مصاحبه|سفیر سابق ایران در لیبی: دست‌های غربی در بحران لیبی در کار است/ دخالت خارجی آتش جنگ را شعله ورتر می‌کند
«حسین اکبری» سفیر جمهوری اسلامی ایران در کشور لیبی طی سال های ۱۳۹۰- ۱۳۹۶ معتقد است دخالت خارجی در لیبی از سوی هر کشوری که باشد، طرف مقابل را تحریک می‌کند تا ورود بیشتری در لیبی پیدا کند لذا آتش جنگ در این کشور شعله‌ورتر خواهد.
به گزارش گروه بین الملل خبرگزاری تسنیم، رئیس دولت وفاق ملی با سفر به ترکیه توافقنامه همکاری‌های نفتی نظامی و دریایی با مقامات آنکارا امضاء کرد. این توافقنامه با مخالفت مصر، یونان، قبرس و برخی کشورهای اروپایی روبرو شده است. به رغم فشارهایی که برای فسخ این توافقنامه وارد شد، آنکارا – طرابلس بر اجرای آن تاکید دارند، به گونه‌ای که ترکیه از آمادگی خود برای اعزام نظامیانش به لیبی خبرداد. به هرحال، افزایش تنش در شرق دریای مدیترانه سبب شد تا در این زمینه گفت‌وگویی با " حسین اکبری " سفیر سابق ایران در لیبی داشته باشیم که متن آن به شرح ذیل است.
تسنیم: شما می‌دانید قبل از امضای هر توافقنامه ای میان دو کشور، نتایج مثبت و منفی آن مورد بررسی قرار می‌گیرد. حال، چه عواملی سبب شد تا آنکارا – طرابلس چنین توافقنامه پرتنشی را امضاء کنند؟
اکبری: ترکیه از گذشته‌های دور منافعی در لیبی داشته است و همواره اصرار دارد که این منافع را تامین کند. طی بحرانی که پس از سرنگونی رژیم معمر قذافی در سال 2011 به این سو در لیبی شعله ور شده، ترکیه همواره از مجموعه‌ای حمایت کرده است که در منطقه مصراته حضور دارد. در جریان درگیری‌های نظامی بین دولت غرب که در طرابلس مستقر است و دولت شرق که در منطقه البیضاء لیبی حاکمیت دارد، ترکیه و قطر همواره از دولت غرب حمایت می‌کردند. این دولت به یک نحوی دارای گرایش‌های اخوانی است. ناگفته نماند مصراته در غرب لیبی منطقه بسیار مهمی محسوب می‌شود. ترکیه احساس می‌کند، از لحاظ تاریخی نفوذی در این منطقه دارد. آنکارا می‌خواهد نفوذش را در این منطقه همچنان حفظ کند. شما می‌دانید مصراته یک شهر بندری است و نقش قابل توجهی در اقتصاد لیبی دارد. مصراته در شرق دریای مدیترانه واقع شده و این شهر بندری به پایتخت لیبی نزدیک است. در حقیقت، مصراته و طرابلس در یک محور و جناح قرار دارند.
دولت شرق لیبی در منطقه البیضاء واقع در نزدیکی مصر قرار دارد. این دولت مورد حمایت قاهره، ریاض، مسکو و کشورهای اروپایی مثل فرانسه است. در مقابل، آمریکا و انگلیس از دولت غرب حمایت می‌کنند. ایتالیا هم به دلیل اینکه گاز مورد نیازش از طریق طرابلس تامین می‌شود، ضمن آنکه با دولت غرب لیبی رابطه خوبی دارد، تلاش کرده مناسبات خود را با دولت شرق لیبی حفظ کند چراکه مرز دریایی با این منطقه دارد. به هرحال، با وجود دولت‌های شرق و غرب در لیبی یک دولت سومی توسط سازمان ملل در این کشور تشکیل شد. این دولت مجبور شد در طرابلس مستقر شود و به تدریج با دولت غرب لیبی توافق کرد تا بتواند امنیت خودش را حفظ کند.
شما می‌دانید، دولت غرب لیبی به شدت در معرض تهدید دولت شرق از طریق نیروهای وابسته به ژنرال خلیفه حفتر قرار دارد. ترکیه اعلام کرده است که از دولت طرابلس حمایت می‌کند. رجب طیب اردوغان رئیس جمهور ترکیه طی یک سفر غیرمنتطره در 5 دی ماه به تونس رفت و با رهبران لیبی در پایتخت تونس به مذاکره نشست. پس از این نشست اردوغان اعلام کرد طی ماه آینده میلادی نظامیان ترکیه برای حفظ امنیت دولت طرابلس به لیبی اعزام می‌شوند.
