یادداشت|بر بلندای بهشت هشتم

به گزارش خبرنگار فرهنگی خبرگزاری تسنیم، ارزش هر چیزی به فایده‌ای است که برای شخص به ارمغان می‌آورد، خوب است بررسی شود که زیارت معصومین علیهم‌السلام و از جمله زیارت امام رضا علیه‌السلام چه فواید و آثاری برای زائر به ارمغان می‌آورد؟

واژه «زیارت» به معنای میل و قصد (آهنگ) چیزی یا کسی را کردن است.[1] شبیه به معنای «حج» که در لغت به معنای قصد کردن چیزی به کار می‌رود.[2] از سویی، معنای عرفی زیارت، حضور نزد کسی به قصد تکریم و تعظیم و انس گرفتن با اوست.[3] اما سؤال اینجاست که اساساً در زیارت و حج، قصد چه کسی را می کنیم؟ آیا در زیارت مؤمن، والدین، شهداء، انبیاء، معصومین، امامزادگان و خانه خدا، میل و قصد اصلی، خود آنها هستند یا به هدف دیگری به سمت آنها روانه شده‌ایم؟ در ضمن اشاره به زیارت امام رضا علیه السلام، پاسخ این سؤال را مورد بررسی قرار می‌دهیم.

زیارت امام رضا علیه‌السلام برای چه؟
قرآن کریم مؤمنان را برای نیل به سوی خدا به استفاده از «وسیله» فرمان داده است و می فرماید: «یا أَیُّهَا الَّذینَ آمَنُوا اتَّقُوا اللَّهَ وَ ابْتَغُوا إِلَیْهِ الْوَسیلَةَ وَ جاهِدُوا فی‏ سَبیلِهِ لَعَلَّکُمْ تُفْلِحُون‏؛[4] اى کسانى که ایمان آورده‌‏اید! از (مخالفت فرمان) خدا بپرهیزید! و وسیله‌‌اى براى تقرب به او بجوئید! و در راه او جهاد کنید، باشد که رستگار شوید!»
پس وسیله، هر کار یا چیزی است که موجب تقرب به سوی خدای متعال شود. یکی از وسائل تقرّب ما به سوی خدای متعال ائمه معصومین علیهم‌السلام هستند که اولیای خدا و منبع فیوضات الهی هستند.
از این رو، قصد اصلی زیارت امام رضا علیه‌السلام، زیارت و تقرب به خدای متعال است؛ چنانکه هنگام خروج از خانه به سوی حرم رضوی می‌خوانیم: «بِسْمِ اللَّهِ وَ بِاللَّهِ وَ إِلَى اللَّهِ وَ إِلَى ابْنِ رَسُولِهِ حَسْبِیَ اللَّهُ تَوَکَّلْتُ عَلَى اللَّهِ اللَّهُمَّ إِلَیْکَ تَوَجَّهْتُ وَ إِلَیْکَ قَصَدْتُ وَ مَا عِنْدَکَ أَرَدْت‏؛[5] به نام خدا و به ذات خدا و به سوى خدا و به سوى فرزند رسول خدا. بس است مرا خدا؛ بر خدا توکل کردم. بارالها به سوى تو رو کردم و به سوى تو آهنگ و آنچه را نزد توست خواسته و اراده کردم.»

ابعاد بهره‌مندی از زیارت امام رضا علیه‌السلام
هر چه منزلت و گونه های کمال کسی که به زیارت او می رویم گسترده تر و عمیق تر باشند، ابعاد و دریچه های توسل به او برای تقرب به خدای متعال نیز متنوع تر و گرانبهاتر خواهند بود.
امام رضا علیه‌السلام به عنوان یک انسان کامل و یکی از اولیاء معصوم و منصوب از سوی خدای متعال، از جهات مختلفی می‌توانند زائران خویش را بهره‌مند کرده و به فیض تقرب الهی برسانند. طبق زیارت جامعه کبیره، ایشان منبع علم الهی (وَ خُزَّانَ الْعِلْم‏)، محبت الهی (وَ التَّامِّینَ فِی مَحَبَّةِ اللَّه‏)، اخلاص الهی (وَ الْمُخْلِصِینَ فِی تَوْحِیدِ اللّٰه) و هر منزلت والای انسانی دیگری هستند [6] و به اندازه ظرفیت زائر از او پذیرایی می‌کنند. این پذیرایی، انتهایی ندارد و ورای هر استفاده‌ای، بهره‌ای والاتر وجود خواهد داشت و ملاک این بهره‌مندی، معرفت زائر است.

