باز هم سیلاب در قم و مدیران بحران در خواب / چرا مدیران منشأ پیراشهری سیلاب‌ها را جدی نمی‌گیرند؟
سیلاب چند روز قبل در پی بارش یک‌ساعته باران در حالی رخ داد که بارها هشدارهایی در جلسات مختلف در خصوص منشأ پیراشهری سیلاب‌ها داده‌شده بود اما به نظر مدیران بحران‌همچنان گوش شنوایی برای آن ندارند.
به گزارش خبرگزاری تسنیم از قم، دوشنبه 25 فروردین‌ماه حدود ساعت 17 بود که بدون اطلاع قبلی در سایت‌های هواشناسی تشکیل ابرهای جوششی در شعاع آبریزی به مساحت 100 کیلومترمربع از موقعیت پیراشهری کوه‌های یزدان واقع در غرب شهر مقدس قم رخ داد. به‌طور تقریبی30 دقیقه بارش با شدت زیاد، روان آب با حجم بسیار زیاد در مسیل‌های محدوده غرب شهر را سبب شد و با توجه به عدم اجرای تدابیر آبخیزداری در پیرامون نقاط حاشیه‌ای در جهت افزایش ایمنی شهر و حفظ شهر و شهروندان از خطر وقوع سیلاب‌هایی با منشأ پیراشهری، ورود این روان آب‌ها به‌صورت سیلاب و حجم بالای گل‌ولای، بخشی از محور آزادراه اراک حدفاصل سه‌راه خرمشهر تا تپه سلام به طول تقریبی پنج کیلومتر را درگیر خود کرد و با اشغال کامل معبر موجب ایجاد ترافیک به مدت قابل‌توجهی شد.
این جملات بخشی از گزارش بارش شدید باران در قم است که در پی آن سیلابی در مسیر جاده اراک رخ داد و جان برخی شهروندان را تهدید کرد. اتفاقی که تقریباً می‌توان گفت هرسال در یک‌بخشی از حاشیه شهر می‌افتد و کم‌کم مسئولآن‌هم انگار برایشان عادی شده است.
همین سال گذشته بود که سیل رواناب‌ها در نوروز 98 پس از بارش‌های شدید مثل همیشه از بالادست به سمت پردیسان راهی شد و نزدیک بود به خطری بزرگ برای ساکنین این منطقه تبدیل شود و با احداث کانال انحرافی و فرعی انتقال آب، اگرچه به برخی مستحدثات شهری خساراتی وارد شد اما حداقل ساکنین منطقه به خطر نیفتادند. اما دلیل چیست؟ چه نهاد یا نهادهایی باید پاسخگوی سیلاب‌های هرساله‌ای باشند که تقریباً بخش‌های تکراری شهر را تهدید می‌کنند؟ آیا حتماً باید همچون سیلاب سال 88 در رودخانه قم که خسارات زیادی به شهر وارد کرد و جان چهار نفر را گرفت، باید افرادی جان خود را از دست دهند و خسارات عظیمی به اموال عمومی و خصوصی وارد شود تا مسئولان به فکر حل مشکل و تدبیر بیفتند؟!
ساخت 503 سازه آبخیزداری در قم
مدیرکل منابع طبیعی و آبخیزداری استان قم اردیبهشت‌ماه سال گذشته پس از سیلاب‌هایی که در رودخانه و حواشی شهر قم رخ داد، در حاشیه بازدید یک‌روزه‌ای که برای اصحاب رسانه از پروژه‌های آبخیزداری و آبخوان‌داری اداره کل منابع طبیعی و آبخیزداری استان قم ترتیب داده بود، بارندگی‌ها و نزولات آسمانی را بیش از حد تصور عنوان کرده بود و اظهار داشت: در چند سال قبل، بیش از 503 نقطه در استان سازه‌های آبخیزداری انجام‌شده است. در بارندگی‌های اخیر، 100 میلیون مترمکعب از سیلاب قم، با اجرای پروژه‌های آبخیزداری کنترل، هدایت و در این مدت حدود 30 میلیون مترمکعب آب به سفره‌های زیرزمینی تزریق شد.