توافقی که رئیس جمهور ترکیه با دولت طرابلس امضاء کرد، یک توافق دریایی است که 7 آذر ماه به امضای دو طرف رسید. این توافقنامه به شدت مورد اعتراض مصر، رژیم صهیونیستی، یونان و جزیره قبرس قرار گرفت. یونان معتقد است، این نوع حضور ترکیه در ساحل دریای مدیترانه لیبی به معنای نادیده گرفتن حقوق دریایی جزیره کرت یونان است. قاهره نیز اعلام کرده است توافقنامه آنکارا طرابلس لازم الاجراء نیست و مصر آن را قبول ندارد. اتحادیه اروپا به دلیل اینکه یونان عضوی از این اتحادیه است، از مواضع رم در قبال توافقنامه آنکارا و طرابلس حمایت کرده است. اتحادیه اروپا نسبت به حفرهایی که ترکیه در شرق دریای مدیترانه انجام داده این کشور را محکوم و تهدید کرده‌است، ترکیه را مورد تحریم قرار خواهد داد.
آنکارا یک اختلاف تاریخی در قبرس با یونان دارد. ترکیه یک اختلاف جدی با مصر دارد. آنکارا به شدت از اخوان المسلمین مصر حمایت می‌کرد. حاکمیت قاهره با این جنبش درگیر شد و دولت اخوانی محمد مرسی را سرنگون و او نیز در زندان فوت کرد. ترکیه همواره از این اقدام دولت السیسی به شدت عصبانی است. به همین دلیل، در تقابل با یکدیگر قرار داشته و دارند زیرا دولت السیسی جریان اخوان‌المسلمین را از صحنه مصر حذف کرد. خوب، ترکیه یک سابقه اینچنینی از مصر دارد. با توجه به حمایت قاهره از حفتر طبیعی است مصر نگران حضور ترکیه در لیبی باشد.
بنده معتقدم هرگونه دخالت خارجی در تحولات داخلی لیبی سبب می‌شود، بحران این کشور پیچیده‌‌تر شود و مردم لیبی آسیب بیشتری متحمل شوند و مشکلات اقتصادی، رفاهی، امنیتی آنان افزایش پیدا کند. در اینجا باید بگویم، اگر ترکیه نباشد مردم مصراته و طرابلس به طور جدی با نیروهای وابسته به حفتر مقابله خواهند کرد، همانگونه یکی دو سال است که این درگیری بین دو طرف جریان دارد. ممکن است درگیری‌های مزبور سال‌ها به درازا بکشد. نه حفتر توانایی این را دارد که یک تنه بتواند بر سراسر لیبی حاکم شود و نه دولت طرابلس می‌تواند بر شرق لیبی سیطره و حاکمیت پیدا کند.
به هرحال، چنانچه از طریق راهکارهای سیاسی نتوان بحران لیبی را حل و فصل کرد، استفاده از راهکار نظامی فقط سبب می‌شود عمر بحران لیبی افزایش پیدا کند. این موضوع به سود آمریکا و رژیم صهیونیستی است آنها می‌خواهند کشورهای اسلامی که به نحوی زیر بلیط شان نیستند، دچار فروپاشی شود و درون این کشورها ناامنی باشد و اقتصادشان با مشکلات جدی روبرو شود و اگر خواستند خودشان را مورد بازسازی قراردهد، سالیان متمادی طول بکشد تا آمریکا و رژیم صهیونیستی بتوانند از این فرصت برای تامین منافع خود استفاده کنند.