در راه رسیدن به تقرب (به عنوان هدف اصلی از زیارت امام رضا و دیگر معصومین) موانع و گرفتاری‌هایی وجود دارد که برطرف کردن آنها نیازمند وسیله‌ای است. یکی از آثار و برکات زیارت امام رضا علیه‌السلام زدودن چنین گرفتاری‌هایی است که در روایات متعدد به آنها اشاره شده است.
گناه، مهم‌ترین مانع تقرب به سوی خداست. زیارت امام رضا علیه‌السلام، همّ، غم و اندوه را می‌زداید و هم موجب آمرزش گناهان می‌شود. رسول خدا صلّی‌الله‌علیه‌و‌آله می‌فرماید: «سَتُدْفَنُ بَضْعَةٌ مِنِّی بِخُرَاسَانَ مَا زَارَهَا مَکْرُوبٌ إِلَّا نَفَّسَ اللَّهُ عَزَّ وَ جَلَّ کَرْبَهُ وَ لَا مُذْنِبٌ إِلَّا غَفَرَ اللَّهُ لَهُ ذُنُوبَه‏؛[7] پاره‌تن من در خراسان دفن خواهد شد، هیچ گرفتار و گنه‏کاری او را زیارت نکند جز این که خداوند گرفتاری او را برطرف کند و گناهانش را می بخشاید.»

زائر با معرفت
زیارت امام رضا علیه‌السلام ابعاد فراوانی دارد که میزان معرفت زائر، نقش بسزایی در نوع و گستره بهره‌مندی از فیوضات حضرت علی بن موسی الرضا دارد. گرچه آمرزیده شدن گناهان گذشته، بسیار با ارزش است و موانع صعود را بر می‌دارد اما تضمین بر برداشتن گناهان آینده، زیارتی با معرفت بالاتر را می‌طلبد. بخشیده شدن گناهان آینده به معنای عاقبت به خیری و رسیدن به مقصد زیارت یعنی تقرّب به سوی خداست.

امام رضا علیه‌السلام در این باره می‌فرماید: «إِنِّی سَأُقْتَلُ بِالسَّمِّ مَظْلُوماً فَمَنْ زَارَنِی عَارِفاً بِحَقِّی غَفَرَ اللَّهُ لَهُ مَا تَقَدَّمَ مِنْ ذَنْبِهِ وَ مَا تَأَخَّر؛[8] به زودی مظلومانه با سم به قتل خواهم رسید. پس هر کس با شناخت‏ حق من زیارتم کند خداوند گناهان گذشته و آینده او را ببخشاید.»

زائران راه دور؛ و دلهره قیامت

اما بزرگ‌ترین بهره و هدیه‌ای که می‌توان از زیارت امام رضا علیه‌السلام به دست آورد آن است که حضرت او را در جوار خود قرار می‌دهد چنان که فرمود: «أَلَا فَمَنْ زَارَنِی فِی غُرْبَتِی کَتَبَ اللَّهُ عَزَّ وَ جَلَّ لَهُ أَجْرَ مِائَةِ أَلْفِ شَهِیدٍ وَ مِائَةِ أَلْفِ صِدِّیقٍ وَ مِائَةِ أَلْفِ حَاجٍّ وَ مُعْتَمِرٍ وَ مِائَةِ أَلْفِ مُجَاهِدٍ وَ حُشِرَ فِی زُمْرَتِنَا وَ جُعِلَ فِی الدَّرَجَاتِ الْعُلَى مِنَ الْجَنَّةِ رَفِیقَنَا؛[10] آگاه باشید کسی که مرا در غربتم زیارت کند، خدای عزوجل ثواب یکصد هزار شهید، یکصد هزار صدیق، یکصد هزار حج‌گزار و عمره‌گزار و یکصد هزار مجاهد را برای او می‌نویسد و در زمره ما محشور می‌‏شود و در درجات والای بهشت رفیق و همراه ما خواهد بود.»

*حجت‌الاسلام محسن رفیعی کارشناس مسائل دینی 

پی‌نوشت:
[1] ‏محمد بن احمد ازهری، تهذیب اللغة (دار إحیاء التراث العربی: بیروت، 1421)، ج 13, 163.
[2] ‏محمد بن حسن ابن درید، جمهرة اللغة (دار العلم للملایین: بیروت، 1987)، ج 1, 86.
[3] ‏محمد بن محمد غزالی و احمد بن محمد فیومی، المصباح المنیر فی غریب الشرح الکبیر للرافعی (موسسة دار الهجرة: قم، 1414)، 260.
[4] سوره مائده، آیه 35.
[5] ‏جعفر بن محمد ابن‌قولویه، کامل الزیارات ([بی نا]: نجف اشرف، 1356)، 309.
[6] ‏محمد بن علی ابن‌بابویه، من لا یحضره الفقیه (جماعة المدرسین فی الحوزة العلمیة بقم، مؤسسة النشر الإسلامی: قم، 1363)، ج 2, 610.
[7] ‏همان، ج 2، 583.
[8] ‏محمد بن علی ابن‌بابویه، عیون أخبار الرضا علیه السلام (جهان: تهران، بی‌تا)، ج 2, 261.
[9] ‏ابن‌قولویه، کامل الزیارات، ص304.
[10] ‏ابن‌بابویه، من لا یحضره الفقیه، ج 2، 585، حدیث 3192.

انتهای پیام/