بایسته‌هایی در کارآمدسازی سیاست‌های ترویج قرآن و مسابقات اوقاف
آنچه داعی کتابت این نوشتار شد یادآوری برخی از رئوس طرح‌های گره‌گشای پویش تغییر به نفع ترویج در خصوص ناکارآمدری و یا دست‌کم بازدهی نه‌چندان شایسته سازوکارهای کنونی ترویج قرآن‌کریم است.
به گزارش خبرنگار فرهنگی خبرگزاری تسنیم، یکی از فعالان قرآنی کشورمان طی یادداشتی تلاش کرده است تا محورهای کارآمدسازی سیاست‌های ترویج قرآن‌کریم و مسابقات قرآن سازمان اوقاف را تبیین کند.
حمید ایماندار، عضو هیئت علمی دانشگاه شیراز و از اعضای مرکزی پویش قرآنی تغییر به نفع ترویج است. این پویش سال 96 با هدف ایجاد تغییر در مسابقات سراسری قرآن شکل گرفت. در ادامه متن این یادداشت را می‌خوانید.
چند ماه از تعلیق پویش تغییر به نفع ترویج که به حق از پردامنه‌ترین و مؤثرترین و جدی‌ترین ائتلاف تحول‌خواهانه قرآنی بعد از انقلاب است می‌گذرد؛ در این مقال سخن از علل و پیامدهای نا‌تمام ماندن این پویش و امکان‌سنجی و شروط از سرگیری آن نیست گویا اینکه این امر در بیانیه‌های صادر شده از شورای مرکزی پویش مسطور، مضبوط و قابل مراجعه است.
آنچه داعی کتابت این نوشتار شد یادآوری برخی از رئوس طرح‌های گره‌گشای پویش در خصوص ناکارآمدری و یا دست‌کم بازدهی نه‌چندان شایسته سازوکارهای کنونی ترویج قرآن‌کریم است؛ به این امید که مورد توجه مسئولان امر در تصمیم‌سازی قرار گیرد؛ البته نویسنده بر این امر واقف است که در اجرایی شدن هر یک از بندهای ذیل باید ظرفیت‌های کوتاه‌مدت، میان‌مدت و بلند مدت و راهبردی منظور شد. بنابراین مهم‌ترین مسأله پذیرش و اراده مسئولان تلاشگر و مخلص قرآنی در عنایت به طرح‌های کارگشا و تحول‌خواهانه است، فارغ از اینکه از سوی چه شخص یا نهادی طرح می‌شود و بنا بر بیان "شافی انظر الی ما قال و لا تنظر الی من قال" مطرح می‌شود.
در ادامه به طور کاملاً مختصر چند نکته محضر تصمیم‌سازان قرآنی و مسابقات به‌عنوان چکیده مطالبات پویش تقدیم می‌شود به امید اینکه در بهسازی برنامه‌های آتی به‌ویژه مسابقات پیشرو مؤثر افتد.
1. سالهاست تصمیم‌سازی‌های قرآنی در فضایی محدود نخبگانی صورت می‌گیرد به گونه‌ای که بسیاری از قاریان و حافظان درجه اول و بین‌المللی به‌عنوان مهم‌ترین اقشار متأثر از تصمیمات سهمی در تصویب آیین‌نامه‌ها اجرایی و فنی ندارند که حاصل آن خروجی عینی نه‌چندان مطلوب تصمیمات در امر ترویج است؛ آری جلسات بسیاری تحت‌عنوان هم‌اندیشی و مشورت درباره مسائل خرد و کلان انجام می‌گیرد اما نهایتاً صاحبان مطالبات جدی کمتر می‌توانند در تنظیم سیاست‌های راهبردی مؤثر واقع شوند و این امر به نوعی انحصار‌طلبی ناآگاهانه منتهی می‌شود. بنابراین ضرورت دارد برای سهیم شدن حقیقی عموم جامعه قرآنی در ترسیم آینده امر ترویج توجه بیشتری از سوی مسئولان گرامی مبذول شود. (قابلیت اجرایی شدن در فرآیندی کوتاه مدت)
2. زدودن فضای استرس‌آور و افزایش منصفانه برگزیدگان مسابقات دو مطالبه جدی و به حق پویش و عموم متسابقان است که متأسفانه در نخستین دوره مسابقات بعد از تعلیق پویش نیز مورد بی‌توجهی قرار گرفت؛ به گونه‌ای که متسابقین مجبور بودند در حضور نفرات بیشتری از اساتید محترم آن هم به صورت مواجهه حضوری در استودیو تلاوت کنند که چیزی جز اضافه شدن استرس متسابقین را در بر نداشت امری که خوشبختانه در مسابقات آتی شاهد آن نخواهیم بود؛ اما مسأله دوم یعنی ترافیک سنگین نخبگان قرآنی که گاه 20 سال در مسابقات شرکت کرده‌اند نیز هنوز حل‌ناشده باقی مانده است که مشخصاً علت آن به اعطای بسیار محدود عناونین بین‌المللی در مسابقات بازمی‌گردد. در هر دو موضوع، راهکارهای مطمئن و منصفانه‌ای از سوی پویش مندرج در بیانیه‌ها مطرح شده که امید است مورد توجه قرار گیرد. (قابلیت اجرایی شدن در فرآیندی میان مدت)
