یادداشت| محور تحول در انسان

خبرگزاری تسنیم، احمد ربیعی‌فر:

یکی از مهم‌ترین عوامل سرنوشت‌ساز و تحول‌ساز در زندگی هر انسانی،‌ تعلّقات و آرزوهایی است که در دل او جای دارد. اهمیت تعلق انسان به اندازه‌ای است که حتی ارزش اعمال هر کسی در گرو میزان ارزشمندی تعلّق او بوده و دو شخصی که در یک زمان، یک رفتار را بروز می‌دهند، متناسب با تعلّق و هدف خود رشد یافته و مأجور می‌شوند. چه بسا یکی از آنها با این رفتار به سمت هلاکت رفته و دیگری با همان رفتار مسیر سعادت را طی کند.

مرحوم آیت الله حائری شیرازی، امام جمعه اسبق شیراز و یکی از بارزترین اساتید اخلاق حوزه‌های علمیه، در کتاب «تعلّق؛ محور تحول در انسان»، با بیان اهمیت توجه به تعلّق، دخالت تعلّقات انسان را در سیر وجودی و سرنوشت او تبیین کرده است. ایشان در ابتدای کتاب، با تعریف اخلاق به «موضع‌گیری انسان در قبال مسائلی که با او مرتبط است»، این موضع‌گیری را در هر شخصی نتیجه دو چیز دانسته است: «یکی آگاهی و دیگری تعلّق».

تعلّق مبتنی بر بیانات مرحوم آیت الله حائری شیرازی در این کتاب، وجوه متعدد و با اهمیتی را در زندگی بشر به خود می‌گیرد. به طوری که در ارتباط با اعمال انسان، تعلّق او به‌عنوان نیّتش نمود یافته و در خصوص ارتباط‌ها و اتصال‌های انسان به دیگران، تعلّق او به‌عنوان تولّا و ولایت آشکار می‌شود.

در ابتدای کتاب، با بیانی عرفانی و فلسفی، پس از تبیین اسفار اربعه ملاصدرا، سیر تکاملی انسان مؤمن از کثرت به وحدت و رسیدن او به درجه تعلّق محض به خداوند یکتا تبیین شده است.

مطالب اخلاقی، عرفانی و سلوکی متعدد و متنوعی در این اثر حول محور تعلّق انسان بیان شده که در برخی از آنها با ذکر نمونه‌های تاریخی، تعلّق انسان به وجود خودش و تعلّق او به دنیا، ریشه آفت‌ها و انحرافاتی است که مسیر حرکت انسان را از راه سعادت دور ساخته و به وادی شقاوت نزدیک می‌سازد.

در بخشی از این کتاب، مرحوم آیت الله شیرازی، اهمیت تعلّق انسان را اینگونه بیان کرده است: «انسان با تعلّق خود یک نوع اتحاد دارد، یعنی به هرچه دل ببندد، همان می‌شود؛ همان مقام او و منزل او می‌شود وقتی انسان دل به فانی ببندد، فانی است و وقتی دل به باقی ببندد باقی است. به هرچه تعلّق پیدا کرد، رنگ آن را می‌گیرد».

آنچه جذابیت مطالب این اثر را دوچندان ساخته، برداشت‌ها و تمسک‌های به‌جا و جالب توجه آیت الله حائری شیرازی (رحمه الله) از آیات قرآن کریم و روایات معصومان (علیهم السلام) است که در خصوص تعلّق انسان به نفسانیت‌هایش، به دنیا و یا به خدا و اولیای الهی، نکات شیرین و عمیقی را از این منابع نورانی اصطیاد کرده و در اختیار مخاطبان کتاب قرار داده است.

این کتاب با بیان شیرین و ساده، مبتنی بر منابع دینی و ادبی، این حقیقت را برای عموم مخاطبان روشن می‌کند که چگونه می‌توان آرزوهای متعددی را از کثرت به وحدت رساند و همه آنها را در طول یک آرزوی اصلی و والا قرار داد تا تمامی آرزوهای انسان، حتی آرزوهای دنیایی او، انسان را در مسیری رو به رشد و تعالی قرار دهند.

یکی از نکات مهم در این کتاب، بیان یکی از سنت‌های مهم الهی در برخورد با تعلقات بشر است. در بخش «ذکر» و ذیل عنوان «مصیبت؛ تیراندازی خدا به سمت تعلّقات انسان» آیت الله حائری شیرازی (رحمه الله)، با استفاده از آیات قرآن کریم، روش و سنّت خداوند متعال در متوجه ساختن انسان به یگانه تعلّق حقیقی و فطری او را بیان کرده است. اینکه چگونه خداوند متعال با هدف قرار دادن تعلّقات مجازی بشر، او را به تعلّق حقیقی و مبدأ و مقصد ازلی و ابدی‌اش متوجه می‌سازد.

کتاب «تعلّق؛ محور تحول در انسان» را می‌توان سلسله‌ای از درس‌های اخلاق جذاب و تأثیرگذار توصیف کرد که هر از گاهی مطالعه آن باعث زدوده شدن زنگار از دل انسان شده و او را نسبت به حقیقت فطرت و مقصد نهایی‌اش متذکر می‌شود.

مرحوم آیت الله حائری شیرازی در یکی از بخش‌های این کتاب با توجه به آیات نورانی قرآن، دو نوع حرکت را برای انسان معرفی می‌کند که آن دو نوع، مبتنی بر تعلّق انسان تعیین می‌گردند: یکی «سیر» و دیگری «تیه». اینکه چگونه آرزومندی مبتنی برعقلانیت و خداپرستی، انسان را در درجات تکامل «سیر» می‌دهد و چگونه آرزوهای مبتنی بر نفسانیت، او را در وادی دنیا «حیران» و سردرگم می‌سازد در این کتاب به خوبی بیان شده است.

بخش انتهایی کتاب نیز شامل پرسش‌ها و پاسخ‌هایی در همین موضوع است که مطالب متعدد و نکات دقیق‌تری را راجع به محتوای کتاب در خود جای داده است.

کتاب «تعلّق؛ محور تحول در انسان» به همت نشر معارف، به عنوان سومین کتاب از سلسله آثار مرحوم آیت الله حائری شیرازی، در قالب 132 صفحه به زیور طبع آراسته شده و دراختیار علاقه‌مندان به مباحث اخلاقی، عرفانی و قرآنی قرار گرفته است.

انتهای پیام/