تسنیم: با توجه به فشارهای موجود علیه توافقنامه آنکارا و طرابلس شما فکر می‌کنید این توافقنامه چقدر قابلیت اجرایی پیدا کند. آیا این توافقنامه به اعزام نظامیان ترکیه به لیبی منجر خواهد شد؟
اکبری: اکنون یک تضاد در صحنه لیبی وجود دارد. سازمان ملل دولت غرب را به رسمیت می‌شناسد یعنی دولتی که فایز السراج ریاست آن را به عهده دارد. در حقیقت، او دست نشانده غرب است چراکه غربی‌ها السراج را انتخاب کردند و او بر اساس یک انتخابات مردم‌سالار به قدرت نرسید بلکه طی یک مذاکرات دوساله به این سمت دست یافت. به هرحال، دولت طرابلس از سوی سازمان ملل به رسمیت شناخته شده است و از این لحاظ دولت قانونی لیبی محسوب می‌شود. از طرف دیگر دولت شرق دولت فایز السراج را به رسمیت نمی شناسد زیرا معتقد است دولت طرابلس، دولت توصیه‌ای سازمان ملل است و بر اساس انتخابات مردمی تشکیل نشده است بلکه یک دولت موقت است که برای فراهم کردن مقدمات انتخابات تشکیل شده است لذا این دولت حق ندارد درباره کل لیبی تصمیم گیری کند. حمایت‌های بیرونی مثل کشورهای امارات، مصر و فرانسه که از حفتر حمایت می‌کنند و از سوی دیگر ترکیه و قطر آمریکا که از دولت طرابلس حمایت می‌کنند، باید به این تضاد اضافه کرد. در اینجا باید گفت پرونده‌های اختلافی که میان این کشورها وجود دارد، دامنه این اختلافات را به لیبی می‌کشاند.
در پاسخ به سئوال دوم شما می‌توان گفت: اعزام نظامیان ترکیه به لیبی معادلات نظامی در این کشور را تغییر نخواهد داد بلکه یک نوع حضور قوی ترکیه به بهانه حمایت از دولت طرابلس است چراکه این دولت از آنکارا درخواست کمک کرده است و ترکیه می‌خواهد کمک کند. آنکارا همین ادبیات را در پیش گرفته است در حالی که طرف مقابل حرفشان چیز دیگری است. آنها می‌گویند دولت طرابلس هم دولت رسمی است هم دولت کل لیبی نیست. دولت السراج را سازمان ملل تائید کرده است اما همه مردم لیبی این دولت را قبول ندارند.
بنده معتقدم اعزام نظامیان ترکیه به لیبی بیشتر یک مانور سیاسی است تا یک نتیجه نظامی. دلیلش این است اگر ارتش ترکیه به لیبی اعزام شود، ممکن است مصر و سایر کشورها به لیبی نیروی نظامی اعزام کنند. ورود اینها (نظامیان ترکیه ) به صحنه لیبی اگر بخواهد معادله شرق این کشور را تغییر دهد حتما آنها ( مصر و کشورهای همسوی قاهره ) وارد صحنه لیبی خواهند شد و دامنه جنگ و بحران در این کشور توسعه خواهد یافت. اینکه ترکیه بخواهد از موضوع اعزام نیروی نظامی به لیبی استفاده کند تا بتواند مثلا مشکل این کشور را به نفع خودش حل و فصل کند، این ممکن نیست حتی با نرفتن ترکیه به لیبی نمی‌توان گفت این کشور حتما به دست نیروهای وابسته به حفتر یا جریان‌های وابسته به مصر می افتد زیرا کشورهای دیگر در لیبی منافع دارند و از جریان‌های مقابل حمایت می‌کنند.
تسنیم: شما فرجام این پرونده را چه می بینید؟
اکبری: دخالت خارجی در لیبی از سوی هر کشوری که باشد، طرف مقابل را تحریک می‌کند تا ورود بیشتری در لیبی پیدا کند لذا آتش جنگ در این کشور شعله ورتر خواهد شد. بهترین راه حل این است که مردم لیبی خودشان بدون حضور هیچ کشور خارجی با یکدیگر توافق کنند. این توافق در فروردین گذشته در حال انجام بود اما با حمله حفتر به طرابلس ناکام ماند و به نظرمن دست غربی‌ها در کار بود. اگر آنها احساس کنند لیبی از کنترل شان دارد خارج می‌شود، ترجیح می‌دهند، این کشور در ورطه ناآرامی بیفتد و جنگ در لیبی ادامه پیدا کند. بنابراین، تنها راه حل بحران لیبی مذاکرات لیبیایی - لیبیایی است. از طریق این مذاکرات لیبیایی‌ها می‌توانند، به یک توافقی برسند تا مردم از طریق انتخابات قانون اساسی بتوانند دولت رسمی کشورشان را تاسیس و آن را اداره کنند.
