ساخت پروژه مشترک «اقبال لاهوری» اهمیت راهبردی و سیاسی دارد/ بهرام توکلی کارگردان فیلم است
حبیب ایل‌بیگی قائم‌مقام و معاون فرهنگی و پژوهشی بنیاد سینمایی فارابی درباره اهمیت و چرایی ساخت فیلم «اقبال لاهوری» گفتگو کرد.
به گزارش خبرنگار فرهنگی باشگاه خبرنگاران پویا، تصویر مشاهیر زبان و ادبیات فارسی در سینمای ایران به‌عنوان عناصری که منافع ملی جمهوری اسلامی ایران را تشکیل می‌دهند، امر ضروری و مهمی است که روال تولید آن در سینمای کشور بسیار کند است، این در حالی است که رهبر معظم انقلاب اسلامی بر ضرورت ساخت آثاری که در این زمینه باشند در دیدارهای خود با اهالی سینمای تأکید جدی دارند.
دیدار رهبر انقلاب با کارگردانان
با جدی شدن موضوع ساخت دو فیلم درباره «یعقوب لیث صفاری» و «اقبال لاهوری» به‌عنوان دو چهره مهم تاریخ فرهنگ ایران اسلامی، گویا قرار است چرخه تولید در این زمینه با قوت و قدرت بیشتری بچرخد و در این زمینه بنیاد سینمایی فارابی گام‌های تازه‌ای برداشته است، در این خصوص با «حبیب ایل‌بیگی» قائم‌مقام این بنیاد که از آخرین ماه سال 98 با حفظ سمت به‌عنوان «سرپرست معاونت فرهنگی و پژوهشی» نیز فعالیت خود را آغاز کرده است، گفتگو کرده‌ایم.
سینمای منافع ملی رونق خواهد گرفت
آقای ایل بیگی، موضوع ساخت فیلم درباره چهره‌های فرهنگی و ملّی ایران اسلامی که باید از اولویت‌های سینمایی کشور باشد، در سال‌های قبل از رونق چندانی برخوردار نبود، برنامه شما در این زمینه چیست؟
بنیاد سینمایی فارابی بر اساس تعاریف و وظایفش فعالیت می‌کند و در این سال‌ها، کنار سایر اقدامات مشارکتی و حمایتی خود از سینمای ایران، همواره دغدغه فعالیت در این خصوص را داشته است اما تولید چنین پروژه‌هایی قطعاً زمان‌بر است و باید با برنامه‌ریزی کیفی به‌سراغ ساخت فیلم‌هایی درباره چهره‌های فرهنگی و ملی رفت تا محصول نهایی از کیفیت لازم برخوردار باشد، بر همین اساس، قرارداد تولید فیلم «یعقوب لیث» ابتدا در بخش فیلمنامه منعقد شد. برای تولید «اقبال لاهوری» هم حساسیت‌های زیادی به خرج داده شد تا این پروژه در شرایط مطلوب وارد مرحله تولید شود.
مسعود جعفری جوزانی
ارتباط سیاست و هنر| آیا سینما نمی‌تواند پروپاگاندا باشد؟
به هر حال این دغدغه وجود دارد و طی مدت کوتاه حضورم در معاونت فرهنگی و پژوهشی بنیاد سینمایی فارابی، صحبت درباره دو پروژه سینمایی مهم دیگر نیز جدی شده است که البته منتظریم تا شرایط که با شیوع بیماری کووید19 بر فعالیت‌های اجتماعی و فرهنگی حاکم شده، تغییر یابد تا ان‌شاءالله این دو پروژه و نیز پروژه‌های جدید وارد مراحل اولیه تولید شوند که جزئیات این دو پروژه متعاقباً اعلام خواهد شد.
