«صدرا» شهری در حاشیه شیراز اما در صدر اخبار پرحاشیه؛ ماجرای الحاق به شیراز چیست؟

به گزارش خبرگزاری تسنیم از شیراز،به بهانه استعفای دسته جمعی اعضای شورای شهر صدرا و مطرح شدن مجدد الحاق این شهر به کلانشهر شیراز آن هم به عنوان یک منطقه و نه بخشداری، به بررسی تاریخچه شکل‌گیری شهرهای اقماری، تولد صدرا و موانع این شهر در حرکت به سمت توسعه متوازن و پایدار پرداختیم.

قصه از کجا شروع شد

اوایل شهریور بود که رئیس کل دادگستری فارس از دستگیری 2 عضو شورای شهر صدرا و تحت نظارت قضایی قرار گرفتن دو عضو دیگر خبر داد. خبری که آنقدر شبیه آن را این چند سال در مورد صدرا شنیده بودیم که زیاد تعجبمان را برنیانگیخت. هنوز خبر اول به طور کامل مخابره نشده بود که خبری دیگر روی خروجی خبرگزاری‌ها آمد؛کوتاه اما این بار حیرت‌آور « استعفای دسته جمعی اعضای شورای شهر صدرا» درست چندماه پیش از پایان دوره فعالیتشان آن هم با نامه‌ای که در آن خواستار انحلال شورای شهر صدرا و الحاق شهر جدید صدرا به شهر شیراز شده بودند.

درخواست الحاق این شهر جدید به شیراز اما به گفته سخنگوی شورای شهر شیراز به سبب سکونت جمعیت قابل توجهی از شهروندان و کارمندان شیراز در آن، موضوعی قابل تامل است که باید به صورت همه جانبه و نه شتابزده بررسی شود. شهری که فلسفه ایجاد آن کارکرد خوابگاهی سکونتگاهی با هدف کاستن از بار جمعیتی کلان شهر شیراز و به ویژه سرریز جمعیت مهاجرین یا مراجعین و مسافرین سایر شهرستان‌ها به شهر شیراز بود اما به ناگاه با جمعیتی بالغ بر 130 هزار نفر، به سومین شهرجدید پرجمعیت ایران و چهارمین شهر پرجمعیت استان تبدیل شد.

شهری که پیش‌بینی می‌شود به سبب ساختِ بیمارستان‌ها و مراکز پزشکی پیشرفته، دانشگاه‌ها و مراکز علمی و صنعتی مدرن در آن، جمعیتش بیشتر و بیشتر هم شود بدون اینکه همپای این رشد جمعیت، توسعه همه جانبه یابد و خدمات رسی به شهروندانش در مسیری صحیح قرار بگیرد. برای بررسی چرایی مشکلات صدرا بد نیست به تاریخچه تشکیل شهرهای جدید بپردازیم.

چرا شهرهای جدید شکل گرفتند

طرح احداث شهرهای جدید، اسفند 1364 به تصویب هیئت وزیران رسید و در خرداد سال 1368 جهت سیاست‌گذاری و اجرا، به شرکت مادر تخصصی عمران شهرهای جدید محول شد. علیرضا قهاری رئیس انجمن مفاخر معماری ایران، فلسفه وجودی شهرهای جدید همچون گلبهار در مشهد، بهارستان و فولادشهر در اصفهان و صدرا در شیراز را جذب جمعیت سرریزی که از روستاها و شهرهای کوچک به کلان شهرها مهاجرت می‌کردند و همچنین جذب جمعیت سرریز خود کلان‌شهرها می‌داند.

این شهرهای جدید اکنون به جای توسعه متکی به خود، به سکونتگاه افرادی تبدیل شده‌اند که نیم نگاهی به کار در شهرهای بزرگ دارند اما چون از پس هزینه اقامت و زندگی در این شهرهای بزرگ بر نمی‌آیند، به ناچار روز را در کلان شهر و شب را در شهر جدید می‌گذرانند. از این رو نیازهای روزانه مردم این شهرها برای زندگی در شهر حومه، اغلب برآورده نشده و مجبورند برای پیگیری اغلب امور خود به کلان شهر مجاور مراجعه کنند.

