اساسنامه جدید کمیته امداد امام خمینی چگونه این نهاد را متحول کرد؟!/ "اقتصاد دانش‌بنیان" برگ برنده رفع فقر از جامعه هدف امداد

به گزارش خبرنگار اجتماعی خبرگزاری تسنیم؛ کمیته امداد امام خمینی(ره) به‌عنوان یک نهاد حمایتی از اقشار نیازمند و فقر پس از حضور مهندس فتاح، عملاً وارد فاز تحول و دگرگونی هم در ساختار خود و هم در نوع مواجهه با مسئله فقر در کشورمان شد و در حال حاضر نیز با سکان‌داری "سید مرتضی بختیاری" روند این تحول، سرعت بیشتری به خود گرفته است.

ابلاغ اساسنامه جدید کمیته امداد در سال 1394 از سوی مقام معظم رهبری، بزرگترین گام برای پوست‌اندازی این نهاد با قدمت 40 ساله شد چرا تا پیش از این، کمیته امداد عملاً تبدیل به یک صندوق حمایتی بزرگ از نیازمندان شده بود و منتظر می‌ماند تا از افرادی که به دلایل مختلف، دچار فقر و محرومیت شدید شده بودند، دستگیری کند اما بر اساس اساسنامه جدید این نهاد، حالا کمیته امداد وارد فاز سیاست‌گذاری‌های کلان در اسناد بالادستی نظام مانند اسناد توسعه کشور هم شده است تا از این طریق، مجاری تولید فقر را از گلوگاه‌های اصلی آن سد کند.

بر همین اساس، میزبان جناب آقای دکتر حجت‌الله عبدالملکی؛ معاون اشتغال کمیته امداد امام خمینی(ره) بودیم تا به بررسی ابعاد تحول در نوع خدمات‌رسانی این نهاد و ورود کمیته امداد به حوزه‌های نوینی مانند " اقتصاد دانش‌بنیان" بپردازیم؛ در ادامه مشروح این گفت‌وگو تقدیم شده است: 

تسنیم: کمیته امداد امام خمینی(ره) در دوره تحول خود بعد از حضور جناب آقای فتاح در این نهاد و در حال حاضر با حضور آقای بختیاری، ظاهراً در حال تدوین سیاست‌های رفع فقر در برنامه هفتم توسعه است؛ داستان از چه قرار است؟

همان طور که می‌دانید سال 1400 سال آخر برنامه ششم توسعه است و از سال 1401 اجرای برنامه هفتم آغاز خواهد شد؛ ما در حال حاضر روی "سیاست‌های کلی رفع فقر" در برنامه هفتم کار می‌کنیم و قصد داریم پیش‌نویس آن را به دفتر رهبری و مجمع تشخیص مصلحت نظام ارائه کنیم.

احتمال دارد بخش‌هایی از این پیش‌نویس در سیاست‌های کلی برنامه هفتم درج و از سوی رهبری ابلاغ شود؛ اگر این اتفاق بیفتد در فاز دوم ذیل سیاست‌های ابلاغی رهبری با همکاری دستگاه‌های مختلف کشور سعی می‌کنیم احکام سیاست‌های برنامه هفتم را هم تنظیم کنیم.

تسنیم: پس از اصلاح اساس‌نامه کمیته امداد امام خمینی(ره)، استراتژی این نهاد برای رفع فقر کاملا دگرگون شده است؛ ابلاغ اساسنامه جدید کمیته امداد از سوی رهبری چه تحولی در این کمیته ایجاد کرده است؟

اساسنامه جدید کمیته امداد در سال 94 از سوی مقام معظم رهبری ابلاغ شد و رئیس جدید کمیته امداد نیز منصوب شد؛ در اساسنامه جدید، کمیته امداد به‌عنوان نهاد حاکمیتی رفع فقر و خیریه و احسان در کشور معرفی شده است؛ این در حالی است که تا پیش از این، کمیته امداد بیشتر نقشی شبیه به یک خیریه بزرگ داشت! این تغییر جایگاه، یک تحول مهم و بنیادین برای کمیته امداد محسوب می‌شود.