سینمای ملّی؛ غرور ملّی
معمولاً تعابیر و تفاسیر مطلوبی از کارهای سفارشی در سینمای ایران صورت نمی‌گیرد، شما در این زمینه چه دیدگاهی دارید؟
متأسفانه این جو وجود دارد که کار سفارشی بد و غیرهنری است در حالی که در تمام کشورهای موفق دنیا در حوزه سینما، سفارش دادن امری معمول است که یک نمونه آن هالیوود است که در سال پروژه‌های زیادی را به این شکل تولید می‌کند و عمده آنان نیز فیلم‌های موفق و پرفروشی می‌شوند.
نکته مهم اما ترسیم چشم‌اندازی است که پیش از تولید، ما را به کیفیت محصول نهایی برساند. قطعاً من هم با فیلم سفارشی بد ــ به‌معنای فیلمی که روی آن سرمایه‌گذاری شده اما بد ساخته شده و دارای اثرگذاری نیست ــ موافق نیستم، اما راهکار، حذف چنین فیلم‌هایی نیست چرا که با حذف ساخت فیلم‌های اثرگذار ملّی، ما این فرصت را به کسانی می‌دهیم که در هالیوود و کشورهای دیگر، درصدد تحریف تاریخ هستند.
تأکید رهبر انقلاب مبنی بر ساخت فیلم‌های ملّی و میهنی که مضامین مهم تاریخ و فرهنگی ایران و ملّت ما را در بر داشته باشند، مسئولیت ما را در این زمینه سنگین‌تر کرده است که امیدواریم بتوانیم در این راه قدم مثبت برداریم و سربلند باشیم، تأکید ما بر این است که این آثار نباید دارای وجوه تلخ و زننده باشد بلکه باید حس غرور ملی و میهنی را در مخاطب برانگیزانند و منافع ملی را با قدرت بیشتری تضمین کنند.
بهرام توکلی «اقبال لاهوری» را می‌سازد
درباره جزئیات پروژه «اقبال لاهوری» و اینکه چه مسیری را برای رسیدن به شرایط تولید طی کرده است، برای مخاطبین ما بگویید.
پروژه مهم «اقبال لاهوری» مدت زمان زیادی است که به‌عنوان یکی از پروژه‌های مشترک بین جمهوری اسلامی ایران و پاکستان مطرح است. همان‌طور که می‌دانیم این شاعر و شخصیت مهم فرهنگ و زبان فارسی اهل پاکستان است و خانواده محترم ایشان هنوز در پاکستان زندگی می‌کنند. پیش از این نیز صحبت‌هایی برای ساخت فیلم یا سریال از زندگی اقبال مطرح شده بود اما هیچ یک از طرفین به‌صورت جدی وارد مراحل تولید این فیلم نشده بود. طرح‌هایی به دست ما رسیده بود اما از کیفیت لازم برخوردار نبودند، بنابراین تصمیم گرفتیم این پروژه را به یکی از کارگردانان خوب کشور بسپاریم که ضمن اینکه جوان است و از روزآمدی کافی برخوردار است، در زمینه ساخت آثار بزرگ و پرهزینه (بیگ پروداکشن) نیز تجربه داشته باشد.
بهرام توکلی
بنابراین انتخاب ما «بهرام توکلی» شد که به‌ویژه تجربه ساخت فیلم موفق «تنگه ابوقریب» و همکاری با سعید ملکان در ساخت فیلم «روز صفر» را دارد، ضمن آن که معتقدم که ساخت فیلم «غلامرضا تختی» از نظر شرایط تولید، تجربه‌ای جدید برای سینمای ایران بود که به تجارب «بهرام توکلی» اضافه کرد. البته ما می‌توانستیم برای ساخت این فیلم از کارگردانان مجرب و قدیمی دعوت به کار کنیم اما واقعیت این بود که جوان بودن و بِروز بودن، یکی از نکات مهمی بود که برای ما اولویت داشت.