صدرا را نیز تا سال‌ها همه با پسوند شیراز و به نام صدرای شیراز می‌شناختند اما بعدها مقرر شد هویتی مستقل از شهر مادری و با هویت شهر سبز و فرهنگی، با شعار شهر امید و زندگی، نمادی از طراوت و سرزندگی و یک شهر جدید باشد و باری از دوش شیراز که جمعیتش در حال انفجار بود، بردارد. هوای صدرا آنقدر مطبوع است که تنفس صبحش و خنکای نسیم سپیده دمانش هوش از سر آدمی می‌برد اما این شهر خوش آب و هوا و خوش رنگ و نگار از سوء مدیریت می‌نالد.

صدرا به سبب پایین بودن سطح سلامت اداری و عدم پیش‌بینی زیرساخت‌های لازمو همچنین کمبود خدمات روبنایی و نهایتا ساخت وسازهای بعضا مساله‌دار و تخلفات اداری فراوانش اکنون به سمتی رفته که باری بر دوش شیراز شده است و به واقع باید گفت هر دم از این باغِ شهری بزرگ، بری می‌رسد و اخبار مفاسد اقتصادی یا معضلات و آسیب‌های اجتماعی‌اش همواره در صدر اخبار استان فارس است و اخبار تخلفات فراوان انتخاباتی، بازداشت چندین شهردار و اعضای شورای شهر ادوار مختلف و مدیران شهری و فرار شهردار سابقش از کشور تا مدت‌ها نقل محافل خبری بود.

کوتاه سخن اینکه صدرا چه شهر جدید صدرا باقی بماند، چه به بخشداری و فرمانداری ارتقا یابد و یا نه! حتی اگر به شیراز ملحق شود و عنوان منطقه 12 را از آن خود کند در همه حالات باید یک خانه تکانی حسابی به خود بدهد. این شهر پرظرفیت بنا به تحقیقات خبرنگار تسنیم در شیراز، به سبب دور ماندن از چشم نهادهای نظارتی، آنقدر مستعد تخلف است و فساد آنقدر در آن نهادینه شده که تودیع و معارفه آخرین شهردار آن (مهرماه 98) در حالی صورت گرفت که شهردار سابقش به جای حضور در جلسه تودیع، در بازداشت به سر می‌بُرد.

تا چند مدت پیش الحاق صدرا به شیراز ابتدا امری شتابزده و محال به نظر می‌رسید اما اکنون و با مسائل پیش آمده در سال‌های اخیر و به ویژه با دید مثبت شورای شهر شیراز و برخی نمایندگان مجلس، این امر دارد به واقعیت نزدیک می‌شود. امری که همچنان موافقان و مخالفانی دارد.

نظر مجلسی‌ها در مورد الحاق صدرا به شیراز

علیرضا پاک‌فطرت، نماینده مردم شیراز در مجلس که صلاح کار صدرا را در اتصال به شیراز می‌داند و ضمن تاکید بر اینکه شیراز در زمینه اداری، حمل و نقل، بهداشت ودرمان هنوز بار صدرا را هم بر دوش دارد، می‌گوید: طی این سال‌ها با وجود صرف عوارض، ارزش افزوده و مالیات زیاد،اتفاق خاصی در صدرا صورت نگرفته و به نظر می‌رسد که باید راه چاره را در الحاق این شهر به شیراز دانست.

وی همچنین پیش‌بینی می‌کنداگرصدرا به شیراز ملحق شود شهروندان صدرا ضمن حفظ داشته‌های کنونی، از خدمات بیشتر و بهتری در تمام زمینه‌ها ازجمله حمل و نقل، موارد رفاهی و بهداشتی و اداری، و رویدادهای مهم بهره‌مند خواهند شد.

پیش‌تر ابراهیم عزیزی، دیگر نماینده شیراز و زرقان درمجلس شورای اسلامیدر گفت‌وگو با تسنیم ضمن حمایت نسبی خود از ارتقای صدرا به بخشداری و فرمانداری، از لزوم اصلاح قانون تقسیمات کشوری و فراهمآوردن شرایطی سخن گفته بود تا مبتنی بر آن شهرهای بالای150 هزار نفر بدون نیاز به دهستان و سایرتشریفات، ارتقا یابند. با این طرح صدرابی‌نیاز ازشیراز می‌تواند به بخشداری یا فرمانداری ارتقا یابد.

