«دکتر، مهندسِ بیکار»|۷۰ درصد مشاغل موجود در بازار کار نیازمند تحصیلات دانشگاهی نیست

علیرضا حاتم زاده، معاون آموزشی سازمان آموزش فنی و حرفه ای کشور در گفت وگو با خبرنگار اقتصادی خبرگزاری تسنیم، با اشاره به اینکه  نرخ بیکاری در فارغ التحصیلان دانشگاهی دو برابر بی سوادان است گفت: برای برنامه ریزی آموزشی ضرورت دارد، در هربازار کار و در هر کشوری یک هرم شغلی پیش روی سیاست گذاری ها باشد. یعنی اگر قرار است یک نفر در مقطع دکترا،تربیت شود، باید افرادی هم در لایه پایین تر از آن با یک ضریب دو برابری و سه برابری که در بخش های مختلف که با هم متفاوت است ، تربیت شود. یعنی زمانی که یک دکترا تربیت شد،باید 4نفر هم مرتب با دکترا در لایه ارشد تربیت شوند. زمانی که فردی در مقطع ارشد را تربیت شد،باید در لایه پایین تربرای سه کارشناسی  ارشد، حدو د12نفرکارشناس تربیت شوند، بعد از آن برای هر کارشناس باید چند تکنسین تربیت شود. یعنی هرم شغلی صحیح در کشور، باید وجود داشته باشد.

حاتم زاده افزود:زمانی که به این طبقه بندی نگاه کنید متوجه می شوید که حداقل 70 درصد، مشاغل موجود در بازار کار نیاز به تحصیلات  دانشگاهی ندارند، اگریک روز در مسیر محل کار به سمت نگاهی به مشاغل اطراف بیندازید به راحتی متوجه می شوید که بخش زیادی از مشاغل نیازمند تحصیلات دانشگاهی نیست. اما فرهنگ غلطی که در کشور وجود دارد، مدارک را بر مهارت ترجیح می دهند.  یعنی به جای اینکه یک فرد را 4سال در مقطع کارشناسی و 2سال در دکترا معطل کنیم، می توانیم با آموزش مهارتی سریعاً وارد بازار کار کنیم.

  وی به ضرورت گنجانده شدن مفهوم مهارت در کتاب های درسی اشاره کرد و گفت:نباید فرد را به گونه ای تربیت کنیم که برای ورود به دانشگاه آماده باشد. مهم آن است که فرد برای اشتغال آماده باشد. نظام آموزش عمومی باید به اینکه نکته توجه داشته باشد که فرد مهارت محور و برای بازار کار تربیت شود. مشاغل باید به دانش آموزان آموخته شود.

 حاتم زاده با اشاره به اجرای طرح ایران مهارت در دوره اول متوسطه اظهار کرد: این طرح با همکاری سازمان آموزش فنی و حرفه‌ای و وزارت آموزش‌ و پرورش در دبیرستان‌های کشور اجرا می‌شود.

معاون آموزشی سازمان آموزش فنی و حرفه ای کشور با تأکید بر لزوم آموزش مهارت به دانش‌آموزان دوره متوسطه تصریح کرد: وزارت آموزش و پرورش باید در تدوین دستورالعملی که موجب تشویق دانش‌آموزان برای شرکت در طرح ایران مهارت شود اقدام کند.آموزش‌ و پرورش می‌تواند با اعطای تشویقاتی مانند تسهیل در ثبت‌نام در مقطع بالاتر، زمینه شرکت دانش آموزان در این طرح را فراهم کند.

وی بیان کرد: والدین دانش آموزان باید بدانند 70 درصد مشاغل موجود در بازار کار نیازمند تحصیلات دانشگاهی نیستند. در دانشگاه یک معلومات ذهنی  و توانمندی نظری به فرد داده می شود سپس فرد بدون مهارت به بازار می آید و به خاطر بیکاری به طور مثال به سمت شغل فروشندگی می رود.  اگر این فرد با اخذ مدرک دیپلم دوره آموزش بازاریابی و فنون  مذاکره و ارتباط با مشتری طی سه ماه دوره می دید و از 4سال قبل فروشنده بود،4سال وقت خود را تلف نمی کرد.

  متأسفانه والدین  تصور می کنند فرزندانشان برای اینکه شغل مناسب داشته باشند،باید وارد دانشگاه و حوزه نظری شوند. در دنیا هم بعد از اینکه افراد تحصیلات خود را به پایان می رسانند،عده ای به سمت حوزه های نظری می روند، این افراد به لحاظ نظری دارای طرح و ایده هستند. 