رقابت ایران با هند برای جذب مخاطب پاکستانی
طرف پاکستانی در این باره چه نظری داشته است؟ چقدر پاکستان به ساخت این فیلم توسط ایران علاقه‌مند بوده است؟
بعد از اینکه اصل و اساس طرح ساخت فیلمی از زندگی «اقبال لاهوری» تأیید شد، آن را برای خانواده اقبال در پاکستان ارسال کردیم تا با مطالعه آن، موافقت خود را به ما اعلام کنند که با اعلام رضایت ایشان مواجه شدیم، بنابراین با «بهرام توکلی» وارد مذاکره شدیم و صحبت‌های اولیه را انجام دادیم. حقیقت این است که طرف پاکستانی ما از اینکه همکاری سینمایی ایران با این کشور بیشتر شود، بسیار خرسند است. همان‌طور که می‌دانیم ذائقه سینمای هند در مردم پاکستان خیلی اثرگذار بوده است، درحالی که پاکستان با فرهنگ و زبان فارسی ریشه مشترک دارد. شاید تا حدودی بتوان ذائقه مردم پاکستان را با ساخت این دست آثار به‌سمت فرهنگ و ذائقه حقیقی‌شان سوق داد. از سویی «اقبال لاهوری» نسبت به زبان و ادبیات فارسی حق دارد و سینمای ایران باید به این شخصیت ادای دین کند. او از اهمیت ویژه‌ای در شبه‌قاره برخوردار است و از چهره‌های مشترک و مهم فرهنگی ایران و پاکستان است.
اقبال لاهوری
زبان فارسی، زبان فرهنگ تشیع است
دغدغه‌های مشترک فرهنگی بین ایران و پاکستان چقدر در این زمینه تعیین‌کننده است؟
این یک حقیقت انکارنشدنی است که باید به آن توجه کرد، در حال حاضر وهابیت در تلاش است با همکاری انگلیس، زبان فارسی را به‌عنوان زبان فرهنگ تشیع در این کشور نابود کند، بنابراین ساخت این فیلم از این نظر، اهمیت راهبردی و سیاسی خاصی دارد، در واقع این که پاکستان به ساخت فیلم درباره «اقبال لاهوری» علاقه نشان داده، بخشی از ماجرای تبادل فرهنگی این دو کشور است.
حقیقت این است که مردم این کشور علاقه بسیار زیادی به ایران و مردم آن، فرهنگ و زبان فارسی، سینمای ایران، انقلاب اسلامی، امام(ره) و رهبر انقلاب دارند، همین‌طور مردم اهل‌سنت این دیار به اهل‌بیت عصمت و طهارت(ع) ارادت بسیار زیادی دارند، چنانچه پیش‌تر نیز نمایندگانی از این کشور پس از پخش سریال «یوسف پیامبر» نسبت به صنعت ساخت فیلم و سریال مذهبی در ایران واکنش مثبت داشتند و حتی خواستار دیدار با بازیگران و عوامل آن شده بودند. ساخت فیلم در قالب محصول مشترک، نتایج دیگری هم در پی دارد که بخشی از آن به‌نفع ملت پاکستان است.
در سفری که در سال 1391 به پاکستان داشتم، متوجه جذابیت‌های بسیار زیاد این کشور شدم. مردم و مظاهر این کشور بسیار محبوب و عزت‌مندانه‌اند اما تصور ما درباره آن واقعاً ناقص و معیوب است. هرچه درباره این کشور می‌شنویم از انفجارهایی است که رخ داده است و از دیگر مسائل و زمینه‌های فرهنگی این کشور بی‌خبریم. مردم ما چقدر حاضرند به این کشور سفر کنند، در حالی که این کشور حتی از جاذبه‌های توریستی بسیار خوبی برخوردار است. واقعیت این است که میان ما و پاکستان فضای مشترک و فرهنگ غنی وجود دارد که از آن برای کار در حوزه سینما و دیگر حوزه‌های هنری استفاده نکرده‌ایم و مدیریت بنیاد سینمایی فارابی طی سال‌های اخیر به‌طور جدی مصمم است این فضا، شکسته شود که خوشبختانه، بعد از مدت‌ها تلاش، این اتفاق در شرف رخ دادن است.
انتهای پیام/+
