یادداشت|حجاب حکم تغییر ناپذیر اسلام
دستور اسلام به حفظ حجاب نه تنها مربوط به جامعه صدر اسلام، بلکه مربوط به تمام جوامع بشر در تمام اعصار است، بلکه می‌توان ادعا کرد که در دوران کنونی این حکم اسلام، ضرورت بیشتری پیدا می‌کند.
به گزارش خبرنگار فرهنگی خبرگزاری تسنیم، در قرآن کریم سه آیه به موضوع حجاب اختصاص داده شده که مشهورترین این آیات، آیه 31 سورۀ مبارکۀ نور است که خدای متعال می‌فرماید: «وَ قُل لِّلْمُؤْمِنَاتِ یغْضُضْنَ مِنْ أَبْصَارِ‌هِنَّ وَ یحْفَظْنَ فُرُ‌وجَهُنَّ وَ لَایبْدِینَ زِینَتَهُنَّ إِلَّا مَا ظَهَرَ مِنْهَا وَ لْیضْرِبْنَ بِخُمُرِ‌هِنَّ عَلَی جُیوبِهِنَّ وَ لَایبْدِینَ زِینَتَهُنَّ إِلَّا لِبُعُولَتِهِنَّ أَوْ آبَائِهِنَّ... وَ لَایضْرِ‌بْنَ بِأَرْ‌جُلِهِنَّ لِیعْلَمَ مَا یخْفِینَ مِن زِینَتِهِنَّ وَ تُوبُوا إِلَی اللهِ جَمِیعًا أَیهَ الْمُؤْمِنُونَ لَعَلَّکُمْ تُفْلِحُونَ [نور/31] و به زنان با ایمان بگو: «دیدگان خود را [از هر نامحرمی] فرو بندند و پاکدامنی ورزند و زیورهای خود را آشکار نگردانند مگر آنچه که طبعاً از آن پیداست. و باید روسری خود را بر گردن خویش [فرو] اندازند، و زیورهایشان را جز برای شوهرانشان یا پدرانشان... آشکار نکنند؛ و پاهای خود را [به گونه‌ای به زمین] نکوبند تا آنچه از زینتشان نهفته می‌دارند معلوم شود. ای مؤمنان، همگی [از مرد و زن] به درگاه خدا توبه کنید، امید که رستگار شوید.»
این نکته نشان از اهمیت حجاب در دین مبین اسلام دارد، به همین خاطر هجمه‌های متعددی از سوی مخالفان اسلام نسبت به این موضوع انجام شده، به گونه‌ای که بعضی اوقات حتی سبب تحلیل نادرست این آموزه توسط برخی از مسلمانان شده است که در ادامه به بررسی یکی از این تحلیل‌های نادرست می‌پردازیم به این صورت که برخی اینگونه گفته‌اند حکم حجاب چه بسا مربوط به شرایط زمانی و مکانی خاص دوران پیامبر اکرم صلی‌‌الله‌‌علیه‌‌و‌آله بوده و در دوران کنونی که شرایط تغییر کرده حکم حجاب نیز متفاوت است و شاهد این مطلب را هم این نکته مطرح می‌کنند که در صدر اسلام حضرت زهرا سلاماللهعلیها ملاک زن خوب را فردی معرفی می‌کند که نه مرد نامحرمی او را دیده باشد و نه او مرد نامحرمی را، در حالی که حدود 50 سال بعد حضرت زینب سلاماللهعلیها این ملاک را نادیده گرفته و در کوفه و شام شروع به سخنرانی می‌کنند، و بر این اساس نتیجه‌گیری می‌کنند که این اتفاق نشان دهنده آن است که بر اساس شرایط، این موضوع تغییر کرده، و این مسأله در زمان حاضر نیز چنین است و به علت همین تغییر شرایط است که حتی برخی به ظاهر متدینین نیز در دوران معاصر از حجاب روی گردان شدهاند.
البته حتی گاهی مروّجین این شبهات پا را فراتر نهاده و این ادعا را مطرح می‌کنند که احکام و دستورات اسلام در زمان خود پیامبر نسخ شده است، که این موضوع نشان می‌دهد که دستورات اسلام حتی برای دوران حدود 20 سال نیز قرار داده نشده‌اند، اکنون چگونه این امکان وجود دارد که حکم حجاب که مربوط به هزار و 400 سال پیش است، در دوران معاصر جاری شود؟
برای پاسخ به این ادعا لازم است ابتدا به چگونگی تطبیق دستورات دین مبین اسلام با زمان اشاره‌ای داشته باشیم.
آموزه‌های اسلام به سه دسته عمده تقسیم می‌شوند که عبارتند از اعتقادات، اخلاقیات، احکام. مورد اول و دوم هیچگاه در طول زمان تغییر پیدا نخواهد کرد، به این معنا که هیچگاه خالق هستی دو خدا نمی‌شود، یا اینکه عدالت همیشه و در هر زمانی خوب است.
اما دسته سوم احکام اسلام است که بر اساس مصالح و مفاسد از سوی خدای متعال وضع شدهاند، این مصالح و مفاسد دو نوع‌اند: برخی از آنها در طول حیات بشر همیشه ثابت‌اند؛ زیرا که بر اساس فطرت و سرشت بشر شکل گرفته‌اند مانند نماز خواندن و ارتباط با خدای متعال، اما برخی دیگر از دستورات اسلام بر اساس مصالح و مفاسد مقطعی وضع و جعل شدهاند، مانند حرمت استفاده از شطرنج.