جعفر قادری نماینده مردم شیراز و زرقان در مجلس نیز که نگاهی توسعه محور به مسائل دارد ضمن بیان نقاط مثبت و منفی این الحاق، به خبرنگار تسنیم می‌گوید: باید در تعامل بین مجلس و وزارت کشور بهترین تصمیم در این باب گرفته شود.

این استاد دانشگاه شیراز همچنین خاطر نشان می‌کند که در حالت اول اگر صدرا شهرستانی مجزا از شیراز شود، با استقرار فرمانداری و ادارات دیگر به این شهرستان قطعا خدمات‌رسانی و اعطای اعتبارات عمرانی مجزا به صدرا تسریع خواهد یافت اما اگرهم صدرا به شهر شیراز ملحق شود خیلی سریع در نقشه خطوط متروی شیراز قرار می‌گیرد و مشکل عدم دسترسی صدرا به برخی ادارات را نیز با توزیع و انتقال ادارات و زیرمجموعه‌های برخی دستگاه‌ها مثلا آموزش وپرورش به صدرا، می‌توان برطرف کرد. وی البته تاکید دارد که هر دوی این حالت‌ها درحد فرضیه بوده و بعید است در سال 99 محقق شوند.

شورای شهر شیراز و تحقق رویای شیراز بزرگ

«در مورد چنین الحاقی تاکنون در شورای اسلامی شهر، هیچگونه بحثی نشده است.» این موضع شفاف و صریح، مفید و مختصر رئیس شورای شهر شیراز در خصوص الحاق صدرا به شیراز بود.برای بررسی بیشتر دیدگاه شورای شهر شیراز به سراغ دیگر عضو هیئت رئیسه شورای شهر و در واقع سخنگوی این شورا، سعید نظری، رفتیم. سعید نظری با نگاهی فنی و مهندسی نظر شخصی خود را در این باب این چنین مطرح می‌کند: «صدرا را نباید به چشم یک شهرک اقماری یا سکونتگاهی نگریست بلکه صدرا یک شهر با امکانات و منابع لازم برای توسعه است.»

وی حتی پیشنهاد می‌کند «چنانچه الحاق صدرا به شهرشیراز محقق نشد باز هم باید توان لجستیک و فنی مهندسی و مدیریتی شهرداری شیراز به کمک صدرا بیاید و این شهر جدید را به شهری مهم و توسعه یافته‌تر تبدیل کند».

عضو کمیسیون شهرسازی و معماری شورای شهر شیراز در گفت‌وگو با تسنیم، ضمن برشمردن نکات مثبت و منفی الحاق صدرا به شیراز، شخصا معتقد است این بحث‌ها به سبب حواشی اخیر این شهر مجددا بر سر زبان‌ها افتاده اما اگر این مسئله پیگیری شود علی رغم برخی تبعات و آسیب‌ها در حوزه مدیریت شهری شیراز اما از آنجا که می‌تواند رویای شیراز بزرگ را همچون گذشته محقق کند در شرایط فعلی امری قابل بررسی و تامل برانگیز است و قادر است ظرفیت بالای زیست محیطی، گردشگری، درمانی و علمی این شهر را به شیراز اضافه کند که در مجموع امری مثبت است.

درد مردم شهر جدید صدرا از زبان مردم

در تحقیقات میدانی که با پرسش از مردم این شهر جدید داشتیم، اغلب مردم نبود فرمانداری یا بخشداری به عنوان نماینده دولت در این شهر را ریشه همه چالش‌ها دانسته و عنوان کردند شهرداری پاسخگویی و کارایی لازم برای پیگیری مشکلات کلان این شهر را ندارد. برخی شهروندان نیز از نبود سیستم حمل و نقل عمومی مدرن، شایسته شهر جدید صدرا گلایه کرده و گفتند به همین سبب شهر جولانگاه مسافرکش‌های خصوصی شده است. پروژه‌های نیمه تمام و کوچه خیابان‌های خاک خورده و پیاده روهای کم عرض و نامناسب نیز از دیگر مسائلی بود که توسط مردم مطرح شد.

