گفتمان سینمای دفاع مقدس|حذف قهرمان در سینمای ایران از سیاست‌های دولتِ روحانی است/ در حال جنگ رسانه‌ای هستیم
گفتمان سینمای دفاع مقدس با حضور دو تن از مدیران و تهیه‌کنندگان این عرصه و با نقد و بررسیِ اوضاع سینمای دفاع مقدس در خبرگزاری تسنیم برگزار شد.
به گزارش خبرنگار فرهنگی خبرگزاری تسنیم، گفتمان سینمای دفاع مقدس با حضور ناصر حاجی‌حسینیان مشهور به ناصر شفق، محمدرضا شرف‌الدین سینماگر و تهیه‌کننده و حبیب مازندرانی تهیه‌کننده و دکترای علوم ارتباطات در خبرگزاری تسنیم برگزار شد.
این نشست در ابتدای هفته دفاع مقدس و برای تحلیل و بررسی اوضاع سینمای دفاع مقدس برگزار شد.
ناصر حاجی‌حسینیان از تهیه‌کنندگان سینما و دانش‌آموخته رشته سینما از دانشکده هنر است. او بنیانگذار و رئیس هیئت مدیره و مدیرعامل انجمن سینمای انقلاب و دفاع مقدس ایران (از سال 71 تا 77) بوده است.
در کارنامه حاجی‌حسینیان تهیه‌کنندگیِ فیلم‌های «حماسه مجنون»، «پرواز در نهایت» و «باغ سید» دیده می‌شود.
محمدرضا شرف‌الدین رئیس انجمن سینمای انقلاب و دفاع مقدس از سال 86 تا 94 بوده است. در کارنامه او تهیه‌کنندگی فیلم‌های بسیاری در زمینه دفاع مقدس دیده می‌شود. او به‌تازگی قصد دارد فیلمی در ژانر دفاع مقدس تهیه کند.
حبیب‌الله مازندرانی از تهیه‌کنندگان ارشد تلویزیون، رئیس سابق مرکز سیمای استانها، مدیرکل اسبقِ مراکز سیمای کرمانشاه، البرز، مهاباد و... بوده است.
مازندرانی دکترای علوم ارتباطات و فارغ التحصیل دانشکده صدا و سیما با گرایش فیلمنامه‌نویسی است.
در نشست گفتمان سینمای دفاع مقدس هر کدام از حاضران به بیان دیدگاه‌های خودشان درباره این حوزه و بررسی و واکاویِ مشکلات و موانعِ این ژانر از سینمای ایران پرداختند.
در ادامه شرحِ این نشست را که شامل صحبت‌های هر کدام از حاضران است می‌خوانید:
در حال جنگ رسانه‌ای با دنیا هستیم/ شکل‌گیری انجمن سینمای انقلاب و دفاع مقدس
ناصر حاجی‌حسینیان (ناصر شفق): طی قرن‌های گذشته تعریف مشخصی برای هنر شکل نگرفته است؛ به همین دلیل برای ژانر دفاع مقدس در عرصه سینما هم تعریف مشخصی نداریم. هفته دفاع مقدس را «مبارک باد» نمی‌گوییم و بیشتر از واژه «گرامی باد» استفاده می‌کنیم. چه‌کسی است که نداند جنگ اتفاقِ مهیب و وحشتناکی است؟! همین که عروسکِ دختربچه‌ها شکسته می‌شود خودش یعنی جنگ وحشتناک است.
اما دفاع در هر آیینی مقدس‌ترین رخدادِ انسانی و شرافتمندانه است. دفاع مقدس ایران پیش‌زمینه‌ای به‌واسطه انقلاب اسلامی داشت. در دوران انقلاب اسلامی عکاسان و فیلمبرداران بسیاری فعال بودند و از این رخداد بزرگ تصویر تهیه کردند، همین مسئله باعث شد که ما تجربه زیادی در زمینه فرهنگی و هنری در مواجهه با رخدادی مانند انقلاب داشته باشیم.
ما در زمان حاضر یک جنگ رسانه‌ای با دنیا داریم. دنیا به ما تحمیل می‌کند که "آنچه شما می‌سازید فاقد ارزش هنری است". البته قابل کتمان نیست که دنیای غرب با سرمایه‌گذاریِ بسیار زیاد، در عرصه فرهنگ و هنر به موفقیت بسیار زیادی رسیده است.