*برنامه آموزشی دانشگاه ها شغل مدار نیست

 معاون آموزشی سازمان آموزش فنی و حرفه ای کشور با بیان اینکه در برنامه درسی دانشگاه ها نگاه به شغل نیست گفت:زمانی که سازمان فنی و حرفه ای می خواهد استاندارد آموزشی بنویسد، استانداردها را با یکی از مشاغل در طبقه بندی ایسکو همسان می نویسد. ما توانایی های همسان با آن شغل را می نویسیم و آموزش می دهیم. به طور مثال اگر قرار است استانداری برای برق کاری صنعتی نوشته شود، حتماً با طبقه بندی ایسکو هماهنگ می شود. 

وی بیان کرد:ما افراد را آموزش می دهیم اما متولی  شغل نیستیم،امامجموعه های بزرگی به ما مراجعه می کنند،از ما مطالبه می کنند و از ما نیروی ماهر طلب می کنند. فرد متقاضی به مرکز سازمان در استان های مختلف مراجعه می کند. اینکه به شکل مستمر برای افراد شغل پیدا کنیم، انجام نمی دهیم.

 حاتم زاده با اشاره به اینکه حدود 1میلیون و 340 هزار فارغ التحصیل بیکارداریم گفت: مطابق آمار سال 97 حدود 40 درصد کارآموزان فنی و حرفه ای فارغ التحصیلان دانشگاهی هستند.مراجعه کنندگان حتی در سطح دکترا هم بوده اند.  فقر مهارتی باعث می شود که 40 درصد فارغ التحصیلان دانشگاهی به سمت مهارت آموزی بیایند. 40 درصد از متقاضیان مهارت‌آموزی دانشجو یا فارغ‌التحصیل دانشگاه هستند، اما بعد از گذراندن دوره مهارتی، 42 درصد از آنها موفق می‌شوند تا وارد بازار کار شوند.

 معاون آموزشی سازمان فنی و حرفه ای گفت: ما در حوزه های مختلف در حال ارائه آموزش هستیم. 70درصد زندان اولی ها فاقد مهارت هستند. یعنی  فقر مهارتی آثار اجتماعی نامناسبی هم دارند. زمانی که این افراد در زندان تحت آموزش مهارتی قرار می گیرند،نرخ بازگشت مجدد آن به کمتر از5درصد می رسد. 

 وی با اشاره به اینکه بیش از 90درصد زنان سرپرست خانوار فاقد مهارت هستند گفت:این افراد به دلیل نداشتن مهارت به سمت مشاغل کاذب سوق پیدا می کنند و به این دلیل نمی توانند از مزایای قانونی قانون کار استفاده کنند و به همین دلیل حمایت های قانونی را ندارند. آثار اجتماعی فقر مهارتی در سطوح مختلف قابل مشاهده است.

* ارائه آموزش های مهارت به سربازان

 حاتم زاده به آموزش های مهارتی به سربازان اشاره کرد و گفت:پیش‌بینی می‌کنیم با توجه به این امر، تعداد سربازان دارای مهارت درکشور تا پایان سال به بیش از 200 هزار نفر افزایش یابد. این در حالی است که آمار سربازان دارای مهارت در 2 سال گذشته کمتر از 30 هزار نفر بود.اکثر این سربازان فارغ التحصیل هستند، و بیش از 90 درصد آنها فاقد مهارت هستند. تا پایان سال 99 به این نقطه خواهیم رسید که هیچ سربازی بدون گرفتن گواهینامه مهارتی از سازمان فنی و حرفه ای از خدمت سربازی مرخص نشود.

وی با اشاره به همراهی وزارت کشور در راستای توسعه مهارت‌آموزی در استان‌های مختلف بیان کرد: در این راستا برای مهارت‌آموزی زنان سرپرست خانوار، معتادان بهبود یافته و افرادی که در ندامتگاه‌ها هستند، اقدامات گسترده‌ای طرح‌ریزی شده که نتایج آن تا پایان سال اعلام می‌شود.

معاون آموزش سازمان فنی و حرفه‌ای کشور از راه‌اندازی نهضت مهارت‌افزایی با دستور وزیر تعاون، کار و رفاه اجتماعی در کشور خبر داد و اظهار کرد: صاحبان حوزه‌های کسب و کار، بنگاه‌های اقتصادی، اتحادیه‌ها و انجمن‌های صنفی می‌توانند در این نهضت همکاری کنند. با اجرایی‌شدن این نهضت، فقر مهارتی موجود در بدنه اجرایی جامعه کار کمتر شده و روند مهارت‌افزایی جامعه کارگری به صورت جهشی افزایش می‌یابد.

