طباطبایی‌نژاد: فیلم‌های بخش شهید آوینی بهترین‌های جشنواره‌اند/ هنر و تجربه مستندهای گفتمان انقلاب را اکران کند
داور بخش جایزه شهید آوینی درباره نسل جوان و پرکار مستندساز انقلاب و دفاع مقدس گفت: باید اعتراف کنم که فراوانی مستندسازان متعهد ما نسبت به دیگر بخش‌های مستندسازی کشور بیشتر است و آثار بسیار درخشان و جدی را ساخته‌اند.
به گزارش خبرنگار فرهنگی باشگاه خبرنگاران پویا، بعد از گذشت دو روز از جشنوراه سینما حقیقت، مستندهای بخش شهید آوینی در کنار دیگر بخش‌های این جشنواره از رقابت پرشوری برخوردارند و نظرات مخاطبین خود را به خوبی جلب کرده‌اند. مستندهایی درباره زندگی خانواده‌های شهدا، مبارزان سیاسی انقلاب، سبک زندگی اسلامی-ایرانی و...
رقابت و جایگاه این حوزه مستندسازی کشور در کنار دیگر بخش‌ها مسأله مهمی است که امروز زمان توجه و بررسی آن است. شاید در سال‌هایی که مستندسازان متعهد کمتر در این زمینه فعالیت داشتند رقابتی برقرار نبود اما امروز بدون شک مستندسازان رهرو آوینی پیش از قبل پویا و فعالند. بنابراین یکی از مسائل مهم نسبت‌سنجی میان آنان با یکدیگر است.
یکی دیگر از مسائل همواره مهم مستندسازان کشور ما اکران مستندهای خود بعد از جشنواره است. محل ملاقات سینما چه داستانی و چه مستند در سالن‌های سینما است و آنجا است که باید دید فیلم چه بازخوردی از مخاطبین خود خواهد گرفت.
اکران مستندهای گفتمان انقلاب اسلامی در گروه سینمایی «هنر و تجربه» بی‌نصیب نبوده اما نسبت به دیگر مستندها و فیلم‌های این بخش از بهره کمتری برخوردار بوده است.
درباره مسائل مهم فوق با «سیدمحمد طباطبایی‌نژاد» داور بخش شهید آوینی و معاونت ارزشیابی و نظارت سازمان سینمایی گفت‌وگو کردیم که در ادامه خواهید خواند.
فیلم‌های بخش شهید آوینی بهترین‌هایند
آقای طباطبایی‌نژاد جایگاه فیلم‌های بخش «شهید آوینی» در جایزه سینما حقیقت چیست؟ فیلم‌های سینمای متعهد را نسبت به سال‌های قبل چگونه می‌بینید؟
در تمام این سال‌ها که جشنوراه سینما حقیقت برگزار شده و جایزه بخش شهید آوینی با آن ادغام شده است، اتفاق خوبی افتاد و آن هم این بود که فیلم‌های این بخش که دیده نمی‌شد حالا در معرض دید مخاطبین قرار گرفت.
همانطور که می‌دانید فیلم‌های این بخش فقط داوری می‌شد اما دیده نمی‌شد، اما خوشبختانه با این ادغام و البته در بهترین سانس‌های سینما این فیلم‌ها در حال اکران است و همواره این جایزه سینمایی به فیلم‌های دفاع مقدس و انقلاب اسلامی توجه داشته است.
خوشبختانه در این چندسال گذشته مؤسسات و نهادهای انقلابی برای ساخت مستند همکاری‌های فراوانی کردند و نتایج بسیار خوبی را شاهدیم، فیلم‌های زیادی در حوزه مدافعان حرم، شهدای انقلاب و دفاع مقدس و... باعث شده است که به دنبال آن نسلی متعهد و جدی در حوزه مستند گفتمان انقلاب اسلامی روی کار آمده‌اند.
امسال هم چند فیلم متفاوت بسیار خوب را شاهد بودیم که در جشنواره شرکت کرده‌اند. باید بگویم در مجموع فیلم‌های بخش شهید آوینی میانگین بالاتری را نسبت به بخش‌های دیگر دارند. حتی باید این را اضافه کنم که برخی از آنان بهترین آثار جشنواره‌اند.
چیزی که در حوزه سینمای متعهد خیلی خودنمایی میکند این است که نسل جوان خوش ذوق و خلاق مستندساز کشور به این مضامین توجه میکند و باید اعتراف کنم که فراوانی مستندسازان متعهد ما نسبت به دیگر بخش‌های مستندسازی کشور بیشتر است و آثار بسیار درخشان و جدی را ساخته‌اند.
خوشبختانه جشنواره هم به این بخش توجه جدی کرده و بهترین سانس‌های خود را به آن اختصاص داده است.
