفیت محصول خواهد داشت.
اما در این بین در کنار ناملایمی‌هایی که اقلیم و شرایط آب و هوایی بر کشاورزی و زراعت تحمیل می‌کند باید دولت برای گذر از بحران و آسیبی که خشکسالی می‌تواند محصول را با طغیان آفت تهدید کند، چاره‌سازی کند و در ساده‌ترین اقدام در تامین نهاده‌های مورد نیاز از جمله سم با قیمت یارانه‌ای و کمکی یاریگر کشاورزان و تولید کنندگان باشد تا در کنار خشکسالی و افت عملکرد محصول، عدم دسترسی مناسب به نهاده و گرانی آن‌ها سبب کاهش سطح تولید نشود.
با تمام این‌ها در سال آبی جاری کاهش میزان بارندگی در سطح کشور رخ داده و نگرانی‌های بسیاری را از بابت تامین آب مورد نیاز برای کشاورزی ایجاد کرده است، چرا که اگر دسترسی به آب کاهش یابد کشور بیش از هر زمان دیگری از لحاظ تامین محصولات غذایی و استراتژیک خصوصا در بحث گندم وابسته خواهد شد. با این شرایط فروردین ماه سال جاری تاجبخش، رئیس سازمان هواشناسی کشور با اعلام اینکه هیچ استانی در سال آبی جاری در حد نرمال بارندگی نداشته است، اذعان کرده است: تا پایان شهریور ماه وضعیت مناسبی برای تامین آب ناشی از باران وجود ندارد به طوری که امسال سال خشکی خواهد بود.
سید محمود موسوی، مدیر‌کل مدیریت بحران و کاهش مخاطرات وزارت جهاد کشاورزی نیز با ابراز نگرانی از کم‌بارشی رخ داده در سال آبی جاری، اظهار کرده است: " کاهش میزان بارندگی‌ها، توزیع نامناسب زمانی و مکانی بارندگی‌ها، افزایش نسبی دما و در نهایت تبخیر بالا و بر اثر خشکسالی سبب شده تا بیش از 3.8 میلیون هکتار از اراضی کشاورزی در 24 استان تحت تاثیر قرار گیرد و تولید محصول به 4 میلیون تن کاهش یابد، به طوری که 478 هزار هکتار از اراضی کشاورزی متاثر از کم بارشی و محصول غیر قابل برداشت و 3.2 میلیون هکتار نیز با افت تولید همراه خواهد بود."
همچنین حمید‌رضا جانباز، مشاور معاونت آب و خاک وزارت جهاد کشاورزی نیز با اعلام اینکه وضعیت کشت دیم خصوصا در استان‌های غربی به دلیل عدم بارش نامناسب است، گفته است: " در کشور تنها 8 میلیون هکتار اراضی آبی بوده و بقیه دیمی هستند که با توجه به کاهش میزان بارندگی‌ها که نسبت به بلند مدت 40 درصد کاهش دارد به شدت بر تولید محصول در اراضی دیم تاثیر خواهد گذاشت".
با تمام این‌ها یکی از مهم‌ترین تولیدات محصولات کشاورزی در هر جامعه و کشور، تولید "گندم" است که به عنوان یک محصول استراتژیک محسوب می‌شود و به عنوان یکی از اساسی‌ترین کالا‌ها در سبد غذایی افراد جامعه مطرح است. اما تولید این محصول، قیمت‌گذاری و خرید آن در طول این سال‌ها با برخی مسائل رو به رو شد که در نهایت سبب شد تا سالانه سطح خرید گندم نسبت به سال گذشته کاهش یابد. اما امسال علاوه بر امور مذکور خشکسالی از یک سو و طغیان آفت سن از سویی دیگر مزارع گندم خصوصا دیم‌زار‌ها را به شدت تهدید می‌کند به طوری که طبق نظر کارشناسان کشاورزی قسمت عمده‌ای از گندم دیم به دلیل عدم ارتفاع‌گیری بوته، عدم خوشه‌بندی، طغیان سن، کاهش کیفی و کمی محصول و در نهایت هزینه بالای برداشت مکانیزه گندم با کمباین و عدم صرفه اقتصادی برای کشاورزان قابل برداشت نخواهد داشت. این موضوع علاوه بر اینکه کشور را در تولید گندم دچار وابستگی خواهد کرد حتی در سال‌های پیش رو طغیان سن به دلیل عدم مبارزه با آن، امنیت غذایی را نیز به شدت تهدید خواهد کرد.