3. ضرورت تغییر در آیین‌نامه مسابقات که خوشبختانه چند روز پیش مورد تأکید استاد قره‌شیخلو ریاست محترم مرکز قرآنی سازمان اوقاف قرار گرفت. این تغییرات می‌تواند با لحاظ کردن بندهای ذیل اجرایی شود (قابلیت اجرایی شدن در فرآیندی میان مدت)
الف. تأکید بر داوری کیفی به جای کمی؛ توضیح اینکه هنوز برای نگارنده این سطور و بسیاری این سؤال مطرح است که چگونه یک داور لحن یا تجوید می‌تواند در چند ثانیه مؤلفه‌های پرشمار مطرح در آیین‌نامه‌ها، گاه بالغ بر 30 مؤلفه را در تک‌تک فرازها و عبارات قاری یا حافظ اعمال کند؛ به‌عنوان نمونه تنها امتیازدهی به بخش تکیه‌های مطلوب قاری یا حافظ در کلمات و عبارات و یا معنامحوری خود یه داور مستقل فارغ می‌طلبد چنانکه این امر مورد تأکید برخی اساتید گرانقدر قرآنی قرار گرفته است. نتیجه تأکید بیش از حد بر فرآیند کمی داوری ناراضی بودن متسابقان و حتی داور از نتیجه کلی رده‌بندی متسابقان است. بنابراین پیشنهاد می‌شود آیین‌نامه ارزیابی کیفی تلاوت‌ها تنظیم و بخشی از داوران فروع مختلف متکفل ارزیابی به این شکل باشند با تلفیق ارزیابی کمی و کیفی شاهد عدالت بیشتر در مسابقات و توفیق بیشتر قاریان مصری‌خوان خواهیم بود.
ب. گاه توجه بیش از اندازه به فروعی چون تجوید و وقف و ابتدا منجر به نتایجی غیر‌مطلوب در رده‌بندی متسابقین می‌شود توجه به این مسأله مرهون پذیرش سهم حقیقی هر یک از فروع در یک تلاوت فاخر است حقیقتاً منصفانه‌ترین حالت تعیین حد نصاب برای فروع تجوید و وقف ابتدا است به این صورت که ارزیابی قاریان برتر با داشتن نصابی مطلوب از این دو بخش بر جنبه موسیقایی تلاوت متمرکز شود راهکار دیگر این است که ناظران محترم مسابقات با جدیت سهم و تأثیر هر یک از این فروع را در تلاوت تعدیل کرده و تخطی داوران از این امر را برنتابند چرا که گاه در سطح مسابقات سراسری و بین‌المللی شاهد بوده‌ایم اختلافات زیاد متسابقان برتر در تجوید و وقف و ابتدا متأثر از نگاه نامتعادل داوران نتایجی غیر‌منصفانه را رقم‌زده و قاریان خوشخوان‌تر و هنرمند‌تر از کسب رتبه‌های برتر بازمانده‌اند.
ج. ارزیابی قاریان کشور در قالب ارائه آثار ضبط شده در طول سال با سازوکار تفصیلی طرح شده از سوی پویش به دلایلی بسیار مشهود می‌تواند نتایج مسابقات را به عدالت نزدیک‌تر کند.
4. اما راهبردی‌ترین استراتژی در گذر از فضای نه‌چندان مطلوب فعلی کم رنگ‌تر کردن توجه بیش از اندازه به مقوله مسابقات با عنایت به ظرفیت مشخص و محدود آن در گسترش فضای ترویج است چنان که با ارزیابی مسابقات طی 40 سال گذشته به راحتی به این ظرفیت پی خواهیم برد؛ روزآمد کردن و توجه به طرح‌های ارزیابی حافظان و قاریان که خود می‌توانند به تنهایی مسأله استرس‌زا بودن و ترافیک سنگین مسابقات را حل کند، افزایش کرسی‌های تلاوت سراسری استانی و محلی. (قابلیت اجرایی شدن در فرآیندی بلند مدت)
«اللَّهُمَّ وَ أَنْطِقْنِی بِالْهُدَی، وَ أَلْهِمْنِی التَّقْوَی وَ اسْتَعْمِلْنِی بِمَا هُوَ أَرْضَی».
انتهای پیام/