سید محمدتقی سجادی همچنین با اذعان به اینکه حدود 335 هزار هکتار میزان حوزه‌هایی است که مستقیم قم را تحت تأثیر قرار می‌دهد و حوزه‌های زیر دست آن سد 15 خرداد و مشرف به شهر قم است افزود: این در حالی است که بیش از 90 درصد از جمعیت قم در شهر متمرکز هستند که می‌توانند در معرض آسیب سیلاب قرار بگیرند.
پردیسان گل سرسبد آسیب‌پذیری سیل در قم
این سخنان مدیرکل منابع طبیعی قم در حالی است که هرسال از نقاطی مشابه و یکسان سیلاب به سمت قم جاری‌شده و خطراتی را برای مردم ایجاد می‌کند. پردیسان یکی از نقاطی است که هرسال با هر بارندگی حجم زیادی از آب بالادست به سمت آن جاری‌شده و کانال اصلی آن نیز علی‌رغم اینکه بارها هشدار داده‌شده نشان داده که پاسخگوی این حجم سیلاب نیست. اگرچه می‌توان گفت با احداث یک کانال انحراف سیلاب موقتی آن‌هم از سوی شهرداری، که متولی این کار نیست، و این کانال نیز آب را به سمت بوستان غدیر منحرف کرده و خسارات زیادی به اموال عمومی در این بوستان وارد می‌کند، بخشی از خطر رفع شده اما بارها همین مدیران شهری عنوان کرده‌اند که این کانال چاره کار نیست و اداراتی چون راه و شهرسازی و منابع طبیعی باید چاره‌ای ماندگار برای مشکلات پردیسان بیندیشند.
علی‌اکبر رحیمی مدیرکل مدیریت بحران و پدافند غیرعامل شهرداری قم با تأکید بر اینکه طی سال‌های اخیر شهرداری اقدام به ایجاد کانال‌های موقت انتقال آب‌های سطحی در محدوده پردیسان کرده است گفت: با هر بارندگی از بالادست پردیسان روان آب‌ها به سمت کانال اصلی و فرعی منطقه سرازیر می‌شود؛ شهرداری در این سال‌ها یک کانال فرعی ساخته بود که ظرفیت آن‌هم طی بارندگی‌های اخیر به‌سرعت به سمت تکمیل‌شدن می‌رفت؛ البته این کانال آب را به سمت بوستان غدیر منحرف می‌کند که مجموعه امکانات این بوستان هم در معرض خطر قرار داده است.
انتقاد از وعده‌های مسئولان برای کاهش معضلات سیل
سید مرتضی سقاییان نژاد شهردار قم نیز در جلسه شورای هماهنگی مدیریت بحران استان قم پس از سیلاب سال گذشته این شهر،اقدامات صورت گرفته در خصوص مقابله با بروز سیل در کانال آب پردیسان را موردتوجه قرار داد بود و گفت: اگر این کانال به قمرود وصل شود، بسیاری از معضلات در زمینه بروز سیل برطرف می‌شود، ولی متأسفانه در چهار سال گذشته این اقدام انجام‌نشده است.
با تمام این مسائل نه‌تنها مشکل این منطقه که بحثی فراشهری بوده حل‌نشده بلکه بارش شدید یک‌ساعته دوشنبه نشان داده که آن‌طور هم که مدیرکل منابع طبیعی قم گزارش داده در حوزه آبخیزداری و جلوگیری از وقوع سیلاب‌ها کار کارشناسی و پیشگیرانه نشده است.
با وجود اینکه طبق اعلام اداره کل هواشناسی در 23 فروردین و دوشنبه اعلام هشدار وقوع بارش‌های شدید مقطعی در قم داده‌شده بود اما، عصر دوشنبه با آغاز بارش‌ها حجم زیادی آب به سمت جاده اراک سرازیر شد و بسیاری را غافلگیر کرد. گفته‌شده که این سیلاب در پی بارش شدید باران به خاطر پرشدن گورآب کوه یزدان که عمقی نزدیک به 18 متر دارد ایجادشده؛ سال‌هاست که این منطقه جزو مناطق بالادست قمرود بوده که حجم بالای آب در این منطقه باید وارد رودخانه شود و اما دست‌درازی‌ها مسیر را بسته و موجب بالازدگی آب‌شده و سیلاب رخ‌داده است.