اولین فیلم‌سازان دفاع مقدس، از اولین روزهای دفاع مقدس، کارشان را با ساخت فیلم‌های مستند شروع کردند. بسیاری از شهدای ما در عرصه رسانه در همان سال‌های ابتداییِ دفاع مقدس شهید شدند. این‌ها ستاره‌های درخشانی مانند محسن مصباحی و غلامعلی پیچک بودند.
سرباز وطن قاسم سلیمانی در زمانی شهید شد که یک بار دیگر انقلاب را بیمه کرد، در حالی که همه شهیدان قبلی مانند باکری، خرازی، زین‌الدین و دیگر شهیدانِ بزرگ ما هم آرمان‌های بزرگی داشتند.
اولین فیلم‌هایی که در آن زمان ساخته شد به‌صورت 8میلی‌متری تهیه شدند. ما آن زمان لابراتوار نداشتیم و فیلم‌ها را برای ظهور به آلمان می‌فرستادیم. مراکز صدا و سیمایی که به مرزها نزدیک بودند در آن سال‌ها خیلی فعال بودند. این مراکز فیلم‌های بسیاری درباره دوران دفاع مقدس تهیه کردند.
اولین آثاری که برای انقلاب ساخته شد «خون‌بارش» و «مرز» بودند. نخستین فیلمی که برای دفاع مقدس ساخته شد و ارزش هنری والایی داشت با «یار عاشقان»، «دیده‌بان»، «پرواز در شب» و... بود. این فیلم‌ها در نیمه دوم دهه شصت ساخته شدند.
از سال 1362 وقتی فیلم «پرواز در بی‌نهایت» ساخته می‌شد، دما به 30 درجه زیر صفر رسید. این فیلم در ارومیه و کوهستان کردستان ساخته شد. آن زمان فکر خوبی به ذهن یکی از دوستان رسید تا تجهیزات نظامی را به نزدیکیِ تهران بیاوریم و در هوای گرمی تهیه کنیم.
آن زمان به ذهنمان رسید که انجمن سینمای دفاع مقدس را در دفتر شخصی خودم (کوچه لعل شرقی پلاک 5) ایجاد کنیم. اما در آن زمان نهادهای دیگری که در زمینه دفاع مقدس فعال بودند تحملِ تشکیل نهاد دیگری را نداشتند، به همین دلیل به‌مدت دو سال انجمن را به‌صورت غیرعلنی اداره کردیم. آقایان لطفیان، رحیمیان، رفیق‌دوست، ذوالقدر و ظهیرنژاد زحمات بسیاری در شکل‌گیری این انجمن داشتند. سیدحسن خامنه‌ای، علی‌اکبر حجازی، مجید رجبی معمار، مزینانی و سعادتی هم در جلسات ما شرکت می‌کردند و تأثیر بسیاری در شکل‌گیری این انجمن داشتند.
من اولین مسئول ثبت و ضبط خاطرات دفاع مقدس در سال 1361 بودم. در آن سال‌ها جشنواره‌های زیادی برگزار کردیم و همچنان به‌مدت دو سال انجمن فعالیتش غیرعلنی دنبال می‌شد.
از سال 1369 فعالیت انجمن سینمای دفاع مقدس به‌صورت رسمی شروع شد و تا سال 1377 من مدیرعامل انجمن سینمای دفاع مقدس بودم. در دوران حضورم در این انجمن 79 فیلم ساختیم. در آن دوران شور انقلابی در کشور وجود داشت و فیلم‌های ژانر دفاع مقدس فروش بسیار زیادی داشتند، مثلا فیلم «عقاب‌ها» از پرفروش‌ترین فیلم‌ها بود.
فیلم «لیلی با من است» یا «بوی پیراهن یوسف» چندین بار در تلویزیون پخش شده‌اند. گاهی برخی از این فیلم‌ها صدها بار از تلویزیون پخش شده‌اند.
حبیب‌الله مازندرانی: تا سال 1397 در سینمای کشور دو هزار و دویست فیلم در کشور ساخته شده است. مجموعه فیلم‌های دفاع مقدس 272 فیلم است.
انگیزه‌های دولت برای بردن کشور به‌سمت وابستگی به استعمار/ حذف قهرمان در سینمای ایران از سیاست‌های دولتِ آقای روحانی است
محمدرضا شرف‌الدین: مدیرِ باانگیزه اصلی‌ترین عامل رخ دادنِ اتفاق‌های خوب و بد است.