حاتم زاده تاکید کرد: در حوزه اعتباری و بودجه‌ای نیز، در کشور ترکیه که تقریباً یک کشور هم رده ایران است، هزینه آموزش مهارتی به افراد شاغل 3600 دلار به ازای هر فرد است اما در ایران این عدد بسیار پایین است. از اعتبارات نظام آموزشی کشور فقط 1.6 اعتبارات  به آموزش‌های فنی و حرفه‌ای و مهارتی اختصاص داده شده است. سرانه آموزش مهارتی در کشور کانادا8 هزار دلار، در کره جنوبی 9600دلار و در آلمان بالای 15 هزار دلار به ازای هر فرد است.

معاون آموزشی سازمان آموزش فنی و حرفه‌ای کشور گفت: این نکته را نیز باید اعتراف کنیم و بدانیم اگر کیفیت محصولی در کشوری پایین است، مشکلِ اول در نیروی انسانی بدون مهارت است نه در سایر عوامل تولید و سخت افزار. بنابراین در بنگاه‌های اقتصادی آموزش به شاغلان یک راهکار مناسب برای افزایش بهره وری است.

وی بیان کرد: بخش زیادی از فارغ  التحصیلان دانشگاهی در رشته مرتبط با رشته تحصیلی خود فعالیت نمی کنند. آمارها نشان می دهد که نرخ بیکاری در بهار 98 نسبت به بهار 97 کاهش پیدا کرده است.به نظر می رسد که  بسیاری ازفارغ التحصیلان سرخورده شده اند و دنبال کار نمی روند.وقتی انگیزه ای نباشد به طور طبیعی فارغ التحصیل به دنبال کار نمی رود.

معاون سازمان آموزش فنی و حرفه‌ای افزود: بخشی از مشکلات به سیاستگذاری ها بر می‌گردد. به عنوان نمونه در کشور استرالیا که افراد 15 تا 64سال به عنوان معیارهای سنجش اشتغال در نظر گرفته می‌شوند، حداقل سرانه آموزشی افراد شاغل 50 ساعت در سال است، یعنی یک فرد شاغل سالانه حداقل 50 ساعت دوره آموزش مهارتی برای شایستگی‌های شغلی مورد نیاز کسب می‌کند اما متأسفانه این آمار در کشور ما بسیار پایین است.

وی گفت: البته برای ارائه آموزش‌های مهارتی به شاغلان برنامه‌های خوبی در سازمان آموزش فنی و حرفه‌ای در دست اقدام است. در گذشته تمام تمرکز نظام آموزش عالی و آموزش مهارتی کشور برای پاسخ به نیاز آموزشی افراد بیکار و نوآموز بوده است و همه دستگاه‌های ارائه دهنده آموزش رسمی و غیررسمی کشور بر جمعیت 3 میلیونی بیکار متمرکز بودند و هیچ توجهی به موضوع بازآموزی و ارتقای مهارت افراد شاغل نشده است. همچنین با تشکیل شورای عالی آموزش و تربیت فنی و حرفه ای و مهارتی امیدوار هستیم گام های خوبی در راستای مهارت آموزی صورت گیرد. این شورا امسال با ریاست معاون اول رییس جمهور با حضور دستگاه های مختلف تشکیل شد. شورای عالی آموزش و تربیت فنی، حرفه ای و مهارتی زمینه شکل گیری گفتگو بین ذینفعان حوزه مهارت آموزی را فراهم می کند.

حاتم زاده تاکید کرد: خوشبختانه ما در فرایند بازنگری در ارائه مجوز به آموزشگاه‌های آزاد فنی و حرفه‌ای، یکسری از مجوزهای تأسیس آموزشگاه مشخصاً برای آموزش شاغلان است چراکه ارتقای مهارت شاغلان هم به عنوان اولویت باید مدنظر باشد.
 
معاون آموزش سازمان آموزش فنی و حرفه‌ای با بیان اینکه این سازمان سالانه نزدیک20 میلیون «نفر- ساعت» آموزش به شاغلان داشته است که سرانه آموزش مهارت با احتساب جمعیت 23 میلیونی شاغل کشور کمتر از یک ساعت در سال است، گفت: سازمان آموزش فنی و حرفه‌ای با تمام دار و ندار خود فقط می‌تواند به هر فرد شاغل سالانه یک ساعت آموزش دهد که حتماً می‌طلبد یک همگرایی و ائتلاف جدی بین دستگاهی برای بحث آموزش شاغلان اتفاق بیفتد.

