بیانیه گام دوم و «آرمان‌خواهی واقع‌گرایانه»/ آرمان‌خواهی در ادبیات پیش و پس از انقلاب چگونه بود؟
احمد شاکری معتقد است: انقلاب اسلامی عملاً به‌واسطه همین خصوصیت آرمان‌خواهانه و توجه به آرمان، مسبب شکل‌گیری روایتی از آرمان هم شد.
به گزارش خبرنگار فرهنگی خبرگزاری تسنیم، اولین جلسه از سلسله نشست‌های «راهکارهای تحقق بیانیه گام دوم در حوزه فرهنگ، هنر و ادبیات» با محوریت شعر و داستان با حضور احمد شاکری نویسنده و منتقد، پدرام پاک‌آیین کارشناس فرهنگی و رضا اسماعیلی شاعر با همکاری انجمن قلم ایران و خبرگزاری تسنیم در باشگاه خبرنگاران پویا برگزار شد.
رضا اسماعیلی که مدیریت این جلسه را به‌عهده داشت، ضمن طرح پرسش‌هایی به موضوع آرمان‌خواهی در ادبیات پس از انقلاب اسلامی و جنس آرمان‌خواهی در ادبیات چله دوم انقلاب پرداخت. شاکری هم در همین رابطه ضمن اشاره به برخی از نکات مطرح‌شده در بیانیه گام دوم انقلاب؛ ضمن اشاره به اختلاف قرائت‌ها از بیانات رهبر معظم انقلاب درباره مسائل فرهنگی طی سال‌های گذشته گفت: این اختلاف قرائت‌ها گاه مانع هم‌دلی نیروهای جبهه فرهنگی انقلاب می‌شود.
انقلاب؛ زمینه‌ساز ظهور روایت از آرمان در ادبیات
او همچنین در ادامه به تفاوت آرمان‌ها در ادبیات پیش و پس از انقلاب اسلامی پرداخت و ادامه داد: نکته جالب که مفهوم آرمان را به‌عنوان یک مؤلفه در انقلاب اسلامی به ادبیات پیوند می‌زند، این است که انقلاب زمینه‌های ظهور روایت از آرمان را در ادبیات فراهم آورد. روایت از آرمان، روایت از صورت آرمانی زندگی که مطلوب هنر و ادبیات است. چرا انقلاب اسلامی این را پدید آورد؟ انقلاب عملاً به‌واسطه همین خصوصیت آرمان‌خواهانه و توجه به آرمان، مسبب شکل‌گیری روایتی از آرمان هم شد. شاید لازم باشد در جای خود فصل مشبعی باز شود که؛ آرمان‌خواهی در ادبیات پیش از انقلاب مثلاً در جریان چپ وجود داشت، چگونه بود و چه تناسبی با فرهنگ و باورهای مردم داشت؟ نکته اینجاست که در تمامی جهان اگر نگاه کنیم، وقایع بزرگی که تأثیرگذار بودند مانند انقلاب‌ها، جنگ‌ها و... روایت از خود را نیز پدید آورده‌اند. به‌نظر می‌رسد جنس ادبیات پدیدآمده پس از انقلاب اسلامی با جنبه آرمانی این دو واقعه به‌نوعی گره خورده است. روشنفکرانی که جریان ادبیات به‌ویژه در حوزه ادبیات داستانی را پیش از انقلاب در دست داشتند، در آغاز و پس از پیروزی انقلاب اسلامی نتوانستند روایت نو و بومی از این دو واقعه ارائه کنند، چرا؟ چون هویت آرمانی دینی این دو واقعه مورد قبول آنها نبود. انقلاب ما با تأکید بر آرمان‌هایی شکل گرفت. انقلابی که واجد آرمان‌های متعالی و دینی است، خود ظرفی برای روایت فراهم می‌کند. درست است که غایت انقلاب رسیدن به آن آرمان‌ها بود، اما در حرکت به‌سمت آن آرمان‌ها و تحقق آنها، صورت‌های متنازلی از آن آرمان‌ها را نیز عملاً محقق کرد.
این عضو انجمن قلم ایران گفت: در انقلاب اسلامی ظهور نسل جدید آرمان‌خواهی را می‌بینید که می‌خواهد حماسه و فرهنگ عاشورا را زنده کند، اما در کنش‌گری و حرکت به آن سمت، خود مراتبی از آن آرمان را مجسم می‌کند، به‌عبارت دیگر، آرمان‌خواهی تحقق مراتبی از آرمان را به‌دنبال داشته است و وقتی آرمان در مراتبی محقق می‌شود، خود پدیدآورنده روایت آرمان‌خواه است. جنس انقلاب و دفاع مقدس جنس وقایعی بود که با الهام از واقعه تاریخی عاشورا شکل گرفت.
پاک‌آئین نیز در ادامه این نشست، بیانیه گام دوم را یکی از اسناد فقه فرهنگی دانست و اضافه کرد: در این بیانیه شاهد نوعی آینده‌نگاری فرهنگی هستیم. به‌نظر می‌رسد که این بیانیه نیاز به اصل نظری دارد و به‌منزله معماری فرهنگی دهه پنجم انقلاب می‌توان از آن استفاده کرد.
مشروح این نشست در روزهای آتی منتشر می‌شود.
انتهای پیام/+
