ستارگان مدفون در تخت فولاد| «نشاط و شادابی» خاصیت منبرهای وعظ میرزا محمد بدیع درب امامی

به گزارش خبرگزاری تسنیم از اصفهان، مجموعه فرهنگی، مذهبی و تاریخی تخت فولاد مدفن بزرگان، دانشمندان و علمای بسیاری است که در تاریخ اسلام و انقلاب اثرگذار بوده‌اند. برخی از این دانشمندان با وجود ارائه خدمات ارزنده هنوز آنگونه که شایسته است به جامعه معرفی نشده‌اند.

خبرگزاری تسنیم در ادامه سلسله گزارش‌های «ستارگان مدفون در تخت فولاد» در این گزارش به معرفی میرزا محمد بدیع درب امامی؛ عالم زاهد، عالم فقیه  و محقق می‌پردازد.

میرزا محمد بدیع درب امامی فرزند سید مصطفی بن میر عبدالحمید بن میر سید محمد موسوی رضا توفیقی کهکیلویه‌ای درب امامی اصفهانی است. در محله درب امام سه خاندان از سادات اصفهان ( امامی، موسوی کهکیلویه‌‌ای، موسوی رضوی) سکونت داشتند. در قرن سیزده و چهارده عده‌ای عالم، فاضل و مجتهد در بین سادات موسوی بوده که مشهورترین آنان میرزا بدیع است.

میر سید محمد جدّ میرزا بدیع از علمای عصر خود بوده و فرزندش میر عبدالحمید در صحن امامزاده درب امام دفن است. سید مصطفی نیز در همان قبر پدرش مدفون است.

در مورد صحیح النسب بودن میرزا بدیع حکایتی جالب ذکر شده است. حاج میرزا بدیع در فقه و اصول شاگرد مجتهدان برجسته میر سید محمد شهشهانی و حاج ملا حسینعلی تویسرکانی و حاج شیخ محمد باقر مسجد شاهی بود و از هر سه نفر ایشان اجازه داشته است. همچنین از درس عالم مجتهد آقا میرزا محمد باقر چهارسوقی و در رشته حکمت و کلام نزد میرزا عبدالجواد حکیم و ملا اسماعیل واحدالعین کسب علم نمود.

استادش میر سید محمد شهشهانی گاه بر سبیل طنز و کنایه و تأیید شاگردش می‌گفت: «در اصفهان یک مجتهد است که خودم باشم و نصف مجتهد یعنی میرزا بدیع». وی سال‌ها در مدرسه نیم‌اورد، مدرس شرح لمعه بود و در تدریس قوانین الاصول شهرتی به‌سزا داشت.

خواص برای شرکت در نماز جماعت میرزا بدیع از راه دور می‌آمدند

«سطوح فقه و اصول یعنی شرح لمعه و قوانین و شرح کبیر و متأجر و فوائد را هیچ کس به خوبی او درس نمی‌گفت. بسیار خوش تقریر و شیرین زبان و سنجیده تدریس می‌کرد. مطالب عالی دقیق را بسیار سهل و روان... بیان می‌نمود.

به واسطه حافظه و احاطه عجیبی که به تواریخ و قصص و امثال و اخبار و روایات و اشعار فارسی و عربی داشت درس خود را به بیان امثال و قرائت اشعار و اخبار مناسب و شوخی‌های ملیح و مطایبات نغز که مخصوص روح لطیف و طبع ظریف وی بود، چاشنی مطبوع می‌داد که طلاب بعد از چند ساعت که یکی دو درس متوالی نزد او می‌خواندند، هیچ احساس خستگی و ملالت نمی‌کردند و هنوز تشنه بودند که از زلال تحقیقات و بیانات عذب شیرین وی سقایت شوند و چون از سر درس او برمی‌خواستند، آثار شادمانی و نشاط از وجنات ایشان هویدا و آشکار بود.

این خاصیت که در منبرهای وعظ او هم وجود داشت همه معلول حسن سلیقه و شیوایی بیان و ذوق ادبی است که به حد کمال از آن بهره مند بود».

گفته شده: «در اوایل قرن چهاردهم مرجع و ملجا احکام و تدریس بوده است. سیدی بزرگوار و از بزرگان دانشمندان که بسیاری از رجال بزرگ قرن از خدمتش استفاده کرده‌اند در مکارم اخلاق و بالخصوص استغنای طبع نظیرش کمیاب بود در تدریس فقه و اصول در مدرسه نیم‌آورد شمع انجمن فضلای وقت بلکه آفتابی درخشان و در تدریس شرح لمعه شهیدین متخصص بود».

میرزا بدیع در دو مسجد طرفین بازارچه وزیر نزدیک منزلش در محله درب امام نماز جماعت می‌خواند و گاهی منبر می‌رفته و جلسات وعظ درباره مسائل دینی و اخلاقی داشت. نماز جماعت و منبرش چنان بود که خواص از محلات دور برای درک آن حاضر می‌شدند.