در بند 2 ماده ششم اساسنامه جدیدی که در سال 94 رهبری ابلاغ شد، آمده است: "از وظایف کمیته امداد امام، پیشنهاد خط‌مشی، سیاست‌های اجرایی و طرح و برنامه‌های مؤثر برای رفع محرومیت‌ها در ابعاد مختلف به مراجع ذی‌ربط با استفاده از تمام ظرفیت‌های مردمی، دینی و قانونی است."

به‌تبع این بند، در بندهای دیگر مثل بند 10 ماده ششم آمده است: ترویج و احیای فرهنگ احسان و نیکوکاری، اکرام ایتام و نشر سنت‌های حسنه اسلامی، جذب و مدیریت ذکوات، صدقات، انفاقات، اعانات و درآمد موقوفات حمایتی و توانمندسازی که به نام امداد امام وقف می‌شود و مصرف آنها در جهت رفع انواع محرومیت‌ها خواهد بود.

همچنین در بند 11 آن آمده است: ارتباط و هماهنگی با مؤسسات خیریه و تشکل‌های نیکوکاری مردمی داخل و خارج به‌منظور تعامل و تبادل تجربه و بهره‌گیری از ظرفیت‌های آنها.

در بند 12 آمده است: ایجاد سازوکار قانونی به‌منظور هماهنگی و ساماندهی نظارت بر حسن عمل مؤسسات خیریه رسمی مرتبط با فعالیت‌های امداد امام.

تسنیم: قاعدتاً اجرای ضعیف سیاست‌های اقتصادی و فرهنگی، همواره باعث تولید فقر بوده است؛ کمیته امداد برای رفع فقر و با توجه به اساسنامه جدید، چه برنامه‌های عملیاتی را برای مبارزه ریشه‌ای با فقر دارد؟

متأسفانه عوامل و سیاست‌های کلان زیادی در کشور وجود دارند که فقرزا و محرومیت‌زا هستند مثلاً سیاست‌های مالی و بودجه‌ای، سیاست‌های ارزی، سیاست‌های فرهنگی، سیاست‌های تجاری، سیاست خارجی، سیاست بازار سرمایه، سیاست اداری، سیاست زمین و مسکن، سیاست جمعیت، سیاست تولید و سیاست خانواده؛ البته منظور من سیاست‌های ابلاغی رهبری نیست بلکه سیاست‌هایی است که در بخش‌های مختلف کشور در حال اجرا است.

کمیته امداد در برنامه هفتم به‌دنبال آن است از رشد سرشاخه‌های فقر جلوگیری کند؛ تا پیش از این، کمیته امداد یک موضع انفعالی در قبال فقر داشت یعنی منتظر می‌ماند تا فقر تولید شود و سپس وارد عمل می‌شد! در سیاست‌های پولی، نحوه توزیع نامناسب منابع بانکی از عواملی است که باعث ایجاد شکاف طبقاتی می‌شود؛ نظامات خلق پول در کشور ما باعث ایجاد تورم می‌شود و تورم ذاتاً فقرزا است؛ سیاست ارزی کشور نیز تورم‌زا است همچنین اگر سیاست تولیدی، خلق بیکاری کند طبیعتاً فقر هم گسترش می‌یابد.

ایراد اساسی که سیاست فرهنگی کشور دارد این است که به "کارآفرینی" اهمیت چندانی نمی‌دهد و مدرسه، دانشگاه، صداوسیما و... همه در این امر مقصر هستند؛ در حالی که در کشورهای پیشرفته از دوران خردسالی به‌روش‌های مختلف این مفاهیم، آموزش داده می‌شود.

ایران مثل کشورهای سنگاپور، هنگ‌کنگ و فرانسه نیست که منابع محدودی داشته باشد؛ کشور ما از منابع بی‌نهایت برخوردار است و ایران دارای منابع مادی، منابع زیرزمینی، نیروی انسانی جوان، بازار مناسب و موقعیت جغرافیایی ممتاز است اما علت عمده وجود فقر در کشورمان این است که چرخ‌دنده‌های نظامات مختلف به‌درستی کار خود را انجام نمی‌دهند و در نتیجه این ناکارآمدی، فقر ایجاد می‌شود؛ ما قصد داریم با احکامی که در برنامه هفتم گنجانده خواهد شد کاری کنیم که این چرخ‌دنده‌ها به‌صورت هماهنگ و سالم عمل کنند.