در ادامه بررسی‌های ما، آرشام دانشجوی پردیس دانشگاه آزاد اسلامی واحد شیراز به خبرنگار تسنیم گفت: عدم شایسته سالاری در عزل و نصب‌ها مهمترین مشکل صدرا است. وی می‌گوید: از سال اولی که در دانشگاه شیراز پردیس صدرا پذیرفته شد و ساکن این شهر گشت، مدام شاهد حواشی اعضای شورای شهر و شهرداری و دیگر قسمتهای شهر صدرا و ناهماهنگی بین مسوولین بوده است. وی قطعی مکرر آب، محاصره شهر توسط برف و یخبندان در زمستان و همچنین کندی سرعت اینترنت را از دیگر نواقص شهر صدرا برشمرد.

از مرد میانسالی که دکه سیگار فروشی در حاشیه ورودی شهر دارد، سوالاتی می‌کنیم، می‌گوید روزی نیست که شاهد دعوای بین مسافرکش‌ها با هم یا بحث با مسافرین نباشد. وی معتقد است بهتر است به جای ساخت اتوبان و تعریض جاده‌ها، به نوسازی ناوگان حمل و نقل صدرا که سه سالی است آغاز شده اما هنوز ناقص است اولویت داده شود تا با استفاده عموم مردم از اتوبوس‌های مدرن و با امکانات، ازحجم بالای مسافرکش‌ها کم شود. او البته در حالی که ماسکش را روی صورتش جابه‌جا می‌کرد گفت: اگر حمل و نقل عمومی جا بیفتد مردم بومی صدرا هم کمتر از وسیله نقلیه شخصی برای رفت‌وآمد استفاده می‌کنند.

وی در ادامه وجود سگ‌های ولگرد و اسکان و رفت‌وآمد مشکوک افراد بزهکار به شهر را از دیگر مخاطرات صدرا می‌داند.

خانم محمدی شهروند دیگری که کارمند بازنشسته آموزش‌وپرورش است اما معتقد است قرار بود صدرا تمرکز را از شیراز بگیرد اما هنوز شاهدیم عمده مردم به سبب نبود نمادهای شهری چون فرمانداری، دادگستری و غیره به شیراز مراجعهکرده و جمعیت صدرا غروب به بعد دوبرابر می‌شود.

وی نبود آموزشگاه‌ها و مدارس به اندازه کافی را نیز از دیگر مشکلات مردم برمی‌شمارد و می‌گوید: اگر سیستم آموزشی صدرا از شیراز مجزا شده و مستقل شود بهتر می‌توان در این راستا حرکت کرد.

از سعید که مدیر مرکز مشاور املاکی در خیابان زندیه است، راجع به آینده شهر صدرا می‌پرسیم. با لحنی حسرت بار می‌گوید: دوسال پیش با توجه به رونق ساخت‌وساز و خرید و فروش و اجاره در صدرا، بنگاه معاملات ملکی در مرکز شهر زدیم اما به یکباره با بالا رفتن قیمت زمین، رکود بر بازار حاکم شد و این مسئله می‌تواند در آینده، صدرا را از ماهیت اصلی‌اش که کمک به توزیع جمعیت شیراز در شهرهای مجاور و جلوگیری از افزایش قیمت زمین در شیراز است دور کند.

وی که تلاش می‌کرد با استدلالاتی گران شدن زمین و مسکن در شیراز را به گران شدن زمین در صدرا ربط بدهد، می‌گوید: خانه مبله‌ها و خانه مسافرهای بی‌ضابطه که اجاره‌ها را توافقی و بدون ثبت در بنگاه املاک تعیین می‌کنند علاوه بر اینکه باعث مشکلات زیادی برای خانواده‌ها می‌شوند نقش زیادی در بالا بردن اجاره منازل و قیمت زمین دارند که بهتر است نهادهای نظارتی بر این مسئله ورود کنند.

وی در ادامه گفت: اگر با وضعیت فعلی رکود اقتصادی و تشدید کرونا و مشکلات معیشتی مردم اجاره‌ها بالا برود مشتری و متقاضی هم کاهش پیدا می‌کند و این به ضرر همه ما بوده و فقط جیب دلالان پر می‌شود.