شاگردان میرزا بدیع

عده زیادی از طلاب آن عصر که بعدها از علمای بزرگ و مهم شدند، شاگرد او بودند. از آن جمله می‌توان به آقا سید ابوالحسن مدیسه‌ای، آقا سید مهدی درچه‌ای، سید ابوالحسن تویسرکانی، میرزا ابراهیم امین الواعظین، میرزا علی اصغر شریف، شیخ اسدالله فاضل بیدآبادی، میرزا ابوالقاسم زنجانی، میرزا محمد باقر مشیرالملک نائینی، شیخ اسماعیل معزی، سید جعفر میردامادی، سید محمد تقی فقیه احمدآبادی، میر سید حسن چهارسوقی، سید محمد حسن سدهی اصفهانی، میرزا محمد حسین مدرس کهنگی، شیخ حسن دشتکی، میرزا محمد حسین نائینی و ملا محمد حسین ظهیری مهرآبادی، میرزا محمد باقر تویسرکانی، میرزا محمد حسن نحوی، سید محمود سجادی نجف آبادی، محمد ابراهیم شمس آبادی، ملا مرتضی لنجانی، میرزا علی اصغر شریف، سید محمد بروجنی، سید محمد لطیف خواجویی، ملا محمد هرتمنی، سید فخرالدین خوانساری، میرزا علی محمد میردامادی، میرزا عبدالرزاق محدث حائری همدانی، ملا علی جرقویه‌ای، عبدالجواد خطیب و سید محمد شریف موسوی ونکی سمیرمی، حاج آقا رحیم ارباب، سید ابوالحسن بروجردی، سید احمد صفایی خوانساری، شیخ محمدحسن عالم نجف آبادی اشاره نمود.

بدیع الزمان

او به لحاظ اخلاقی واقعاً بدیع الزمان بوده «بسیار خوش منظر و نیک منظر و زیبا اندام و پاکیزه لباس بوده و با کمال فقر در نهایت عزت و استغنای طبع روزگار می‌گذاشته، طبعی نکته سنج و ظریفه پرداز و شوخی‌های ملیح ادبی داشته، چندان که هیچ کس از صحبت او سیر نمی‌شده و هر جلسه بسی نکات و فوائد علمی و اخلاقی از وی تراوش می‌کرده است». همچنین گفته‌اند که از شاگردان و دوستدارانش هیچگاه هدیه نمی‌پذیرفت و جز برای درس و امامت جماعت جایی نمی‌رفت.

میرزا بدیع فردی ادیب و طبع شعری روان داشته است. در شعر تخلص « بدیع» می‌نموده و دیوان اشعاری دارد که هنوز به چاپ نرسیده است. همچنین در «حدیقة الشعرا» وی را به نیکی ستوده و اشعاری از او نقل شده است.

آثار میرزا بدیع

میرزا بدیع دارای آثار و تألیفاتی نیز هست. از جمله تألیفات وی: «حاشیه بر ریاض المسائل» که ناتمام مانده؛ «حاشیه بر قوانین محکمه»؛ «رساله در حجیّت استصحاب به اخبار»؛ «دیوان اشعار»؛ «رافعة اللجاج و المخاصمة فی تحقیق حال الخراج و المقاسمه»، در فقه به زبان عربی است.

وی خطی خوش داشته و علاوه بر تألیفات خود برخی از کتب را کتابت نموده است. از جمله «معراج الشریعه» آقا محمد مهدی کلباسی در سال 1273 قمری؛ «حاشیه شوارق الالهام » ملا اسماعیل واحدالعین در سال 1272 قمری؛ « ترجمة تاریخ یمینی» ابوالشرف ناصح منشی در سال 1272 قمری؛ «تنقیح المقاله فی التوضیح الرساله » هبة الله حسنی حسینی در سال 1276 قمری؛ « اوایل التّحریر » قاضی سید اختیارالدین حسن حسینی تربتی خراسانی در سال 1276 قمری، « انوار الربیع فی انواع البدیع» تألیف سید علی خان مدنی در سال 1276 قمری، «اساس الاقتباس» حسین بن غیاث الدین حسینی هروی، «انوار الریاض»، سید محمد شهشهانی، مجلد 5 و 6، « ایضاح المقاصد لفرائد الفوائد» عمادالدین یحیی بن احمد کاشانی، «تحریر اکرمانالاوس» محمد بن محمد نصیرالدین طوسی، «حاشیه رساله حساب» علی بن محمد قوشچی، «خبرالطرماح» به زبان عربی، «دیوان منوچهری دامغانی»، « نهایة الایضاح فی شرح باب المساحة من المفتاح» محمد علی بیرجندی قاینی، « حاشیه المطول» عبدالحکیم سیالکوتی و « مفتاح الحساب» جمشید کاشانی؛ «تحریر الکرة و الاسطوانة» از خواجه نصیر طوسی و « مجموعه ریاضی».

وفات

سرانجام این عالم برجسته در 67 سالگی، در عصر جمعه 21 شعبان 1318 قمری درگذشت و در کنار استادش سید محمد شهشهانی در تکیه شهشهانی تخت فولاد به خاک سپرده شد.

ماده تاریخ فوتش با چند بیت عربی به خط ثلث از میرزا حبیب الله نیّر بر سنگ مزارش حک شده که بیت آخر آن چنین است:

فیا نیّر اکتب لتاریخ فوته / بفردوس خلد رواح البدیع

یک مصراع ماده تاریخ فارسی نیز توسط میرزا عبدالوهاب مستشار دفتر متخلص به مرشد بر مزارش مکتوب است که چنین است: «بدیع هم به مکان رفیع جای گرفت».

انتهای پیام/ز