گلوگاه تخلفات در مدارس را شناسایی کردیم/ نباید درگیر رتبه‌بندی مدارس شویم!
رئیس اداره ارزیابی عملکرد و پاسخگویی به شکایات آموزش و پرورش شهر تهران گفت: با توجه به کمبود مدرسه در تهران ناچار به محدوده‌بندی مدارس هستیم، در فصل ثبت‌نام دریافت پول ممنوع است اما باید توجه داشت اداره مدارس دولتی بدون مشارکت والدین دشوار است.
به گزارش خبرنگار اجتماعی خبرگزاری تسنیم؛ فصل ثبت‌نام دانش‌آموزان در مدارس آغاز شده است، خانواده دانش‌آموزان کلاس اولی از نیمه‌های خرداد سرگرم ثبت‌نام هستند و دانش‌آموزان سایر دوره‌های تحصیلی نیز چند روزی است که فرآیند ثبت‌نام را شروع کرده‌اند البته خرداد و تیر ماه‌های پرالتهابی برای خانواده‌ها به منظور ثبت‌نام فرزندانشان در مدارس است به‌خصوص اگر دانش‌آموز بخواهد از یک دوره تحصیلی وارد دوره تحصیلی دیگری شود.
طبق بررسی‌های انجام شده در طول سال‌های اخیر عمده مشکلاتی که باعث مراجعه مردم به ستادهای ثبت‌نام می‌شود، محدوده جغرافیایی اعلام شده از سوی آموزش‌وپرورش است و خانواده‌هایی که متقاضی ثبت‌نام مدرسه‌ای در همان محدوده محل زندگی خود هستند اما طبق قوانین و محدوده بندی‌های آموزش‌وپرورش خارج از محدوده محسوب می‌شود، اجازه ثبت‌نام ندارند.
هر سال در ماه‌های ثبت‌نام مدارس، ستادهای ثبت‌نام نیز محل رفت‌وآمد خانواده‌هایی هستند که برای ثبت‌نام فرزندشان دچار مشکل شده‌اند و گاهی این مراجعات به دلیل دریافت پول در فصل ثبت‌نام توسط مدارس دولتی است، این در حالی است که طبق قانون اساسی تحصیل در مدارس تا پایان دوره متوسطه رایگان است اما عجیب است که این اصل قانونی رو به فراموشی است و خانواده‌ها به این باور رسیده‌اند که تحصیل در مدارس دولتی هم شهریه‌ای دارد!
با توجه به اینکه تیر ماه اوج ثبت‌نام مدارس است و در این فصل خانواده‌های مختلفی با مراجعه به ستادهای ثبت‌نام از مشکلات خود می‌گویند، تصمیم گرفتیم تا با قدرت‌الله گراوند؛ رئیس اداره ارزیابی عملکرد و پاسخگویی به شکایات آموزش و پرورش شهر تهران به گفت‌وگو بنشینیم.
در این مصاحبه، موضوعاتی مانند مسائلی که در فصل ثبت‌نام خانواده‌ها را درگیر میکند، مشکلات دیرین در بحث ثبت‌نام از جمله محدوده‌بندی مدارس و اینکه چرا در تمام این سال‌ها با وجود گزارش‌هایی که به ستادهای ثبت‌نام ارائه می‌شود، آموزش وپرورش تصمیم نگرفته است روش‌های فعلی را تغییر دهد به عنوان مثال محدوده‌بندی مدارس تا چه اندازه در سال‌های اخیر دستخوش تغییرات شده است، اصل 30 قانون اساسی مبنی بر تحصیل رایگان در مدارس و چرایی فراموشی این اصل و ایجاد این باور در خانواده‌ها که تحصیل در مدارس دولتی نیازمند پرداخت کمک‌های مردمی است، مورد پرسش قرار گرفت.
مشروح این گفت‌وگو را در ادامه می‌توانید بخوانید:
تسنیم: برای تغییر وضعیت دانش‌آموزان برای تحصیل از یک مدرسه نمونه دولتی به مدرسه نمونه دولتی دیگر که یکی از مشکلات خانواده‌ها در فصل ثبت‌نام است، چگونه باید اقدام کرد؟
تغییر از یک مدرسه نمونه‌دولتی یا سمپاد به مدرسه‌ای دیگر نیازمند کسب تراز علمی لازم برای ورود به مدرسه جدید است از سوی دیگر متقاضیان برای ثبت‌نام در میان پایه‌های این مدارس در صورت داشتن ظرفیت خالی باید در آزمون تکمیل ظرفیت که مدرسه اعلام میکند شرکت و در صورت قبولی می‌توانند تحصیل را آغاز کنند البته این کار باید با هماهنگی معاونت متوسطه اداره کل آموزش وپرورش شهر تهران باشد.
چرا مرزبندی مدارس و این همه مشکل؟!