با این حال استان زنجان نیز یکی از استان‌هایی است که سالانه قریب به 308 هزار هکتار از اراضی زیر کشت گندم می‌رود و قریب به 300 هزار تن نیز برداشت محصول انجام می‌گیرد اما امسال کشاورزان با چالش‌هایی اساسی در به عمل آوری این سطح از تولید محصول گندم مواجه شده‌اند.
بیات یکی از کشاورزان زنجانی است که قریب به 400 هکتار از اراضی خود را به کشت گندم دیم اختصاص داده است در گفتوگو با تسنیم با اشاره به اینکه امسال گندم دیم کشت شده به لحاظ دریافت آب شرایط بسیار سختی را می‌گذراند گفت: به دلیل کاهش شدید بارندگی‌ها گندم دیم نتوانسته ارتفاع مناسبی بگیرد و از سویی دیگر خوشه‌دهی و در نهایت عملکرد مورد انتظار را نیز نخواهد داشت که این امر حتی می‌تواند سبب عدم برداشت مکانیزه با کمباین نیز شود چرا که عملکرد پایین آمده و برداشت گندم در هکتار نیز نیازمند هزینه بالایی است که حتی گندم تولیدی نمی‌تواند هزینه برداشت مکانیزه را تامین کند.
وی با گله‌مندی از سازمان جهاد کشاورزی در تامین ادوات کشاورزی همچون تراکتور، توربولاینر و حتی بکارگیری کمباین‌های فرسوده در تمام مراحل کشت گندم عنوان کرد: کم بارشی بی سابقه سبب شده تا آفت سن مادر و در این روز‌ها پوره سن در مزارع بیداد کند اما این سازمان نه سم رایگان برای مبارزه در اختیار کشاورز قرار می‌دهد نه اینکه کمکی در راستای تامین ادوات سمپاشی دارد.
این کشاورز گفت: با شرایطی که بر مزارع گندم دیم به لحاظ کم آبی و سن زدگی وارد شده عملا نمی‌توان امیدی برای برداشت گندم داشت و چاره‌ای جز اینکه این مزارع را به خوراک دام اختصاص دهیم وجود ندارد.
با تمام این ناملایمی‌ها که در این روز‌ها بر گندم و کشاورزان استان وارد شده، سوال این است که با شرایط کم‌بارشی که در استان زنجان رخ داده، میزان برداشت محصول از سطح اراضی گندم استان چه میزان پیش‌بینی می‌شود؟ آیا طغیان سن در استان زنجان نیز توانسته آسیبی بر عملکرد محصول داشته باشد؟ سازمان جهاد کشاورزی در شرایط کم بارشی و خیز آفت سن چه حمایتی از کشاورزان و گندمکاران داشته است؟
در این راستا جواد تاراسی، رئیس سازمان جهاد کشاورزی استان زنجان در گفتوگو با تسنیم با اشاره به اینکه طبق پیش‌بینی‌های انجام شده از 308 هزار هکتار از مزارع گندم کشت شده استان 280 هزار تن گندم برداشت خواهد شد، گفت: با شرایط خشکی و کم آبی که به مزارع دیم وارد شده احتمال اینکه میزان برداشت نیز کاهش یابد وجود دارد.
وی با بیان اینکه با کاهش میزان بارندگی و افزایش دما شرایط رشد و تکثیر آفت سن بیش از هر زمان دیگری در گندم‌زار‌های استان فراهم شده است، گفت: سازمان جهاد کشاورزی استان سعی کرده تا تمام نهاده‌ها را تامین و در اختیار کشاورزان قرار دهد اما گرانی سم از یک سو و عدم رشد مناسب محصول در اثر بارندگی از سویی دیگر باعث شده تا رغبت کشاورزان برای مبارزه با آفت پایین‌تر بیاید.
رئیس سازمان جهاد کشاورزی استان زنجان گفت: علی‌رغم تمام سختی‌های موجود همچون گرانی سم و مشکلات کشاورزان اما با همکاری کارشناسان جهاد کشاورزی و کشاورزان 27 هزار هکتار از مزارع علیه سن مادر سمپاشی شده و از هفته گذشته نیز مبارزه علیه پوره سن آغاز شده است.
