نیکی‌های ماندگار؛ زمینه‌ساز آخرتی زیبا
امام صادق (ع) فرمودند: هر کس از این جهان درگذرد، پس از مرگ، چیزی به او نمی‌رسد جز اینکه پیشتر سه چیزی از خود باقی گذاشته باشد.
به گزارش خبرنگار فرهنگی خبرگزاری تسنیم، چقدر خوب و با ارزش است که از انسان در زمان حیات و پس از درگذشت او به نکویی نام ببرند و همیشه از کارهای شایسته و مفید او سخن بگویند. در واقع کسی که با انجام کار خیر در دنیا برای خود اعمال صالح ماندگاری برجای گذاشته، مرده نیست بلکه مرده آن است که باقیاتی در دنیا نداشته باشد که سودی به او برساند. شاعر بزرگ سعدی می‌گوید: «سعدیا مرد نکونام نمیرد هرگز، مرده آن است که نامش به نکویی نبرند.» [1] چقدر خوب است انسان در دنیا اعمالی انجام دهد که برای هر دوجهان او مفید فائده باشد. در ادامه به روایتی زیبا در این باره از امام صادق (ع) اشاره می‌شود.
دنیا مقدمه‌ای است که انسان را برای رسیدن به آخرت آماده می‌کند. اگر انسان در دنیا اعمال شایسته‌ای انجام دهد در واقع آخرت خود را آباد کرده است و اثرات اعمال او در آخرت هم همراهش خواهد بود. قرآن کریم به موضوع باقیات صالحات پرداخته و فرموده است: «وَ یَزِیدُ اللَّهُ الَّذِینَ اهْتَدَوْاْ هُدًى وَ الْبَاقِیَاتُ الصَّالِحَاتُ خَیرْ عِندَ رَبِّکَ ثَوَابًا وَ خَیرْ مَّرَدًّا؛ [2] و خداوند کسانى را که هدایت یافته‌اند بر هدایتشان مى‌افزاید، و نیکی‌‌‌هاى ماندگار، نزد پروردگارت از حیث پاداش بهتر و خوش‌فرجام‌تر است.»
اعمال شایسته و زیبای انسان در دنیا می‌تواند آخرتی زیباتر برای او بسازد. امام صادق علیه‌السلام در این باره فرمودند: «لَیْسَ یَتْبَعُ اَلرَّجُلَ بَعْدَ مَوْتِهِ مِنَ اَلْأَجْرِ إِلاَّ ثَلاَثُ خِصَالٍ صَدَقَةٌ أَجْرَاهَا فِی حَیَاتِهِ فَهِیَ تَجْرِی بَعْدَ مَوْتِهِ إِلَى یَوْمِ اَلْقِیَامَةِ صَدَقَةٌ مَوْقُوفَةٌ لاَ تُورَثُ أَوْ سُنَّةُ هُدًى سَنَّهَا فَکَانَ یَعْمَلُ بِهَا وَ عَمِلَ مِنْ بَعْدِهِ غَیْرُهُ أَوْ وَلَدٌ صَالِحٌ یَسْتَغْفِرُ لَهُ؛[3] هر کس از این جهان درگذرد، پس از مرگ، چیزی به او نمی‌رسد جز اینکه پیشتر سه چیزی از خود باقی گذاشته باشد: صدقه (کار نیکی) که اثرش پس از او باقی باشد و سنت حسنهای که در میان مردم رواج داده باشد و بعد از او مردم به آن روش عمل کنند و فرزند صالحی که برای او طلب مغفرت کند.» یکی از انسان‌هایی که شیوه درست زندگی کردن را به ما آموخت و با انجام اعمال شایسته، باقیات صالحات خوبی برای خودش بر جای گذاشت، صدراعظم ایران؛ امیرکبیر بود.
امیر کبیر؛ بزرگ مرد ایرانی
میرزا تقی خان امیرکبیر، با انجام اعمال شایسته در زمان حیات خود دنیا و آخرتش را به بهترین شکل آباد کرد بود. ایشان در فراهان، شهر فرهنگ و قلم به دنیا آمدند، دانشمندی بودند که نه تنها در ایران بلکه در سرتاسر دنیا شخصیتی کم‌نظیر و برجسته شمرده می‌شد. امیرکبیر در طول دوران زندگی خود کارهایی انجام داد که بعد از مدت‌ها هنوز آثار آن باقی مانده است. در اینجا به دو کار خیر که باقیات صالحاتی برای این بزرگ‌مرد ایرانی است اشاره می‌کنیم.
از جمله کارهای مهم و شایسته امیر کبیر که باقیات صالحاتی برای او حساب می‌شود، تأسیس مدرسه دارالفنون است. دارالفنون را می‌توان نخستین دانشگاه مدرن در تاریخ ایران دانست که توسط این مرد بزرگ در دوران صدارت در زمان ناصرالدین شاه بنا گذاشته شد؛ مدرسه‌ای با انواع و اقسام رشته‌های مختلف و روز دنیا که واقعاً یک نوع جهش و حرکتی بی‌نظیر و پایه‌گذاری محکمی برای علم و دانش ایران بود. این نیک‌های ماندگار تا ابد برای او خواهد ماند؛ زیرا زمینه پیشرفت علم و دانش را به خوبی به‌وجود آورد.
یکی از بهترین کارهای امیرکبیر تلاش برای اجرای عدالت و مبارزه با ظلم بود به این صورت که همه را در برابر قانون مساوی می‌دانست و با تخلفات برخورد می‌کرد. ایشان زمانی که به صدراعظمی رسید به مبارزه با رشوه‌خواری پرداخت و به دریافتی‌های بی‌حساب و کتاب سامان داد و حتی حقوق شاه آن زمان را کاهش داد. [4] این شیوه مدیریت و تلاش ایشان برای اجرای عدالت در نوع خودش بی‌نظیر بود. با توجه به حدیثی که در بالا ذکر شد، یکی از انواع باقیات صالحات رواج سنت حسنه است و ایشان به خوبی سنت حسنه مبارزه با ظلم و فساد را نهادینه کرد و چه‌بسا افرادی بعد از ایشان به این سنت حسنه عمل کردند.
* حجت‌الاسلام سیداحسان دهسار استاد حوزه علمیه قم
---------------------
پی‌نوشت:
[1] گنجور، سعدی، مواعظ، غزلیات، غزل20.
[2] سوره مریم، آیه 76.
[3] بحارالأنوار الجامعة لدرر أخبار الأئمة الأطهار علیهم السلام، ج 101، ص 102.
[4] برگرفته از تاریخ دارایی ایران، ص 141.
انتهای پیام/
