سرکوب در عربستان|دست راست بن زاید در دربار سعودی چه نقشی در قتل خاشقجی داشت؟

به گزارش گروه بین‌الملل خبرگزاری تسنیم ٬ روز جمعه 23 ژانویه 2015 یعنی همان روزی که «عبدالله بن عبدالعزیز» پادشاه سابق عربستان درگذشت ٬«سلمان بن عبدالعزیز» که ولیعهد وی بود خیلی سریع اقدامات لازم برای تکیه زدن به تاج و تخت پادشاهی را انجام داد. این اقدامات در ابتدا با سرنگونی کسانی که با «محمد بن زاید» ولیعهد ابوظبی روابط نزدیکی داشتند صورت گرفت که برکناری «خالد التویجری» رئیس وقت دیوان پادشاهی که در آن زمان نفوذ زیادی در عربستان داشته و از نزدیکان بن زاید به شمار می‌آمد آغاز شد و با سرکوب «متعب بن عبدالله» پسر پادشاه سابق که روابط خوبی با اماراتی‌ها داشت پایان یافت.

با این حال بعدها مشخص شد که تحرکات سریع پادشاه عربستان برای سرنگونی محافل قدیمی مربوط به پادشاه سابق یک اقدام ضد ابوظبی نبوده و پس از آن مسیر روابط گرم میان امارات و عربستان باز شد؛ تا جایی که بعدها «محمد بن سلمان» ولیعهد کنونی سعودی٬ «ترکی الدخیل» خواهرزاده مادر شاهزاده «متعب» و مدیر سابق شبکه العربیه را که روابط گرمی با شخص بن زاید و بن سلمان دارد٬ به عنوان سفیر عربستان در امارات منصوب کرد.

در همان زمان روزنامه نیویرک تایمز اطلاعاتی از یک مکالمه میان محمد بن سلمان با یکی از مشاوران ارشد خود در سپتامبر 2017 افشا کرد که در آن بن سلمان به این مشاور می‌گفت که «جمال خاشقجی» (روزنامه نگار منتقد سعودی که در کنسولگری این کشور در ترکیه به دستور ولیعهد عربستان به طرز وحشتناکی ترور شد) را به عربستان بیاورد و اگر نیامد به زور این کار را انجام دهد؛ در غیر این صورت او (محمد بن سلمان) با گلوله به خدمتش می‌رسد. این مسئول ارشد دولتی همان ترکی الدخیل بود که به تازگی سفیر عربستان در امارات و واسطه میان دو کشور شده بود.

در دهه هشتاد گذشته زمانی که عربستان به منزله حیاط خلوت اندیشه‌های جنگجویان در افغانستان بود٬ ترکی الدخیل در کتاب خود به نام « در افغانستان بودم»- که پس از سفر او به افغانستان تالیف شد- می‌گوید که زمانی که تحصیلات دوره متوسطه را می‌گذراند٬ یک جوان ترک متولد 1973 برای پیوستن به گروه‌های موسوم به جهادی در افغانستان با مادرش اختلاف داشت و الدخیل نیز تلاش می‌کرد تا مانع وی و سایر جوانان سعودی شود که در آن زمان چنین اندیشه‌هایی داشتند.

الدخیل تحصیلات دانشگاهی خود را در دانشکده اصول در بخش سنت دانشگاه محمد بن سعود گذراند و کار روزنامه‌نگاری را در مجله ریاض در سال 1989 تا 1992 آغاز کرد و سپس از سال 1995 تا 2002 به عنوان سردبیر سیاسی در مجله الحیاه فعالیت می‌کرد و به مدت 3 سال خبرنگار سیاسی رادیو ام بی سی بود . پس از از 2003 تا 2013 به ارائه برنامه «اضاءات» در شبکه العربیه پرداخت. وی طی یک مصاحبه خود را یک لیبرال می‌دانست که به شدت از افراط‌گرایان سلفی انتقاد می‌کرد.

اما اوج فعالیت رسانه‌ای ترکی الدخیل در آن دوره به ریاست مرکز «المسبار» که گفته می‌شود یک مرکز تحقیقاتی و مطالعاتی درباره جنبش‌های افراط‌گرایی در شهر دبی است بر می‌گردد. اخیرا شبکه الجزیره گزارشی منتشر کرده بود که بر اساس آن ترکی الدخیل در قبال ارائه خدماتی که اشاره‌ای به آن نشده است، مبالغ مالی هنگفتی از حاکمان امارات تحویل گرفته که این علاوه بر سرمایه‌گذاری در زمینه املاک و مستغلات متعدد در پایتخت کشورهای اروپایی است و مطابق با یک سند مبلغ 600 هزار دلار از حساب شخصی «عبدالله بن زاید» وزیر خارجه امارات به حساب الدخیل واریز شده است.