با این حال علی خانمحمدی مدیرعامل مجمع ملی خبرگان کشاورزی کشور نیز در گفتوگو با تسنیم با ابراز نگرانی از پیش‌بینی‌ها در کاهش شدید برداشت گندم در سطح کشور، اظهار داشت: وقتی قیمت تنظیمی گندم روال اقتصادی کشور را در نظر نمی‌گیرد سبب می‌شود تا کشاورزان به دلیل هزینه تحمیل شده که با هزینه برداشت برابری نمی‌کند رغبتی برای مبارزه با آفت و امراض نداشته باشند چراکه از یک سو نهاده‌ها و خدمات بیش از اندازه گران شده و از سویی دیگر نیز دولت هیچ‌گونه حمایت و خرید رایگان سم و در اختیار قرار دادن کشاورزان ندارد.
وی با بیان اینکه در حال حاضر قیمت تضمینی خرید گندم 5 هزار تومان در نظر گرفته شده است گفت: بر اساس تحقیقات انجام گرفته با هزینه‌های تحمیل شده که قابل قیاس با قیمت خرید تضمینی گندم نیست نمی‌توان کشاورز را مجاب به سمپاشی کرد، بخش دولتی کشور باید وضعیت کشاورزان را پایش کند و تمهیداتی مناسب بیندیشید اما چون هیچ حمایتی نمی‌شود کشاورز نیز راضی به مبارزه با آفت نمی‌شود.
مدیرعامل مجمع ملی خبرگان کشاورزی کشور با بیان اینکه به دلیل عدم بارش مناسب قابلیت برداشت گندم دیم در کشور پایین است، گفت: علاوه بر اینکه در کمیت و کیفیت محصول گندم مشکل خواهیم داشت فاجعه هجوم سن برای سال‌های آینده نیز وجود خواهد داشت.
وی با اشاره به اینکه پایش‌های انجام شده نشان می‌دهد 30 درصد گندم کشت شده به دلیل خشکسالی، تنش و عدم تغذیه مناسب قابلیت برداشت ندارد، تصریح کرد: در برخی استانها شرایط گندم بسیار وخیم است و اصلا قابلیت برداشت ندارد.
خانمحمدی با بیان اینکه کل میزان گندم خرید شده توسط دولت در سال گذشته 8 میلیون و 250 هزار تن بود گفت: در سال 98 میزان خرید 9 میلیون و 800 هزار تن، سال 97 به میزان 11 میلیون تن بود اما امسال نمی‌توان حتی 6 میلیون تن خرید گندم را در سطح کشور داشت.
با این تفاسیر، افت عملکرد گندم نه تنها اینکه مختص استان زنجان نیست، بلکه طبق گفته مسئول مربوطه خشکسالی در سال آبی جاری کل کشور را از لحاظ تولید این محصول استراتژیک دچار چالش خواهد کرد که این امر خود پیامد‌های سو دیگری از جمله وابستگی به واردات این محصول را نیز در پی خواهد داشت. با این وجود عدم همراهی و حمایت دولت در تامین سم رایگان مبارزه با سن و پوره آن و در نهایت عدم همراهی کشاورزان در تامین ادوات سمپاشی همانند توربولاینر‌ها که در سطح وسیع مزارع را پوشش می‌دهند سبب شده تا تولید گندم به لحاظ کیفی و کمی در معرض خطر جدی قرار گیرد.
اما انتظاری که کشاورزان و تولید کنندگان از دولت خصوصا وزارت جهاد کشاورزی دارند این است که در شرایط سخت حال حاضر که اغلب مزارع دیم با طغیان آفت سن و پوره آن مواجه شده حمایت‌های لازم را از کشاورزان داشته باشد تا بلکه شاید با مبارزه در زمان طلایی کیفیت گندم افت نیابد و سال پیش رو نیز آفت بیش از هر زمان دیگری طغیان نکند.
اما ناگفته نماند که پایش برخی مزارع گندم در شهرستان زنجان توسط خبرنگار تسنیم نیز حکایت از این دارد که گندم‌زارها از آفت سن مادر خسارت دیده است و با توجه به اینکه سن تخم‌ریزی کرده و پوره سن 2 در مزارع بیداد می‌کند باید هر چه سریع‌تر سمپاشی و مبارزه با این آفت مزاحم انجام گیرد چرا که اگر این امر نیز با تاخیر انجام شود بیشتر دیم‌زارهای گندم سرنوشتی جز خوراک دام شدن نخواهند داشت زیرا هم‌اکنون نیز سطحی از دیم‌زار‌ها به دلیل شدت ضعف در عملکرد به خوراک دام اختصاص یافته و چیزی از آن به عنوان گندم‌زار باقی نمانده است.
انتهای پیام/ ت