حال که تقسیم‌بندی بیان شد باید دید حجاب از کدام قسم است؛ حجاب و حکم آن باتوجه به ویژگی‌هایی که دارد مربوط به احکام دسته اول است که مصالح و مفاسد آن در طول تاریخ ثابت است، زیرا که این دستور قرآن بر اساس سرشت و ماهیت ثابت زنان و مردان بنا شده است. در توضیح این مطلب اینگونه می‌توان گفت که خدای متعال برای استمرار نسل بشر قوه جنسی را قرار داده، تا زن و مرد با یکدیگر ارتباط برقرار کرده و نسل بشر را پیش ببرند، از این‌رو این قوه جنسی یک نعمت بزرگ برای بشر به شمار می‌آید اما از سوی دیگر آزادی و رها بودن آن سبب نابودی جامعه می‌شود.
به همین خاطر خدای متعال با قرار دادن حجاب مانع بروز چنین حادثه‌ای در جامعه شده است، در حقیقت حجاب ابزاری برای کنترل روابط زن و مرد در جامعه است، و در این زمینه تفاوتی بین زنان و مردان امروزی و هزار و 400 سال پیش وجود ندارد و شاهد این مطلب نیز آن است که حوادثی که در جامعه جاهلی عرب قبل از ظهور اسلام وجود داشته در جوامع معاصر که این دستور را نادیده گرفته‌اند نیز متأسفانه وجود دارد، به عنوان مثال، قبل از اسلام زنان صاحب پرچمی بوده‌اند که با مردان متعددی رابطه بر قرار می‌کرده‌اند و امروزه نیز در برخی جوامع زنان فاحشه نشان‌دار، مردان را به خود دعوت می‌کنند، در حقیقت لجام گسیختگی شهوت همان مقدار در جامعه به ظاهر متمدن امروز مخرب است که در جامعه جاهلی هزار و 400 سال پیش چنین بوده است.
با این توضیحاتی که بیان شد، به خوبی آشکار می‌شود که دستور اسلام به حفظ حجاب نه تنها مربوط به جامعه صدر اسلام، بلکه مربوط به تمام جوامع بشر در تمام اعصار است، بلکه می‌توان ادعا کرد که در دوران کنونی این حکم اسلام، ضرورت بیشتری پیدا می‌کند، زیرا که روابط نه تنها در عالم حقیقی بین زن و مرد وجود دارد بلکه در دنیای مجازی نیز این ارتباط به نحوی دیگر توسعه پیدا کرده است.
اما در مورد طرح این ادعا که چرا حضرت زینب سلاماللهعلیها با وجود سخن مادر بزرگوارشان در مجلس یزید لب به سخن گشوده و سخنرانی کرده‌اند، نیز لازم است به این نکته اشاره کنیم که گاهی اوقات بین احکام در مقام عمل تعارض و تزاحم ایجاد می‌شود که در این صورت عقل و شرع حکم می‌کند که موضوع مهم‌تر انجام گیرد، با توجه به این مطلب، به خوبی آشکار می‌شود که حضرت زینب بین دفاع از حقّ و امام خویش و حفظ اصل دین و از سوی دیگر بین عمل به دستور مادر بزرگوارشان مبنی بر عدم حضور در مجامع مردانه و خطابه در آن باید یک مورد را انتخاب می‌کردند که آن حضرت دفاع از اصل دین و جلوگیری از تحریف مبنایی آن را انتخاب کردند که مسأله بسیار مهمی بوده است، همانگونه که خود حضرت زهرا سلاماللهعلیها در دفاع از حریم امامت مجبور به حضور در اجتماع شدند و به مجادله پرداختند، کاری که یقیناً مقدم بر هر کار دیگری بود و البته در چارچوب مبانی بنیادین حیا و عفاف نیز صورت گرفته است.
اما ادعای نسخ برخی احکام که از سوی بعضی از این افراد مطرح شده، موضوعی است که گرچه در طول تاریخ اسلام چندین بار اتفاق افتاده اما اگر آن را بدون هیچ سندی و صرفاً بر اساس احتمالات به تمام احکام اسلام سرایت دهیم، دیگر چیزی از اسلام باقی نخواهد ماند. آنچه در اینجا ضرورت دارد به آن توجه شود این است که اگر در اسلام حکمی نسخ شده، از ابتدا به گونه‌ای بیان می‌شده که به مخاطب بفهماند که این حکم موقتی است و مدتی دیگر نسخ خواهد شد و این موضوع در تمام احکام که نسخ شدهاند وجود داشته است اما در مورد حکم حجاب، هیچ قرینه‌ای از سوی خدای متعال نسبت به موقتی بودن آن وجود ندارد.[1] لذا این حکم ضروری، صرفاً با بیان برخی احتمالات یقیناً مورد خدشه نمی‌تواند قرار بگیرد.
* حجت‌الاسلام محمدعلی کمالی‌نسب استاد حوزه علمیه
ـــــــــــــــــــــــــــــــــ
پی‌نوشت:
[1]. المیزان فی تفسیر القرآن، علامه طباطبایی، اسماعیلیان، 1371، ج1، ص: 253
انتهای پیام/