غربی‌ها یک نگرانی جدی در خصوص لیبی دارند. لیبی یک کشور نفت خیز و ثروتمند است. مردم این کشور روحیه انقلابی دارند. غربی‌ها معتقدند اگر در لیبی شرایط دموکراسی ایجاد شود و دولت مردمی در این کشور به قدرت برسد، حتما این دولت با غرب چالش جدی پیدا خواهد کرد و در محیط خودش نیز می‌تواند چالش‌هایی را ایجاد کند. غربی‌ها و کشورهای همجوار لیبی از این نگران هستند، این کشور از لحاظ سیاسی مستقل شود. شما می‌دانید لیبی نزدیک ترین کشور به اروپاست و اگر استقلال خودش را داشته باشد، می‌تواند در مقابل تهدیدات بیرونی بایستد. لذا غربی‌ها معتقدند لیبی یا باید درچارچوب کنترل غرب باشد و درغیر این صورت باید پذیرای جنگ باشد. این راهبرد کلان غرب است. متاسفانه برخی کشورها به خاطر منافع مقطعی خود آتش بحران در لیبی را شعله ورتر می‌کنند.
تسنیم: شما فکر می‌کنید دامنه بحران لیبی طی روزها و ماه های آینده افزایش پیدا کند؟ آیا منطقه شرق منطقه شرق مدیترانه پرتنش‌تر خواهد شد؟
اکبری: همانطوری که عرض کردم، اعزام نظامیان ترکیه به لیبی بیشتر یک مانور سیاسی است، حضور ترکیه در این منطقه مشکلی را برای آنکارا حل نمی‌کند و پیروزی مهمی برای این کشور به ارمغان نمی آورد. درحقیقت، ترکیه در حال انجام مانور قدرت است که از لحاظ سیاسی بهره خوبی به همراه دارد اما اینکه اعزام نظامیان ترکیه به لیبی به درگیری در آنجا منجرخواهد شد، بنده معتقدم آنکارا می‌خواهد طرابلس سقوط نکند تا منافعش تامین شود البته اعزام نظامیان ترکیه به لیبی یک تعادل نسبی ایجاد خواهد کرد. حال، ممکن است حفتر به طرابلس حمله نکند واگر بخواهد حمله کند از نیروهای کشورهای دیگر استفاده بکند. درهر دو صورت، دود جنگ به چشم مردم لیبی می رود.
به هرحال، اعزام نظامیان ترکیه به لیبی به درگیری بین این کشور و مصر یا سایر کشورها منجر نخواهد شد بلکه جریان‌ها و مردم لیبی را بیشتر با هم درگیر خواهد کرد تا اینکه یک بحران منطقه‌ای به وجود آید. در حقیقت، این کشورها در فضای سیاسی با یکدیگر معامله خواهند کرد. یک بحثی ترک‌ها و یک بحثی مصری‌ها دارند و حتی تونس ، الجزایر و کشورهای همجوار یک مباحثی دارند . اینها با یکدیگر کنار می‌آیند و بدین شکل نخواهد بود که چند کشور به لیبی نیروی نظامی اعزام کند و در آنجا با همدیگر بجنگند. با توجه به این موضوع ژنرال حفتر حتما منصرف خواهد شد که طرابلس را اشغال کند زیرا متوجه شده که جنگ سخت‌تر شده است و به نظر من کشورهای دیگر در شرایطی نیستند که بخواهند نیروی نظامی به لیبی اعزام کنند. اکنون ترکیه یک مشکل جدی با آمریکا دارد. یک بحث‌هایی در داخل ترکیه وجود دارد. این کشور به نوعی در بحث سوریه درگیر است . آنکارا قطعا نیاز به یک مانور قدرت دارد و می‌خواهند از این مانور در برخورد با رقبای خود استفاده کند.
تسنیم: اگر نکته ای وجود دارد که در سئوالات بنده نبود خوشحال می شوم آن را بشنوم.
اکبری: جنگ لیبی باید به عنوان یک بحث انسانی مورد توجه قرار بگیرد. مردم مظلوم لیبی به دیگران آسیب نمی‌رساندند و در کشور خودشان هستند اما بازیگران منطقه‌ای در آنجا دارند، خون این مردم را به زمین می‌ریزند. چند سال است که این ملت را به خاک و خون کشیده‌اند. این موضوع نشان می‌دهد که جهان مدرن چقدر با مبانی انسانی فاصله دارد. کشورهای دارای نفوذ در منطقه نمی‌خواهند بحران لیبی حل‌وفصل شود بلکه بیشتر خواستار تامین منافع خودشان هستند. بنده نگران این هستم که دامنه بحران لیبی توسعه یابد و این جنگ‌ها آسیب بیشتری به مردم لیبی وارد کند.
تسنیم: از فرصتی که در اختیار ما قرار دادید سپاسگزارم
اکبری: خواهش می‌کنم. ممنون
گفت‌وگو از عباس سیدمیر جمکرانی
انتهای پیام/
