گزارش| برگزاری اولین انتخابات پارلمانی پساکریم‌اف در ازبکستان
برگزاری نخستین انتخابات پارلمانی پساکریم‌اف با قانون انتخاباتی جدید و اختیارات ارتقاء یافته، بیش از هر موضوعی بر آینده برنامه‌های اصلاحی شوکت میرضیایف تاثیر خواهد گذاشت.
به گزارش گروه بین‌الملل خبرگزاری تسنیم، از ساعت 8 صبح امروز (به وقت محلی) انتخابات پارلمانی ازبکستان با شعار «ازبکستان نو، انتخابات نو» آغاز شد. این رای‌گیری به صورت الکترونیکی برگزار می‌شود و بیش از 20 میلیون و 500 هزار نفر در آن شرکت خواهند کرد که 10.14 میلیون نفر را مردها و 10.36 را رای‌دهندگان زن تشکیل می‌دهند. در همین راستا، 55 مرکز اخذ رای در 28 کشور جهان نیز آراء 1.7 میلیون نفر را جمع‌آوری می‌کنند. در داخل این کشور نیز 10 هزار و 260 مرکز اخذ رای برای برگزاری انتخابات پیش‌بینی شده است. در این انتخابات که نخستین انتخابات پارلمانی پساکریم‌اف محسوب می‌شود، 9 نماینده از سازمان‌های بین‌المللی، 41 نماینده کشورهای خارجی و در مجموع 825 ناظر حضور دارند.
آخرین انتخابات پارلمانی در دوره کریم‌اف
آخرین انتخابات پارلمانی ازبکستان در دوره ریاست جمهوری اسلام کریم‌اف، در دو مرحله در مورخ 21 دسامبر 2014 و 4 ژانویه 2015 برگزار شده بود. در این انتخابات 135 نفر از نمایندگان مجلس عالی این کشور در انتخابات 21 دسامبر انتخاب شده و 15 کرسی نیز برای حزب «محیط زیست» رزرو شدند. در نهایت حزب حاکم لیبرال دموکراتیک با 52 کرسی (47 نفر در مرحله نخست و 5 نفر در مرحله دوم)، حزب رستاخیز ملی با 36 کرسی (28 نفر در مرحله نخست و 8 نفر در مرحله دوم)، حزب دموکراتیک خلق با 27 کرسی (21 نفر در مرحله نخست و 6 نفر در مرحله دوم)، حزب سوسیال دموکراسی عدالت با 20 کرسی (17 نفر در مرحله نخست و 3 نفر در مرحله دوم)، و حزب محیط زیست نیز با 15 کرسی کار خود را پایان دادند.
انتخابات جدید و مساله دموکراسی
یکی از ویژگی‌های برگزاری انتخابات پارلمانی دوره ریاست‌جمهوری اسلام کریم‌اف، نقش حداقلی احزاب و به تبع آن فقدان قدرت و اقتدار کافی در دستان پارلمان بود. از سوی دیگر نیز عدم شفافیت در برگزاری انتخابات و هم‌سوئی تمام احزاب با سیاست‌های دولت، یک نقش تشریفاتی برای پارلمان ایجاد کرده بود. با این حال، روی کار آمدن شوکت میرضیایف تحولاتی را در این کشور آغاز کرد که بنیان‌های اصلی آن در مسائل سیاسی و اجتماعی صورت می‌گیرد.
شوکت میرضیایف در خلال برنامه‌های کوتاه‌مدت 5 سال، برنامه‌های میان مدت و حتی استراتژی‌های بلندمدت ازبکستان، اصلاحات بنیادینی را برای حوزه سیاسی و اجتماعی این کشور پیش‌بینی کرده است. در نخستین اقدام در این راستا، یک لایحه اصلاح قانون انتخابات به پارلمان این کشور ارائه شده و با اکثریت آراء تصویب می‌شود. این لایحه در فوریه 2019 به مجلس عالی و سنا ارائه و در هر دو تایید گردید. از ماه ژوئن نیز این قانون در ازبکستان لازم‌الاجرا گردید.
در قانون جدید علاوه بر موارد پیشین، بندهای جدیدی نیز اضافه شده است. به عنوان یک اقدام کلیدی، سهمیه 15 کرسی حزب محیط زیست حذف شده و این 15 کرسی نیز در رقابت انتخاباتی تعیین تکلیف می‌شوند. علاوه بر این، برای نخستین بار شهروندان خارج از کشور و به خصوص زندانیان با جرائم سبک هم امکان شرکت در انتخابات را دارا می‌باشند. از سوی دیگر نیز، مشارکت ناظران خارجی با این سبک و در این سطح، برای نخستین بار است که در ازبکستان اتفاق می‌افتد.