رحیمی مدیرکل مدیریت بحران شهرداری قم درباره این سیلاب گفت: به دلیل برخی اقدامات غیرکارشناسی امروز شاهد وقوع این مشکلات در شهر و حاشیه شهر هستیم.
بر اساس مستندات رحیمی در خصوص نقاط حساس آب‌گرفتگی پیراشهری که یکی از آن‌ها همین نقطه است جلسات متعددی هم‌سال گذشته و هم امسال برگزارشده که نتیجه‌ای در بر نداشته و نتیجه آن سیلاب دوشنبه جاده اراک شده است.
وی می‌گوید: دو روز قبل هم مجدد از مدیرکل مدیریت بحران درخواست داشتیم که بالادست بوستان جوان با حضور مدیرکل راه‌آهن بازدید شود چراکه تهدید در این منطقه جدی است.
اروجی مدیرکل مدیریت بحران استان قم هم در این خصوص در حاشیه بازدید از نقاط آسیب‌دیده با تأکید بر اینکه سیلاب اخیر نشان داد که باید تجدیدنظری در اقدامات اجرایی در استان صورت گیرد عنوان کرد: برای رفع خطر کوتاه‌مدت در پایین‌دست اقداماتی توسط راهداری و شهرداری انجام خواهد شد و با افراد محلی هماهنگی خواهیم کرد تا اقدامات موقتی برای کاهش خطر صورت گیرد.
این‌طور که معلوم است نسخه مدیرکل بحران همچون گذشته بازهم موقتی و پاسخگوی نیاز چند روز آینده است و به نظر می‌رسد همچنان عزم جدی برای رفع جدی مشکلات و خطرات مربوط به سیلاب وجود ندارد. بیش از 180 پل و آبرو در استان داریم که حتی برای عبور سیلاب‌های با دوره بازگشت 25 ساله هم ایمن نیستند و باید به سمتی برویم که اصلاح این نقاط صورت گیرد.
عدم توجه به مشکلات سیلابی در خارج از شهر
از طرف دیگر اخبارها این‌چنین نشان می‌دهد که چهار گوشه شهر در معرض خطر هستند به‌طوری‌که به علت سرازیری روان آب‌ها از کوه خضر و کوه دوبرادران که می‌توانست خطرساز باشد، از سوی شهرداری به‌منظور جلوگیری از ورود سیلاب و تخریب‌ها عملیات‌های خاکریزی، زه‍کشی و هدایت روان آب‌ها به انهار کشاورزی صورت پذیرفت درحالی‌که رواناب‌های این محدوده نیز باید توسط منابع طبیعی و با اقدامات آبخیزداری به‌درستی هدایت می‌شد اما با وجود هشدارها از سال 86 تاکنون هیچ کاری انجام‌نشده چراکه این محل خارج از محدوده شهری است.
سیلاب دوشنبه وارد جاده شد و جان و مال برخی شهروندان را به خطر انداخت؛ اگرچه در این حین همکاری و هماهنگی نهادهایی چون شهرداری و راهداری از بروز خطرات بیشتر با انحراف و انسداد ترافیکی جلوگیری کرد. شهرداری قم در حالی در وقوع این سیلاب وارد صحنه شد که موضوع خطر ورود سیلاب را که منشأ پیرا شهری دارند را مکرراً با مکاتبات، برگزاری جلسات و بازدیدهای متعدد از سوی مراجع استانی پیگیری کرده و در محدوده شهری از جمله مناطق دو، چهار و 6 و هسته مرکزی شهر درگیر رفع مسائل مربوط به بارندگی بود. بازهم این نیروهای شهرداری بودند که با حداکثر توان به این حادثه ورود کرده و با تغییر مسیر سیلاب و هدایت آن به مسیل‌ها و سایت‌های متروکه از بروز فاجعه جلوگیری کردند اما باید دانست که درصورتی‌که ملاحظات شهرداری در خصوص اقدامات مؤثر در جهت حفظ شهر از خطر وقوع سیلاب‌ها موردتوجه قرار نگیرد تکرار این موارد و خسارات جبران‌ناپذیر به جان و مال مردم دور از ذهن نخواهد بود همچنان که نوروز سال گذشته در ورودی شهر شیراز شاهد وقوع سیل و خسارات جانی و مالی سنگینی به مردم بودیم.
انتهای پیام/450/ش
