تاریخ شفاهی، تاریخ طبقات ساکت جامعه است

به گزارش خبرگزاری تسنیم، برنامه «شب روایت» 26 شهریور با موضوع تاریخ شفاهی و همچنین بررسی کتاب «نقاشی قهوه‌خانه»، اثر محسن کاظمی، به روی آنتن رفت. کاظمی در این برنامه با بیان اینکه تاریخ شفاهی ژانر جذابی است که این امکان را می‌دهد تا تاریخ‌نگاری از انحصار نخبگان خارج شود و به دست توده مردم بیفتد، گفت: تاریخ شفاهی با خاطره، ذهن، بوئیده‌ها و با همه درون‌ریخت‌ها ی ذهنی ارتباط دارد که برون ریخت آن تاریخ شفاهی است.

وی در خصوص تفاوت تاریخ‌نگاری شفاهی و خاطره نگاری افزود: تاریخ شفاهی را نباید با خاطره‌نگاری اشتباه گرفت؛ گرچه وجوه مشترک بسیاری دارند، اما خاطره‌نگاری خود را به ادبیات نزدیک می‌کند و تاریخ شفاهی خود را به تاریخ. در تاریخ شفاهی اعتبارسنجی و پژوهش، منزلت بالایی دارد اما در خاطره‌نگاری این گونه نیست؛ در خاطره‌گویی فضایی مونولوگ داریم؛ در حالی که در تاریخ شفاهی فضای دیالوگ حاکم است.

نویسنده «سال‌های بی‌قرار» تاریخ شفاهی را یک تاریخ‌نگاری دموکراتیک دانست و اضافه کرد: در زمانی گفته می‌شد که تاریخ را سلاطین و درباریان می‌نویسند اما حالا مردم خودشان می‌توانند تریبون داشته باشند؛ زیرا تاریخ شفاهی تاریخ طبقات ساکت جامعه است.

به گفته این پژوهشگر؛ آنچه که برآیند تاریخ شفاهی است باید از یک فرآیند پیچیده عبور کند. فرآیند پیچیده این است که حتی مصاحبه‌گر فعال و خلاق باشد. خود مصاحبه‌گر باید یک سند پرسا باشد و به این توجه کند که با یک سند گویا مواجه است که در انتها، برآیندش یک سند مکتوب است که همان تاریخ شفاهی است. بدون تحقیق و شناخت نباید وارد حوزه تاریخ شفاهی شد و باید پایایی و اعتبار یک تحقیق در نظر گرفته شود.

کاظمی درباره اینکه تحقیق و مطالعه روایت‌های پیشین چقدر می‌تواند این اطمینان را دهد که پژوهشگر با ذهن شکل یافته وارد مصاحبه نشود، اظهار داشت: باید حتماً میدان تحقیق و جامعه آماری داشته باشیم و تا جایی تحقیق کنیم تا کفایت تحقیق اعلام شود. هرچه که هست باید وجاهت و وزانت تاریخی حفظ شود. تاریخ نگاری کارکرد جمعی دارد تا بتواند نیازهای اجتماعی ما را برطرف کند و در انتها بتواند منجر به آزادسازی انباشت اطلاعات شود.

نویسنده کتاب «خاطرات احمد احمد» با بیان اینکه یکی از ضعف‌های بزرگ تاریخ‌نگاران نداشتن نظریه و روش تحقیق است، یادآور شد: ما پس از پایان جنگ به یکباره به دامن تاریخ شفاهی افتادیم و قبل از اینکه به سراغ کارهای نظری برویم،کارهای عملی را آغاز کردیم؛ یکی از دلایل این امر این است که دانشگاه‌های ما منفعل هستند؛ درحالی که دانشگاه‌ها مسئولیت زیادی در قبال این قضیه دارند اما ساکت‌اند.

این نویسنده و پژوهشگر درباره شیوه‌نامه ویرایش تاریخ شفاهی بیان کرد: ما اصولی در این زمینه داریم. قطعاً وقتی داریم در خصوص یکی از راویان صحبت می‌کنیم، حتماً باید بدانیم که آهنگ صدای این آدم، لهجه و لحن‌اش چیست و این‌ها را ما فقط با کارکردهای زبانی می‌توانیم نشان دهیم.

بخش دیگر این گفت‌وگو با کتاب «نقاشی قهوه‌خانه» و ماجرای میکونوس اختصاص داشت. کاظمی در این‌باره گفت: در 26شهریور سال 1371 یک اتفاق نامیمون و بسیار ناراحت کننده در برلین اتفاق افتاد که 9 نفر مورد آماج حمله تروریستی قرار گرفتند که چهار نفر آنها درجا کشته شدند و کاظم دارابی به عنوان متهم اصلی دستگیر و زندانی شد. کتاب «نقاشی قهوه‌خانه» یک کتاب 1000 صفحه‌ای است که نتیجه بررسی 10 ساله پرونده 5000صفحه‌ای و نتیجه 182ماه زندان کاظم دارابی است. این کتاب به دلیل اینکه درباره مهمترین مسائل روابط بین‌المل است، از اهمیت ویژه‌ای برخوردار است. این اثر می‌تواند آغاز خوبی برای پژوهشگران در موضوعات بر زمین مانده تاریخ جمهوری اسلامی باشد.

انتهای پیام/