در مجموع با نظرداشت به اصلاحات قانون انتخابات و اصلاحات سیاسی و اجتماعی دیگری که در ازبکستان صورت گرفته است، می‌توان ادعا کرد انتخابات جدید با سطح بسیار بالاتری از شفافیت و ضریب اطمینان بالاتر شهروندان برگزار می‌شود. همچنین نقش احزاب و پارلمان نیز در فرایندهای سیاسی و نظام تصمیم‌گیری ازبکستان به شدت ارتقاء یافته است.
البته باید اشاره داشت در اواخر دوره ریاست‌جمهوری اسلام کریم‌اف نیز تلاش‌هایی برای اصلاح قانون انتخابات صورت گرفته بود. در آوریل سال 2011 بود که کریم‌اف نخستین بار حق عزل و نصب نخست‌وزیر را در اختیار پارلمان این کشور قرار داد.
احزاب حاضر در انتخابات پارلمانی
در انتخابات پیش‌رو 5 حزب اصلی ازبکستان برای کسب 150 کرسی پارلمان با یکدیگر رقابت می‌کنند. حزب حاکم لیبرال دموکراتیک بیش‌ترین شانس را برای کسب کرسی‌های پارلمانی در اختیار دارد. در انتخابات ریاست‌جمهوری سال‌های 2007 و 2015، اسلام کریم‌اف، و در انتخابات سال 2016، شوکت میرضیایف نامزدهای این حزب بودند. در سه انتخابات اخیر پارلمانی نیز به ترتیب 41 (از 120)، 53 (از 135) و 52 (از 150) کرسی را از آن خود کرده است.
حزب خلق دموکراتیک اما از احزاب چپ‌گرای بازمانده از دوره کمونیسم در ازبکستان است که در سال 1991 تاسیس شده و توسط حاتم‌جان کتمان‌اف رهبری می‌شود. تا سال 1996 اسلام کریم‌اف، رئیس‌جمهور سابق ازبکستان رهبری این حزب را بر عهده داشت، اما پس از آن از این حزب کناره‌گیری کرده و حزب لیبرال دموکراتیک را در سال 2003 بنیان نهاد. در انتخابات ریاست‌جمهوری سال‌های 1991 و 2000 اسلام کریم‌اف نامزد این حزب بود که توانست پیروز شود. اما در سال‌های 2007، 2015 و 2016، اصل‌الدین رستم‌اف و حاتم‌جان کتمان‌اف نامزدهای این حزب بودند که در هر سه مورد کمتر از 5 درصد آراء را به دست آوردند.
حزب رستاخیز در سال 1995 با حضور شماری از روشنفکران ملی‌گرا و فعالین زن اعلام حضور کرد. این حزب مخالف روابط ازبکستان با روسیه بوده و خواهان احیاء فرهنگی این کشور است. در انتخابات ریاست جمهوری سال‌های 2015 و 2016 این حزب اکمل سعیداف و سرور عطامرادف را معرفی کرد که این افراد کمتر از 5 درصد آراء را به دست آوردند. در انتخابات پارلمانی سال‌های 1999، 2005، 2010 و 2015 نیز به ترتیب 10، 11، 20 و 5 کرسی را به دست آورده بود.
حزب عدالت نیز بر پایه ایدئولوژی سوسیال دموکراسی در سال 1995 تاسیس شده است. انور ژورابایف، ژورنالیست، مورخ و سیاستمدار ازبک موسس این حزب بود. در 2 انتخابات پارلمانی برگزار شده در ازبکستان این حزب عمدتا در جایگاه چهارم با حدود 20 کرسی قرار داشته است.
حزب محیط زیست نیز در سال 2008 تاسیس شده است. بر اساس قانون الکترال سال 2008، 15 کرسی از 150 کرسی پارلمان برای این حزب رزرو شده بود. بوری علیخان‌اف در حال حاضر رهبر این حزب است.
اهمیت انتخابات پیش‌رو
در کنار تمام تحولاتی که در عرصه سیاسی و انتخابات ازبکستان به وقوع پیوسته است، می‌توان تداوم برنامه‌های اصلاحی شوکت میرضیایف را یکی از مهم‌ترین موضوعات در این زمینه در نظر گرفت. پارلمان فعلی که در دوره کریم‌اف شکل گرفته بود، یک پارلمان با قدرت و اختیارات پایین، سطح پایین نهادینگی، فقدان ساختار حزبی و قانوگذاری قدرتمند و بسیار همراه با دولت بود. با این حال، فعال کردن ظرفیت‌های حزبی و افزایش اختیارات پارلمان می‌تواند چالش‌هایی را برای میرضیایف در آینده نزدیک پیش بیاورد. به ویژه در حفظ توازن غرب‌گرایی و روس‌گرایی که نمودهایی از آن را می‌توان در عضویت در اتحادیه‌های اقتصادی (نظیر اتحادیه اقتصادی اوراسیا و سازمان تجارت جهانی) و یا ورود به پیمان‌های نظامی و امنیتی مشاهده کرد، پارلمان آتی نقش بسیار تعیین‌کننده‌ای خواهد داشت.
انتهای پیام/