در هر صورت این مرکز در سال 2006 مسئول تدوین برنامه «صناعه الموت» بود که در شبکه العربیه نمایش داده می‌شد و به نقد و تحلیل جهاد و جنبش‌های جهادی می‌پرداخت.

اما در سال 2011 و زمانی که نقش ترکی الدخیل در شبکه العربیه پررنگ شد٬ وی مدرک فوق لیسانس مطالعات اسلامی خود را از دانشگاه المقاصد بیروت با درجه‌ عالی دریافت کرد که پایان نامه خود را درباره «سلمان العوده» ازعلمای جریان نوسلفی که مواضع تندی علیه شیعیان دارد و از بنیادگذاران جریان نوسلفی سعودی است٬ تحت عنوان « سلمان العوده از زندان تا بیدارگری» زیر نظر «رضوان السید» اندیشمند لبنانی نوشت.

آغاز زندگی سیاسی ترکی الدخیل

سرنوشت رسانه‌ای ترکی الدخیل پس از انتصاب به عنوان مدیر شبکه العربیه در سال 2015 به پایان رسید و وی سپس به دلیل ابهام سیاست‌های رسانه‌ای این شبکه در اثر ماجرای ترور جمال خاشقجی از این سمت برکنار شد و شهروندان سعودی در شبکه‌های اجتماعی با اعتراض شدید خواستار بهبود عملکرد رسانه‌ای این کشور شدند. در این میان الدخیل بیش از همه مورد انتقاد قرار گرفت٬ به ویژه پس از مقاله‌ای که در روزنامه شرق‌الاوسط بعد از خشم جهانی از جنایت قتل خاشقجی منتشر کرد و در آن آمریکا را تهدید کرده بود که اگر در این زمینه تحریم‌هایی علیه عربستان اعمال کند٬ این کشور واکنش نشان می‌دهد.

در آوریل 2016 محمد بن سلمان به عنوان وزیر دفاع و ولیعهد نوظهور عربستان اولین مصاحبه تلویزیونی خود را انجام داده و در آن از چشم‌انداز اقتصادی خود معروف به چشم‌انداز 2030 صحبت کرد. این مصاحبه منحصر به شبکه العربیه و یک فرد رسانه‌‌ای بود که محمد بن سلمان را در سفرهای خارجی به ویژه در زمیان امضای توافقات بین المللی همراهی می‌کرد و قطعا این فرد همان ترکی الدخیل بود که طبیعتاً اطلاعات ویژه‌ای از اسناد پادشاهی سعودی دارد.

ماه بعد از آن در پایان ژوئن همان سال و پس از انتصاب محمد بن سلمان به ولیعهدی عربستان٬ الدخیل به عنوان مدیر شبکه العربیه منصوب شد و هم زمان با اوج گرفتن بن سلمان در نظام سعودی٬ الدخیل نیز در کنار او به عنوان مشاور غیر رسمی وارد محافل بزرگتر می‌شد.

اما نفوذ ترکی الدخیل در نظام سعودی تنها منحصر به محافل این کشور نبوده و وی به عنوان برجسته‌ترین رابط عربستان با امارات قلمداد می‌شد. روزنامه میدل ایست اوبزرفرز درباره روابط بسیار ویژه الدخیل با شخص محمد بن زاید نوشته و اعلام کرد که ماهیت این روابط به شبکه‌های مالی میان دو طرف باز می‌گردد. به این صورت که در تاریخ 22 اکتبر 2012 بن زاید 1.1 میلیون درهم امارات ی به حساب شخصی الدخیل واریز و در جولای 2014 نیز ترکی الدخیل یک حواله مالی از بن زاید به مبلغ 633 هزار دلار دریافت کرده و به طور ناگهانی ارزش سرمایه‌گذاری‌های وی طی یک سال از 8 میلیون ریال سعودی به 94 میلیون ریال افزایش یافت که این میزان افزایش سرمایه طی یک مدت کوتاه عجیب به نظر می‌آمد.

الترکی با این پول در 21 ژانویه 2015 یک ملک در ساحل مارینای دبی به مبلغ 4.6 میلیون دلار و دو ملک در پروژه «ریور لایت» که هنوز در لندن درحال ساخت است خرید که قیمت آن بیش از 3 میلیون پوند است.

بدون شک انتصاب ترکی الدخیل به عنوان سفیر عربستان در امارات سرآغاز راهی که شاید او به دنبالش بود نیست؛ بلکه این سمت نتیجه تلاش‌های قدیمی وی در نزدیک شدن به محمد بن زاید و محمد بن سلمان و جلب اعتماد آنهاست که امتیازات فراوانی برایش به همراه دارد؛ اما ممکن است این نزدیکی در آینده برایش دردسرساز شده و در سایه نوسانات مداوم میان روابط دو کشور٬ قربانی خصومت برخی طرف‌ها کند.

انتهای پیام/