حتما مستندهای متعهد در هنر و تجربه اکران خواهند داشت
یکی از دغدغه‌های اصلی مستندسازان کشور ما اکران است. همواره آنان مانند دیگر فیلمسازان کشور برای پخش فیلم‌های خود نگرانند؛ اما در این میان مستندسازان انقلاب اسلامی و دفاع مقدس به‌دلیل فضا، رویکرد و جامعه مخاطب هنر و تجربه بیشتر بی‌نصیب بوده است. زیرا عموماً فیلم‌های آنان در گروه «هنر و تجربه» اکران نمی‌شود و باید برای اکران خود به تلویزیون بروند. آیا این‌بار اکران آنان در هنر و تجربه به عنوان اصلی‌ترین محل اکران مستندهای کشور نتیجه‌ای در بر خواهد داشت؟
سینمای مستند چند شکل از نمایش را دارد که مهم‌ترین آن نمایش تلویزیونی است که اصلاً مستند برای آن تعریف می‌شود. بعد از آن گروه هنر و تجربه است و همین‌طور VODها.
درباره تلویزیون امیدوارم که شبکه مستند و دیگر شبکه‌های آن مانند همیشه از آنها حمایت کنند و مستندها نمایش داده شوند. درباره VODها هم باید گفت که اگرچه نوپایند اما توان اکران و خرید مستندها را دارند و با رایزنی‌های میان مستندسازان و صاحبان آن امیدوارم که مستندهای موفق پخش شوند.
اما اکران مستندها در سینماهای تجربه نشان داده است که چندان موفق نبوده و فروش خوبی را نداشته است. نباید فکر کنیم که تمام فیلم‌های مستند باید اکران شوند، این فکر درستی نیست. اما اگر مستندی باشد چه از حوزه‌های سینمای متعهد و یا اجتماعی که قابلیت اکران را داشته باشد و ویژگی‌های این گروه را داشته باشد حتماً اکران خواهد شد.
حتی فراتر از آن اگر مستندی باشد که بتواند اکران گروه آزاد را داشته باشد حتماً کمک خواهیم کرد. به عنوان مثال در سال قبل، فیلم «صفر تا سکو» و یا «آبی به رنگ آسمان» و حداقل 38 فیلم مستند فقط از طرف مرکز گسترش سینمای مستند و تجربی اکران شدند.
درباره فیلم‌های شهید آوینی باید بگویم که امکان اکران در گروه هنر و تجربه برای برخی از آنان حتماً وجود خواهد داشت. اما برای نمایش باید به تمام حوزه‌ها توجه کرد نه لزوما فقط به هنر و تجربه.
یکی دیگر از امکان نمایش‌های خوب ما نمایش‌های دانشگاهی است که در آن فرصت بسیار خوبی برای اکران برای عموم علاقه‌مندان سینمای مستند وجود دارد. اقتضائات محتوایی برخی از مستندها خصوصاً مستندهای سیاسی این است که در چنین محافلی حتماً اکران شوند.
نکته مهمی که باید اینجا توضیح داد این است که مستند زمانی که در گروه هنر و تجربه اکران شود مورد کمک‌های مادی این نهاد سینمایی قرار خواهد گرفت، مثلاً اگر چند صندلی بیشتر پر نشود هنر و تجربه کمک به تهیه‌کننده خواهد کرد. اما اگر در گروه آزاد اکران شود هنر و تجربه نمی‌تواند کمکی بکند.
بهترین آنتن تلویزیون برای «بانو عصمت»
یکی از مستندهایی که از اکران محروم شد مستند «بانو عصمت» بود. خبری که در رونمایی از آن داده شد و ما هم دنبال کردیم این بود که این مستند در هنر و تجربه اکران نخواهد شد. چرا این اتفاق باید بیفتد؟ خصوصاً همانطور که اشاره کردید در صورت اکران در این بخش حمایت‌های مادی هم خواهد شد.
البته برای من هم سؤال است. اما اول درباره این مستند بگویم که یکی از مستندهای بسیار تأثیرگذار و متعهدانه‌ای است که درباره مادران شهید ساخته شده است و درود می‌گویم به بانوی فیلم خانم «عصمت احمدیان» مادر شهیدان فرجوانی به عنوان شیر زنی غیور و از زنان مبارز انقلاب و دفاع مقدس که این حماسه را در انقلاب ایجاد کردند و فرزندانشان راه آنان را ادامه دادند اما البته حماسه اصلی متعلق به مادر است.
درباره بحث اکران باید بگویم که شاید فیلم، فیلم بسیار خوبی باشد اما مدل رقابتی یا خصوصیات اکران در هنر و تجربه را نداشته باشد؛ اما به این معنا هم نیست که واجد ارزش‌های سینمایی یا محتوایی خاص خود نباشد. این فیلم اثرگذاری جدی دارد و مهم همین اثرگذاری آن است.
