یادداشت| مراقب «اعتیاد به اینترنت» در ایام کرونایی باشیم
کرونا آمده است و با تعطیلات اجباری طولانی مدتی مواجه هستیم. گزینه‌های تفریح و سرگرمی و گذران وقتمان به شدت محدود است و تقریباً بخش قابل توجهی از گزینه‌های روی میز، مربوط می‌شود به گوشی و اینترنت و فضای مجازی که باید مراقب اعتیاد به این فضا باشیم.
به گزارش خبرگزاری تسنیم از تبریز، محسن محمدزاده – مدرس سواد فضای مجازی : کرونا آمده است و با تعطیلات اجباری طولانی مدتی مواجه هستیم. گزینه‌های تفریح و سرگرمی و گذران وقتمان به شدت محدود است و تقریباً بخش قابل توجهی از گزینه‌های روی میز، مربوط می‌شود به گوشی و اینترنت و فضای مجازی. تا جاییکه مصرف اینترنتمان رکورد زده است و خیلی‌هایمان روز را با فضای مجازی شب می‌کنیم و بالعکس. اما آیا حواسمان به آسیب‌های احتمالی این سبک از زندگی هست؟
فضای مجازی به دلایلی مثل تبادل سریع اطلاعات، عدم محدودیت زمان، فضا و ارتباطات گسترده اجتماعی، تعدد و تنوع سرگرمی‌ها و قابلیت انجام بسیاری از امورات مهم و روزمره، توانسته است به سرعت وارد زندگی ما شود. تا اینجای کار مشکلی نیست و عقل سلیم حکم می‌کند که باید از این قابلیت‌ها و امکانات استفاده کنیم. اما همین عقل به این نیز حکم می‌کند که مواظب آسیبها و مشکلات احتمالی آن نیز باشیم. یکی از آسیب‌های جدی این فضا که با آن مواجه ولی بی اطلاعیم، خطر افتادن به دام اعتیاد مجازی است.
سخت‌تر از هروئین!
جالب است بدانید که یافته‌های جدید علمی ثابت کرده است که مکانیسم شکل گیری و تأثیر اعتیاد مجازی یا اینترنتی بر روی مغز انسان که از طریق ترشح هورمون دوپامین اتفاق می افتد همانند اعتیاد به مواد مخدر است و همانطوریکه که فرد معتاد به مواد مخدر با شروع مصرف می‌بایست مقدار و فواصل و نوع ماده مصرفی خود را برای احساس لذت به تدریج افزایش و ارتقا دهد، فرد معتاد به اینترنت هم همین مسیر را طی می‌کند، با این تفاوت که وسایل و ابزار این نوع از اعتیاد به راحتی در دسترس همگان قرار دارد و روزانه در حال استفاده از آن هستیم.
فرد معتاد به اینترنت، به استفاده بیش از حد از اینترنت یا ابزارهایی مثل تلفن همراه، رایانه و کنسول‌های بازی می‌پردازد، به طوریکه زندگی خانوادگی، شغلی، تحصیلی یا اجتماعی او به تدریج مختل و با مشکل مواجه می‌گردد.
این را هم بدانید که متاسفانه طبق یافته‌های علمی، ترک اعتیاد به اینترنت که به دلیل سهل الوصول بودن و عدم آگاهی جامعه در کمین بسیاری از خانواده‌های ماست دارای اکثر علائم ترک مواد مخدر مانند بدخلقی، عصبانیت، بیقراری، پرخاشگری و غیره است با این تفاوت که حتی از ترک اعتیاد به ماده مخدری همچون هروئین هم سخت‌تر است!
اعتیاد اینترنتی ریشه‌ها، علل و علائم متعددی دارد که در این نوشتار فرصت پرداخت به آن نیست و آنچه به دنبال آن هستیم، یک هشدار به جامعه ایرانی است که اگر نحوه استفاده از فضای مجازی را مدیریت نکنیم، دچار یک ابتلای همگانی خواهیم شد که بسیاری از ابعاد زندگی‌مان را مختل و با مشکل مواجه خواهد کرد.
راهکارهای تشخیص اعتیاد اینترنتی
حتماً این سؤال در ذهنتان به وجود آمده است که اعتیاد اینترنتی را چگونه می‌توان تشخیص داد؟
البته این کار نیاز به بررسی‌های تخصصی دارد و به سادگی نمی‌توان به هرکسی که به نظر ما از اینترنت زیاد استفاده می‌کند نسبت اعتیاد داد اما اگر از معتاد بودن خود و یا آشنایانتان به این فضا نگران هستید، در مورد 8 سؤال زیر که برگرفته از تحقیقات علمی یانگ است تأمل کرده و به آنها پاسخ دهید.
1- آیا اشتغال ذهنی به اینترنت دارید؟
2- آیا برای اینکه احساس رضایت به شما دست دهد، احساس می‌کنید که لازم هست هر بار برای مدت طولانی‌تری از اینترنت استفاده کنید؟
3- آیا تلاش‌های ناموفق متعددی برای کنترل، کاهش یا متوقف کردن استفاده از اینترنت داشته‌اید؟
4- آیا هنگامی که سعی می‌کنید استفاده از اینترنت را کاهش دهید یا متوقف کنید، احساس ناآرامی، بدخلقی، افسردگی یا زودرنجی می‌کنید؟
5- آیا هر بار بیشتر از مدتی که در نظر داشته‌اید، به اینترنت وصل می‌مانید؟
6- آیا تا به حال به خاطر اینترنت، به روابط شما با والدین (و یا دیگران) صدمه وارد شده است؟ آیا دچار افت تحصیلی شده‌اید؟
7- آیا تا به حال به منظور مخفی کردن میزان کار خود با اینترنت، به اعضای خانواده، یک درمانگر و یا دیگران دروغ گفته‌اید؟
8- آیا از اینترنت به عنوان راه گریز از مشکلات یا رهایی از خلقی ناخوشایند (مثلاً احساس درماندگی، گناه، اضطراب یا افسردگی) استفاده می‌کنید؟
اگر پاسختان به اکثر این سوالها منفی است، نفس راحتی بکشید و به کارتان ادامه دهید اما اگر مثبت است، باید نگران باشید! (البته دقت کنید که نگران کننده بودن پاسخ‌ها، الزاماً به معنی تأیید اعتیاد اینترنتی نیست، اما قطعاً به عنوان یک زنگ هشدار، باید آن را جدی بگیرید و به متخصصین مراجعه کنید.)
قطعاً می‌پرسید که راه چاره چیست؟!
مختصر و مفید اینکه باید سواد فضای مجازی و فرهنگ کاربری خود و جامعه‌مان را ارتقا دهیم و یاد بگیریم که چگونه ضمن استفاده از فرصت‌ها و مزیت‌های آن، تهدیدها و آسیب‌هایش را مدیریت کنیم.
پاسخ تفصیلی‌اش را در نوشتارهای آینده دنبال کنید.
انتهای پیام/111/ش