* کارآفرینی مهارت بنیان گامی برای خودباوری مهارت آموختگان و فارغ التحصیلان برای ورود به بازار کار

حاتم‌زاده با اشاره به اینکه شش هدف کلی را در اجرای طرح کارآفرینی مهارت بنیان دنبال می شود گفت: تجاری ‌سازی و تکمیل زنجیره خلق ارزش مبتنی بر مهارت‌‌های آموخته شده، توانمندسازی و افزایش خودباوری مهارت آموختگان و فارغ التحصیلان برای ورود به بازار کار، بهره‌مندی از ظرفیت‌های بلا استفاده مراکز ثابت سازمان آموزش فنی و حرفه‌ای کشور، حمایت وتسهیل‌گری در ایجاد و توسعه شرکت‌های کوچک مهارت بنیان، تسهیل فرآیند کارآفرینی و ایجاد اشتغال برای مهارت آموختگان و دانش‌آموختگان دانشگاهی، ترویج و گسترش فرهنگ، دانش و مهارت کارآفرینی از جمله مهم‌ترین اهداف طرح کار آفرینی مهارت بنیان است.

حاتم زاده در خصوص شیوه اجرای طرح کارآفرینی مهارت بنیان تصریح کرد: این طرح در 6 گام، عملیاتی و اجرا می شود که شناسایی مرکز،  مربی، کارگاه‌های واجد الشرایط اولین گام این طرح است.

وی افزود: دومین گام اعلام فراخوان برای برگزاری رویداد استارتاپی در جهت شناسایی افراد و تیم‌های کاری دارای ایده و طرح در حوزه‌هایی که کارگاه‌های مربوطه شناسایی شده‌اند. همچنین تعامل و ارتباط با سازمان‌ها، نهادها و شرکت‌های دولتی و خصوصی، سمن‌ها و کارآفرینان که می‌توانند به عنوان سرمایه‌گذاران و یا حامیان ایده‌ها و تیم‌های آموزشی به این طرح وارد شوند، و فراهم نمودن زمینه حضور آنها در زمان برگزاری رویداد خواهد بود.

معاون آموزش سازمان فنی و حرفه‌ای  گفت: گام سوم نیز برگزاری رویداد استارتاپی به صورت متمرکز در مرکز استان و یا در صورت امکان در سطح مراکز و انتخاب تیم‌ها با حضور فعال حامیان؛ گام چهارم، شرکت در دوره‌های آموزشی گدار کسب و کار 1 و 2 (مجازی) و یا سایر دوره‌های مورد نیاز برای منتخبین با تشخیص استان و طبق شرایط برگزیدگان؛ گام پنجم، تنظیم و مبادله قرارداد برای ارائه خدماتِ فنی با نماینده تیم، ثبت نام در پورتال سازمان و در دوره مهارت ویژه اختصاصی تیم و آغاز طرح در کارگاه و گام ششم، صدور تأییدیه کارآفرین مهارت بنیان با تأیید مربی خواهد بود.طرح کارآفرینی مهارت بنیان در 250 مرکز آموزشی این سازمان اجرا می شود.طرح کار افرادی که در رویداد استارتاپی امتیاز بیاورد به مدت 4تا6ماه می توانند در مراکز آموزشی فنی و حرفه ای فعالیت کنند. 

* زمینه اشتغال جوانان با مهارت آموزی در محیط واقعی کار

وی در ادامه با اشاره به اینکه طرح مهارت‌آموزی دوگانه، طرحی است که سازمان با اجرای آن درصدد است با ترکیبی هدفمند و هوشمندانه از طرح مهارت‌آموزی در محیط کار واقعی و فرآیند کارآموزی در مراکز آموزشی، خدمات آموزش‌های کارآمدتر، عمیق‌تر، اثربخش‌تر را به جویندگان کار به گونه‌ای ارائه کند که مشارکت و منافع بنگاه‌های اقتصادی لحاظ شود.

وی در خصوص اهداف آموزش دوگانه (آموزش- کار) گفت: هشت هدف کلی را در اجرای این طرح دنبال می‌کنیم، تبادل دانش و تجربیات عملی و فنی بین مربیان (مدرسان محیط آموزش) و استاد کاران (مربیان تجربی محیط کار)، حرکت در مسیر ارتقای هماهنگی و هم‌افزایی ظرفیت‌های آموزشی و محیط کار، افزایش اثربخشی آموزش‌های فنی و حرفه‌ای هدفمند و ارائه شده مبتنی بر فرصت‌های شغلی و درآمدی بازار کار، کاهش هزینه‌های تولید، خدمات و ریسک مخاطرات شغلی از طریق جذب و بکارگیری نیروهای مهارت آموخته و کمک به بنگاه‌های اقتصادی فعال به منظور تربیت، شناسایی و جذب نیروی کار ماهر مستعد و توانمند است.