این موضوع را هم من خبر کاملی ندارم اما این را می‌دانم که نهایتاً فیلم شاید قابلیت اکران در هنر و تجربه را نداشته باشد اما قطعاً در تلویزیون این قابلیت را دارد و من اگر فرضاً مسئولیتی در تلویزیون داشتم بهترین زمان آنتن را به آن اختصاص می‌دادم.
ما این رویکرد را نباید به مثابه ارزشگذاری تلقی کنیم و با آن طراز هنری و سینمایی بدهیم. اگر من بگویم که این فیلم برای هنر و تجربه قابلیت اکران ندارد حتماً از منظر ملاک‌های این گروه دارم می‌گویم و هیچ از ارزش‌های فیلم کم نمی‌کند. بنابراین این فیلم قطعاً اثر مستند جذاب و جالبی است که فرضاً عدم اکران در هنر و تجربه از فیلم چیزی کم نمی‌کند.
مستندهای انقلابی خط شکنند
فکر نمی‌کنید که برای حل مشکل اکران مستندهای انقلابی بهتر باشد که برای آن بخش جدایی در اکران تعریف کنیم که این مشکلات نامعلوم گریبا‌ن‌گیر آنان نشود؟
من در اکران مستندهای متعهد، معتقد به جدا کردن آن از سینما نیستم و باید در کنار دیگر فیلم‌های سینمایی حاضر باشند.
اگر بخواهیم باکس سینمای متعهد تعریف کنیم و فیلم‌های آن را از دیگر فیلم‌ها جدا کنیم این اتفاق خوبی نیست. سینما کلیت واحد دارد و سینمای مستند هم همین‌طور. هر کدام هم دارای گونه‌های خاص خود است.
نه تنها می‌گویم که سینمای انقلاب و دفاع مقدس نباید جدا بشود بلکه معتقدم که این سینما نسبت به دیگر بخش‌های سینمایی پیشتاز و خط شکن است. هیچ نیازی به این ندارد که ما به آن امتیاز بدهیم بلکه خودش مستقل، بسیار وزین و متعالی است.
فیلم باید خود و مضمون و کارایی‌اش را تعریف کند. مگر در این سال‌ها کم از این فیلم‌ها داشتیم؟ «زنانی با گوشواره‌های باروتی» از چندین جشنواره سینمایی جایزه گرفت. فیلم «لوتوس» که درباره مادر شهیدی است حتی در جشنواره‌ای سینمایی در آمریکا جایزه گرفت. فیلم‌های دفاع مقدس ما در تمام جشنواره‌های سینمایی دنیا به خوبی می‌درخشند.
برای اکران «هنر و تجربه» توسط شورایی که دارد این فیلم‌ها را بررسی می‌کنند و در صورتی که واجد بود حتماً اکران می‌شود. آنقدری که سابقه این شورا نشان می‌دهد حامی فیلم‌های گفتمان انقلاب هم بوده و مستندهای زیادی را در این حوزه نمایش داده است مانند «ترور سرچشمه» یا «زنانی با گوشواره‌های باروتی».
شاید علت عدم اکران فیلم سینمایی به دلیل عدم واجدیت شرایط لازم برای اکران در سینما باشد. اما این موضوع چیزی از ارزش‌های فیلم کم نمی‌کند.
اما در هر حال محل اصلی اکران مستند را هنر و تجربه می‌دانید؟
قطعاً اما در صورتی که فیلم داری شرایطی باشد، آن را در گروه آزاد اکران می‌کنیم که البته همانطور که گفتم برای اکران آن مانند هنر و تجربه نمی‌توان حمایت‌های مادی کرد. زیرا سینمادار باید قرار داد ببندد مانند سینمای داستانی و متعارف ما. برای همین دیگر یارانه نمی‌توان داد. در هنر و تجربه تمام مزایای فروش به صاحب فیلم برمی‌گردد اما در گروه آزاد اینگونه نیست.
در نهایت اما باید اصلی‌ترین بازار اکران برای مستند را هنر و تجربه معرفی کرد.
پس امیدواریم که گروه هنر و تجربه نسبت به اکران مستندهای گفتمان انقلاب رویکرد حمایتی بیشتری داشته باشد. درباره جوایز این بخش هم کوتاه توضیح بدهید.
جایزه شهید آوینی سه قمست اصلی دارد که شامل تندیش طلایی با 15 میلیون تومان هدیه نقدی، تندیس نقره‌ای با 10 میلیون تومان هدیه نقدی و تندیس برنز با 5 میلیون تومان هدیه نقدی است.
ما تمام 29 فیلم را دیدیم و سه جایزه اصلی را انتخاب کردیم.
انتهای پیام/