شهروند دیگری که گویا دنبال منزل برای رهن و اجاره می‌گردد به محض اینکه متوجه خبرنگار بودنمان می‌شود حرفمان را قطع کرده و می‌گوید: می‌دانم حرفم را چاپ نمی‌کنید! اما به مسئولین بگویید به جای دعوا و پاسکاری کارها به همدیگر، به فکر آب صدرا که به ویژه تابستان‌ها نیمی از روز قطع می‌شود و همچنین جمع‌آوری زباله‌ها و فاضلاب شهر صدرا باشند.

وی در ادامه می‌گوید: مشکل دیگر صدرا عدم نظارت بر واحدهای صنفی است به نحوی که اگر در ادارات دولتی یا خدماتی تخلف یا تضییع حقی صورت بپذیرد، اداره یا نهاد نظارتی خاصی، درون صدرا برای پیگیری نیست و کسی هم برای طرح یک شکایت این همه راه به شیراز نمی‌رود.

بالاخره الحاق شود یا نه!

صدرا، شهر جدیدی که قرار بود مدل توسعه محوری برای کاهش حجم رفت و آمد و کاستن از آلودگی‌های زیست محیطی و آسیب‌های اجتماعی و مخاطرات طبیعی شیراز و الگویی برای شهرسازی مدرن باشد؛ اکنون خود به عنوان یکی از شهرهای شهرستان شیراز به چالشی برای مدیران شیراز و استان بدل شده و از جدید بودن، فقط نامش را یدک می‌کشد.

نه اینکه کاری نشده باشد نه! کارهای خوبی هم صورت گرفته؛ شهر جدید صدرا به قطب آموزش عالی منطقه تبدیل شده و با توسعه فضای سبز و احداث باغات زیتون، طراحی پـارک بـزرگ و بین‌المللی، دریاچه مصنوعی، ساخت مجتمع عظیم خلیج فارس در ورودی شهر و مجموعه‌های گردشگری و فرهنگسراها صدرا رفته رفته به شهری توسعه یافته بر محوری انسان‌گرا شبیه شده و با ساخت چند بیمارستان به ویژه مجتمع بین‌المللی پژوهشی- درمانی پیوند اعضاءابوعلی سینا به عنوان بزرگترین مرکز پیوند اعضاء در خاورمیانه، صدرا به عنوان شهر سلامت جنوب کشور به همگان شناسانده شده و کمک زیادی به جذب و انتقال جمعیت از شیراز کرده، اما هنوز آنگونه که باید و در برنامه‌ریزی‌ها پیش‌بینی شده بود به این فرزند خوانده 26 ساله شهر راز متناسب با رشد سریع جمعیتی‌اش توجه نشده و از آن مهم‌تر اینکه شاید مدتی دیگر مجبور شویم برای سرریز جمعیت شهر صدرا، شهری دیگر مجاور آن تاسیس کنیم.

 زخم‌های صدرا گاه آنقدر کهنهو تکراری شده‌اند که تکرار آنها ملالت‌بار و کسالت‌آور است. زمستان نزدیک است و هوا ناجوانمردانه در حال سرد شدن است. دل مردم شهر جدید صدرا به شما مسئولین، گرم است. صدرا را در یابید.

باید منتظر ماند و دید کدام نسخه شفابخش برای این شهر تجویز خواهد شد. الحاق به شهر شیراز یا توسعه متکی بر خود اما هرچه هست باید تدابیری اندیشیده شود که این تصمیمات علاوه بر افزایش رفاه عمومی شهروندان صدرا، آینده‌نگر بوده و ضمن حفظ هویت سلامت محور و سبز کنونی صدرا، در راستای برنامه‌ریزی‌های جامع شهری بر محور توسعه پایدار لحاظ شود.

از همه مهمتر اینکه با لحاظ کردن سازوکارهای پیش‌بینی شده در قانون و زمینه‌سازی برای حضور نهادهای نظارتی و افزایش نظارت عمومی و حمایت از رشد رسانه‌ها و نهادهای مردمی در این شهر، سلامت اداری مالی شهر را نیز ارتقا ببخشد تا دیگر شاهد تخلفات فراوان در این شهر نباشیم.

گزارش از سروش سلیمی

انتهای پیام/424/ش