تسنیم: محدوده‌بندی مدارس باعث ایجاد مشکلاتی برای خانواده‌ها در فصل ثبت‌نام می‌شود به‌گونه‌ای که طبق بررسی‌های میدانی ما بیشترین مراجعات به مناطق آموزش‌وپرورش برای ثبت‌نام در مدرسه‌ای است که طبق مرزبندی‌های آموزش‌وپرورش خارج از محدوده زندگی خانواده تعریف شده است، چرا در بحث محدوده‌بندی‌ها تا این حد سخت‌گیری می‌شود؟
مشکل اصلی آموزش و پرورش در سطح شهر تهران کمبود فضای آموزشی است و در تهران این مشکل نسبت به سایر شهرها جدی‌تر است البته ناچاریم که اعلام کنیم، دانش‌آموزان باید در همان محدوده محل زندگی ثبت‌نام کنند و چه بسا در یک محدوده، ضلع شمالی خیابان در محدوده یک مدرسه و ضلع جنوبی آن در محدوده مدرسه‌ای دیگر تعریف شده باشد در صورتی که محل سکونت دانش‌آموز به مدرسه‌ای که خارج از محدوده تعریف شده نزدیکتر است اما ما ناچاریم که مرزبندی مدارس را اعمال کنیم و این کار طبق ماده 31 آئین‌نامه اجرایی مدارس است.
ماده 31 آئین‌نامه اجرایی مدارس عنوان کرد: این ماده تأکید دارد، در بحث ثبت‌نام دانش‌آموزانی که محل سکونت آنها به مدرسه نزدیکتر است در اولویت خواهند بود و ثبت‌نام از دانش‌آموزانی که والدین آنها هر دو شاغل هستند در نزدیکی محل کار پدر یا مادر بلامانع است اما باید بگویم به دلیل کمبود مدرسه در شهر تهران محدوده بندی اجرا شده است.
محدوده‌بندی مدارس خیلی دقیق نیست
تسنیم: از کجا معلوم است محدوده‌بندی‌های مدارس که از سوی آموزش وپرورش اعلام شده و بر این اساس به خانواده‌ها تکلیف میکند که این مدرسه به منزل شما نزدیکتر است و باید فقط در آنجا ثبت‌نام کنید، دقیق است؟
در تمام مناطق، کمیته ساماندهی فضای آموزشی وجود دارد و این کمیته بر اساس تعداد دانش‌آموزان محله که براساس تجربه و آمار مقطع به مقطع دیگر احصاء می‌شود، نیازسنجی کرده و محدوده‌ها را تعریف میکند البته محدوده‌بندی‌های انجام شده خیلی هم دقیق نیست ولی بهترین روش است تا بتوانیم نظمی به ثبت‌نام مدارس در تهران بدهیم و استناد ما برای این کار آئین‌نامه اجرایی مدارس است که این آئین‌نامه مصوب سال 79 است.
تسنیم: آیا از سال 79 تا به امروز نیازها تغییر نکرده که همچنان براساس محدوده‌بندی که بیش از دو دهه از عمر آن می‌گذرد برای ثبت‌نام در مدارس اقدام می‌کنید؟!
محدوده‌بندی‌ها تغییر میکند یعنی کمیته ساماندهی فضای آموزشی براساس نیاز کروکی‌ها را تغییر می‌دهد.
تسنیم: چرا تاکنون به این نتیجه نرسیده‌اید که مرزبندی‌ها برای ثبت‌نام حذف شود و دیگری نیازی به آن نباشد و از روش‌های جایگزین که رضایت بیشتر خانواده‌ها را هم به همراه داشته باشد، استفاده شود؟
ما به معیار نیاز داریم و این مشکل وجود دارد که برخی مدارس متقاضیان زیادی دارند از سوی دیگر نمی‌توانیم مدعی شویم تمام مدارس دولتی در یک سطح قرار دارند و یکی از مشکلات جدی ما تنوع مدارس است البته برخی مدارس مانند سمپاد و نمونه دولتی در دوره متوسطه دوم با آزمون اقدام به جذب دانش‌آموز می‌کنند و برای مدارس شاهد نیز باید در سامانه سجا ثبت‌نام‌کرده و شرایط ایثارگری را داشت.
عده زیادی از افراد متقاضی ثبت‌نام در مدارس دولتی می‌شوند و کل فضای یک مدرسه برای ورودی پایه اول ابتدایی، هفتم یا دهم در بالاترین ظرفیت 120 نفر است اما 300 یا 400 نفر متقاضی هستند بنابراین باید یک معیار بگذاریم تا حق فردی ضایع نشود و نمی‌توانیم پاسخگوی تمام تقاضاهای ثبت نام باشیم در چنین شرایطی ناگزیر به محدوده‌بندی مدارس هستیم.
مقصر انواع مدارس خانواده‌ها هستند؟!