تسنیم: همان‌طور که خودتان گفتید قبلاً کمیته امداد یک خیریه بزرگ بود و حالا از این به بعد قرار است به تدوین سیاست‌های برنامه هفتم کمک کند؛ برای انجام چنین اقدام بزرگی در کمیته امداد به حضور یک مغز پردازشگر و نیروهای جهادی بسیار متخصص و توانمند نیاز است؛ آیا چنین نیروهایی در کمیته امداد حضور دارند؟!

کمیته امداد دارای یک "مرکز برنامه‌ریزی و پژوهش" است که در دوره جدید این مرکز تقویت شد؛ از طرف دیگر بازوهای جدید با عنوان هیئت‌های اندیشه‌ورز قرار است به کمیته اضافه شوند؛ این هیئت‌های اندیشه‌ورز، ترکیبی از اساتید و نخبگان دانشگاه‌های سراسر کشور و با تخصص‌های مختلف هستند که با کادر اجرایی و سیاست‌گذار کمیته امداد هماهنگ خواهند شد مثلاً در حوزه اشتغال در معاونت اشتغال، بنده و همکارانم از هیئت‌های اندیشه‌ورز دعوت خواهیم کرد تا با ما همکاری کنند.

یک اتفاق خوب دیگر که در کمیته امداد از زمان مدیریت مهندس فتاح اتفاق افتاد و در دوره جدید نیز ادامه یافت، این بود که سطح دانش و تخصص در آن به‌طرز معناداری رشد کرد و افراد بادانشی به بدنه کمیته تزریق شدند.

تسنیم: آیا معاونت اشتغال کمیته امداد در حوزه تولید اشتغال به فیلدهای نوینی مانند مشاغل دانش‌بنیان هم ورود داشته است؟

معاونت اشتغال با محوریت ایجاد اشتغال، خلق ثروت و ایجاد مشاغل دانش‌بنیان برای خانواده‌های تحت پوشش کمیته امداد و محرومین کشور وارد حوزه دانش‌بنیان شدیم؛ آغاز اقدامات ما در سال 97 بود و نخستین دلیل آن در بند 2 سیاست‌های کلی اقتصاد مقاومتی به موضوع "اقتصاد دانش‌بنیان" تأکید شده و این بند برای همه ارکان حاکمیتی، الزام ایجاد می‌کند که در دانش‌بنیان‌شدن اقتصاد کشور نقش خود را ایفا کنند.

دلیل دوم ورود ما به این حوزه این بود که افراد مستعد زیادی در خانواده‌های تحت پوشش کمیته امداد حضور دارند که مخترع و مبتکر هستند و تا پیش از این، معاونت اشتغال، برنامه ویژه‌ای برای آنها نداشت اما در دوره جدید، غربالگری این مددجویان و محرومین مستعد شروع شده و از آنان حمایت خواهیم کرد.

اساسنامه جدید، جامعه مخاطب کمیته امداد را تغییر داده و نه‌تنها مددجویان بلکه همه محرومین جامعه مخاطب ما هستند؛ براساس نتایج پژوهشی که در سال 96 انجام دادیم، 53 درصد از نیازمندان بحث اشتغال را به‌عنوان مهمترین نیاز خود مطرح کردند؛ این مسئله برای خود ما هم جالب بود زیرا فکر می‌کردیم آنها "پرداخت مستمری" را مهمترین نیازشان می‌دانند اما تنها 20 درصد از افراد چنین نظری داشتند!

تسنیم: آیا شناسایی و تشخیص ارائه هدفمند خدمات به مددجویان و محرومین مخترع و مبتکر به‌عهده معاونت اشتغال است؟

خیر! معاونت "حمایت و سلامت خانواده" پرکارترین معاونت کمیته امداد است و این کار نیز به‌عهده آنها است.