دولت برای قطع کردن ریشه انقلاب و بردن کشور به‌سمت وابستگی به استعمار انگیزه دارد. آقای روحانی برای این کار تربیت شده و برای این کار پرورش یافته است، با راهبرد قبلی و با یک سابقه سیاسی آموزشی به مقصد رسیده است، مسیر طولانی را طی کرده تا این وظیفه خبیثه را به سرانجام برساند.
اگر سردار سلیمانی هم رئیس دولت می‌شد، ما تمام این مسائل را در جهت مثبتش داشتیم، اقتصاد شکوفا می‌شد، ایستادگی و مقاومت حرف اول و آخر را می‌زد و کشور به‌سمت پیشرفت می‌شد.
انگیزه آدم‌ها بسیار مهم است، خیلی مهم است که چه مدیری با چه انگیزه و با چه پیش‌فرضی در هر جایگاهی قرار می‌گیرد.
اداره جنگ تحمیلی به‌عهده عده معدودی از جامعه ایرانی بود. سرمایه‌داران و عافیت‌طلب‌ها کار خودشان را می‌کردند و حتی جنگ کاسبی‌شان را بهتر کرده بود.
در تمام دوران جنگ 2 میلیون رزمنده داشتیم. این 2 میلیون نسبت به جمعیت 36میلیونیِ آن زمانِ کشور چند درصد است؟ حالا وقتی جنگ تمام می‌شود، درصد بسیاری از مردم ما اطلاعی از دوران جنگ ندارند و می‌خواهند با زوایای این دوران آشنا شوند و آن روزگار را بازخوانی کنند.
مردمی که می‌خواستند با آن دوران آشنا شوند یا باید کتاب می‌خواندند که پس از جنگ هنوز ادبیات جنگ شکوفا نشده بود، یا باید گزارش‌های مکتوب را می‌خواندند که از عامه مردم این برنمی‌آمد، پس تلویزیون و سینما بهترین و در دسترس‌ترین راه بود.
ضمن احترام به همه فیلم‌سازانِ دهه هفتاد و دهه شصت، قبول کنیم که حجم تولید نشانه موفقیت نیست. به‌نظرم همین حجم تولید در برخی موارد، انحراف‌هایی با سینمای دفاع مقدس ایجاد کرد و باعث شد که مخاطب با سینمای دفاع مقدس قهر کند.
فیلم «هور در آتش» سال 1370 ساخته شد. همین امروز هم اگر ببینید پر از ارزش‌های تصویری، قصه‌گویی و هنری است، یا برخی از فیلم‌های رسول ملاقلی‌پور را به هیچ وجه نمی‌توان از تاریخ سینمای ایران کنار گذاشت.
پس انگیزۀ مدیریتی و استقبال مخاطبان در مرور و بازبینیِ دوران دفاع مقدس بسیار مهم‌اند،
مثلاً فیلم «عقاب‌ها» که یکی از رکوردداران مخاطب در سینمای ماست، در دورانی اکران شد که مردم به‌دنبال یک انتقام از عراقی‌ها بودند. مردم دوست داشتند یک منتقم بیاید و انتقامِ تمام آن بمباران‌ها را از عراق بگیرد، این بود که فیلم‌هایِ دفاع مقدسی که قهرمان‌های تأثیرگذاری داشتند، با استقبال مردم مواجه می‌شدند.
شرایط مدیریت امروز حذف قهرمانی از فرهنگ ماست، حذف قهرمان در سینمای ایران از سیاست‌های دولتِ آقای روحانی است.
من خودم فیلمنامه‌ای دارم که قهرمان دارد و متأسفانه این فیلمنامه را تصویب نمی‌کنند. اما اگر این قهرمان اهلِ کثافتکاری و حاشیه باشد، خیلی راحت فیلمنامه را تصویب می‌کنند.
اگر این نوع فیلم‌ها ساخته شود، ژانر سینمای دفاع مقدس صاحب هویت می‌شود. سینمای ملی ما باید همان سینمای دفاع مقدس باشد نه سینمای ابتذال!