وی ادامه داد: آشنایی با محیط کسب وکار، کسب تجربه و ایجاد آمادگی شغلی در مهارت آموختگان، ایجاد خودباوری و اعتماد به نفس در مهارت آموختگان برای ورود به عرصه اشتغال و کارآفرینی و ارتقای اخلاق و صلاحیت حرفه‌ای نیروی کار و جویای کار از دیگر اهداف این طرح است.

حاتم زاده همچنین در خصوص شیوه اجرای طرح آموزش دو گانه (آموزش – کار) بیان کرد: این طرح در پنج مرحله، عملیاتی و اجرا می شود که در مرحله اول، مرکز آموزش فنی و حرفه‌ای با انجام فراخوان به اتحادیه‌ها، اتاق بازرگانی، بنگاه‌های اقتصادی، اصناف و انجمن‌های حرفه ای نسبت به تشریح طرح کارآموزی در محیط واقعی کار و طرح مهارت‌آموزی دوگانه و مزایای آن اقدام و نسبت به ثبت نام واحدهای متقاضی همکاری، مطابق با دستورالعمل کارآموزی در محیط واقعی کار اقدام می‌کند. در مرحله دوم، کارآموز به سامانه ثبت نام کارآموزی در محیط واقعی کار به آدرس karvarzi.tvto.ir مراجعه و به عنوان فرد آماده برای کار آموزی در محیط واقعی کار ثبت نام می‌کند.

حاتم زاده ادامه داد: در مرحله سوم، پس از توافق مهارت آموز و بنگاه اقتصادی درخواست آنها به  مرکز آموزش فنی و حرفه‌ای شهرستان مربوطه ارسال می‌شود و در مرحله چهارم، کارشناس مرکز با استفاده از کد کاربری خود در لینک تنظیم قرارداد مهارت آموزی، بخش ثبت مشخصات را انتخاب کرده و پس از تعیین آموزش دوگانه در شیوه اجرا، با هماهنگی مربی نسبت به انتخاب روزهای حضور کارآموز در محیط واقعی و همچنین روزهای حضور در کارگاه آموزشی اقدام کند و در مرحله پنجم، پس از تأیید قرارداد توسط مرکزآموزش فنی و حرفه‌ای شهرستان لازم است داوطلب از بخش «چاپ کارت مهارت آموزی»نسبت به خرید کارت مهارت آموزی اقدام کند و مشخصات آن را در سامانه ثبت نماید. سپس اطلاعات ایشان به طور خودکار به پورتال انتقال می‌یابد و همزمان می‌تواند کارت مهارت آموزی خود را از سامانه دریافت کند.

معاون سازمان آموزش فنی و حرفه‌ای کشور در خصوص شرایط مهارت آموز در این طرح تصریح کرد: شرایط مهارت آموزان در این طرح علاوه بر داشتن شرایط عمومی کارآموزان مراکز آموزش فنی و حرفه‌ای، داشتن تابعیت ایرانی، کارجو بودن (بدین مفهوم که هیچ گونه اشتغالی به کار و تحصیل نداشته باشد)، رعایت شرایط لازم به لحاظ جسمانی و پیش نیاز تحصیلی مطابق با استاندارد دوره آموزشی است. همچنین سن کارجو نباید کمتر از 15 سال تمام باشد.

وی همچنین در خصوص شرایط بنگاه اقتصادی پذیرنده کارآموز (شرکای مهارت آموزی دوگانه) گفت: بنگاه‌های اقتصادی باید 6 ویژگی را برای اجرای این طرح دارا باشند که شامل پروانه کسب و یا بهره‌برداری معتبر از یکی از مراجع ذیصلاح، مجوز ارائه آموزش فنی و حرفه‌ای از اداره کل استان، داشتن تأییدیه فعالیت از صنف مربوطه بنگاه های اقتصادی خرد (اصناف)، کد کارگاهی بیمه تأمین اجتماعی، رعایت دستورالعمل‌های ایمنی و حفاظت فنی و بهداشت کار در مرکز مهارت‌آموزی و تناسب دستگاه‌ها و تجهیزات بنگاه اقتصادی (شریک مهارت آموزی دوگانه) با نوع حرفه و آموزش خواهد بود.

 انتهای پیام/