تسنیم: آیا تدبیری برای اینکه در تخصیص خدمات به مددجویان اشتباه رخ ندهد، اندیشیده‌اید؟

با ارتباط سیستماتیک و هماهنگی نسبتاً خوبی که بین معاونت‌های مختلف کمیته وجود دارد، سعی می‌کنیم اشتباهات را به حداقل برسانیم؛ پرسشنامه حوزه حمایت از قبل به تأیید حوزه‌های اشتغال، مسکن و فرهنگی رسیده است و سؤالات دقیقی از مددجویان پرسیده می‌شود که ما متوجه می‌شویم که فرد موردنظر باید از طریق معاونت اشتغال یا معاونت دیگری حمایت شود.

تسنیم: ارائه خدمات تنها محدود به مددجویان جدید است یا مددجویان قدیمی هم از این خدمات بهره‌مند می‌شوند؟

در سال 95 طرحی سراسری به‌نام "استعدادسنجی" در کمیته امداد اجرا شده بود و همه خانواده‌ها با نگاه اشتغال یک بار اسکن شدند و ما مستعدین اشتغال را شناختیم؛ از آن به بعد هم پرسشنامه‌های حوزه "معاونت حمایت" تکمیل شد و افراد جدید به معاونت اشتغال ارجاع داده شدند البته نمی‌توان گفت که در شیوه ارائه خدمات خطا نداریم اما میزان این خطا بسیار کم است.

ما درباره نیازمند بودن یا نبودن افراد به اشتغال هیچ اظهارنظری نمی‌کنیم؛ وقتی معاونت حمایت و سلامت خانواده، فردی را به ما ارجاع می‌دهد، تازه کار ما شروع می‌شود؛ وظیفه ما "هدایت" و "راهبری" شغلی است یعنی گروهی از مددجویان، افراد توانمند و بااستعدادی هستند که با پشتیبانی، آموزش و معرفی به کارفرما می‌توانند به‌صورت مستقل شاغل شوند که در ذیل هدایت شغلی تعریف می‌شوند.

گروه دیگر افرادی هستند که توانایی اشتغال به‌صورت مستقل را ندارند؛ این افراد توسط کارآفرین‌ها راهبری و به بخش راهبری شغلی منتقل می‌شوند.

تسنیم: آیا برای کارفرمایان بسته‌های تشویقی هم در نظر گرفته‌اید؟

بله؛ 2 بسته تشویقی برای کارفرمایانی که مددجویان کمیته امداد را استخدام می‌کنند در نظر گرفته‌ایم؛ نخستین بسته، حق بیمه سهم کارفرما است که 2 سال در مناطق عادی، 3 سال در مناطق با ضریب محرومیت 6 و 7 و همچنین 4 سال بیمه در مناطق با ضریب محرومیت 8 و 9.

بسته دوم ما برای کارفرمایان، ارائه وام قرض‌الحسنه است که به‌ازای کاریابی برای هر نفر، 50 میلیون تومان است که تا سقف 10 نفر به 500 میلیون می‌رسد؛ برای شرکت‌های دانش‌بنیان هر دو بسته را با هم پرداخت می‌کنیم یعنی هم تسهیلات بیمه و هم حق بیمه سهم کارفرما را پرداخت می‌کنیم همچنین در مناطق محروم با درجه محرومیت 6، 7، 8 و 9 علاوه بر حق بیمه سهم کارفرما، تسهیلات قرض‌الحسنه هم پرداخت می‌کنیم؛ این بسته‌های تشویقی برای کارفرمایان جذاب هستند اما متأسفانه بسیاری از آنها، از طرح‌های ما مطلع نیستند و از رسانه‌ها انتظار داریم در این زمینه بهتر اطلاع‌رسانی کنند.

منابع مالی ما محدود است و اطلاع‌رسانی نیاز به هزینه دارد اما امیدواریم با همکاری رسانه‌ها، در زمینه اطلاع‌رسانی موفق‌تر و بهتر عمل کنیم.

انتهای پیام/