حبیب‌الله مازندرانی: برای اینکه به سینمای مستقلِ دفاع مقدس برسیم، چرا نهادی مستقل در زمینه دفاع مقدس نداریم که بتواند از تولید تا اکرانِ فیلم‌ها را دنبال کند؟
بخشی از هزینه نظامی را صرف سینمای دفاع مقدس کنیم
ناصر حاجی‌حسینیان (شفق): وقتی انجمن سینمای دفاع مقدس را تأسیس کردیم دو هدف داشتیم که یکی از آنها پردیس‌های سینمایی بود. در آن زمان پردیس‌های سینمایی در کشورهای غربی هم چندان همه‌گیر نشده بود.
وقتی آقای ضرغامی آمد، ساخت فیلم‌های دفاع مقدس زیاد شد، چون آقای ضرغامی انگیزه داشت، به همین دلیل هم شورای نظارت را از زیرنظر ارشاد خارج و به زیر نظر انجمن سینمای دفاع مقدس منتقل کرد.
البته تأکید کنم که خودم به نظارت روی فیلم‌سازی اعتقادی ندارم.
سینمای دفاع مقدس زمانی رونق می‌گیرد که این سینما جایی برای اکران داشته باشد، الآن زدوبند مافیایی داریم، اگر فیلمی با موضوع‌های انسانی و با کیفیت خوب ساخته شود، هرگز اکران خوبی به آن نمی‌دهند.
حوزه اکرانِ سینمای ما به‌دنبال فیلم‌های هنجارشکن است.
کاهشِ تولید در عرصه سینمای دفاع مقدس، براساس یک مهندسی رخ داد. وقتی حمایتی نمی‌شود و اکران خوبی به فیلم‌ها داده نمی‌شود، کارگردانان و تهیه‌کنندگان از نظر مالی دچار مشکل می‌شوند و نتیجه‌اش کاهش تولید است.
ما در سال‌های گذشته فیلم‌سازی دفاع مقدس را ارزان کردیم، درجه‌بندی کردیم و گفتیم "اگر کسی فیلم درجه‌یک در ژانر دفاع مقدس بسازد، تمام هزینه‌هایش را پرداخت می‌کنیم و اکرانِ درستی هم در اختیارش قرار می‌دهیم."
مدنظر ما بود که فیلم‌های ژانر دفاع مقدس اکرانِ وسیعی داشته باشند و تلویزیون هم این فیلم‌ها را تبلیغ کند، در عین حال میان فیلم‌های ساخته‌شده در این ژانر برخی از فیلم‌ها هم کیفیت لازم را نداشت و گاهی قابل اکران تشخیص داده نمی‌شد.
یادم هست که استاد شهریار در دیداری که با ایشان داشتم می‌گفت "معیشت هنرمند باید تأمین شود."، متأسفانه در دوران کنونی شرایط به‌گونه‌ای پیش رفته است که هنرمند از نظر معیشتی دچار مشکل شود.
هالیوود در طول سال حدود 900 فیلم می‌سازد که درصد کمی از این ساخته‌ها کیفیت‌های جهانی دارند.
ایران ظرفیت تولید سالیانه 600 فیلم را دارد، اما حداکثر 100 فیلم می‌سازد و در نهایت هم در هر سال حداکثر 20 یا 30 فیلم اکران می‌شود.
اگر سالانه هزینه ساخت یک موشک یا ساخت یک تفنگ را به ما بدهند، ما هر سال می‌توانیم چندین فیلم در حوزه دفاع مقدس بسازیم و در جبهه فرهنگی با غرب مقابله جدی داشته باشیم.
روزی شهید باکری به من گفت که "مسئول تبلیغاتت را عوض کن"، و من پشت‌گوش انداختم و این کار را نکردم. پس از چند ماه شهید باکری من را دید و گفت که "چرا مسئول تبلیغاتت را تغییر ندادی؟" من هم وقتی فهمیدم که نظرش جدی است، این کار را کردم.
روز بعدش در صبحگاهی که داشتیم، دیدم که آقای پورجمشید را (همان کسی که مسئول تبلیغات من بود) به‌عنوان معاون ستاد اجرایی لشگر معرفی کردند،
دنبال آقا مهدی رفتم که "چرا این کار را کردی؟"، در حالی که می‌خندید، به من گفت که "شما وظیفه‌ات این است که نیروهای خوب را شناسایی کنید و به ما معرفی کنید."
هنوز هم سردار جمشیدیان از محبوب‌ترین فرماندهان سپاه پاسداران است.
-------------------------------------
تهیه و تنظیم گزارش: یاسر شیخی یگانه
------------------------------------
انتهای پیام/+