تسنیم: مقصر وجود انواع مدارس که تا 17 نوع مدرسه هم وجود دارد، خانواده‌ها نیستند و با توجه به تفاوت بسیار مدارس دولتی به لحاظ کیفیت، طبیعی است که خانواده‌ها به دنبال مدارس خوب باشند در چنین شرایطی چرا در توزیع نیروی انسانی، معلمان خوب را فقط به مدارس برتر اختصاص می‌دهید چرا این معلمان را به مدارس ضعیف‌تر هم نمی‌فرستید یا چرا برای مدیران این مدارس دوره‌های توانمندسازی برگزار نمی‌کنید تا سطح مدارس ارتقاء یابد؟
در کیفیت یک مدرسه عوامل بیرونی و درونی دخیل هستند، برای عوامل بیرونی آموزش‌وپرورش سهیم نیست مثلاً سطح محلات با یکدیگر متفاوت است و فرد در یک محله زندگی میکند اما حاضر نیست فرزندش را در مدرسه محل سکونتش ثبت‌نام کند، آموزش‌وپرورش در بحث محرومیت‌هایی که در برخی محلات وجود دارد و کم‌توجهی‌هایی که به آنها می‌شود، مقصر نیست.
سایر عوامل تأثیر‌گذار در مدرسه بر عهده آموزش وپرورش است براین اساس از سال گذشته به دنبال توانمندسازی نیروی انسانی مدارس از اولویت‌های آموزش و پرورش است تا تفاوت میان مدارس دولتی به لحاظ سطح کیفی کاهش یابد و هر سال دوره‌های ضمن خدمت برگزار می‌کنیم البته توانمندسازی و دانش‌افزایی با دوره‌های روتین ضمن خدمت متفاوت است و برای توانمندسازی عوامل مدارس فعالیت می‌کنیم و حتی عوامل آموزشی چند مدرسه با یکدیگر کلاس برگزار می‌کنند و افراد با تجربه برای آنها دوره آموزشی برگزار می‌کنند.
سنجش صلاحیت‌های حرفه‌ای مدیران و حذف ناکارآمدها
تسنیم: به‌صورت مصداقی توضیح می‌دهید که برای فلان مدرسه که مدیرش ضعیف است چه دوره توانمندسازی و دانش‌افزایی برگزار کرده‌اید؟
از سال گذشته طرح سنجش صلاحیت حرفه‌ای مدیران مدارس برگزار شد و در تهران برای 5 منظقه به‌صورت پایلوت اجرا شد اما امسال تمام مدیران باید در این طرح شرکت کنند و به آنها امتیاز داده می‌شود بنابراین مدیر مدرسه موظف است خود را به آن سطحی که مورد انتظار دستگاه است برساند و اگر به این سطح نرسد طی یک فرآیند و به مرور زمان از مدیریت کنار می‌رود.
با هر نوع رتبه‌بندی مدارس مخالفیم!
تسنیم: خانواده‌ها حق دارند بدانند مدرسه‌ای که فرزندشان در آنجا درس می‌خواند به لحاظ سطح کیفی در مقایسه با مدارس دیگر چه وضعیتی دارد، چرا آموزش و پرورش برای پاسخ به این حق طبیعی خانواده‌ها برای رتبه‌بندی مدارس اقدامی انجام نمی‌دهد؟
ارزیابی علمکرد مدیران مدارس را داریم و شاخص‌هایی در مدارس با توجه به برنامه‌هایی که اجرا می‌کنند، مدنظر است. آموزش و پرورش از بحث رتبه‌بندی مدارس آسیب دیده است در ابتدای صحبت‌هایم گفتم که تنوع مدارس را داریم و این آسیب‌زاست و ما نباید دوباره خودمان را درگیر رتبه‌بندی دیگری کنیم و این آسیب جدیدی است و باید صلاحیت حرفه‌ای مدیران را بسنجیم از سوی دیگر شاخص‌های مدرسه ارزیابی می‌شود که این شاخص‌ها در اختیار مدرسه و منطقه است اما ما با هر نوع رتبه‌بندی جدید مخالف هستیم.
استقبال از برخی مدارس فقط براساس شنیده‌ها
استقبال اولیا از برخی مدارس صرفاً براساس شنیده‌هاست و زمانی که در منطقه بودیم برخی خانواده‌ها اصرار به ثبت‌نام در مدرسه‌ای را داشتند که رتبه خاصی در کنکور، فعالیت‌های علمی، پرورشی و فرهنگی نداشت اما آنقدر سر زبان‌ها افتاده بود که برای ثبت‌نام اصرار داشتند.
تسنیم: خب! بحث ما همین است، چرا آگاهی لازم به خانواده‌ها نمی‌‌دهید تا توجیه شوند و فقط می‌گویید باید در فلان مدرسه‌ای که ما می‌گوییم ثبت‌نام کنید!
وظیفه ما این است از تمام مدارس حمایت کنیم و تبعیضی بین آنها قائل نشویم.
تسنیم: پس حقوق خانواده‌ها چه می‌شود؟ معتقدید در فصل ثبت‌نام به حقوق خانواده‌ها توجه کافی می‌شود؟
نهایت سعی رعایت حقوق شهروندی است، سال گذشته دستورالعمل نظارت بر حقوق والدین و دانش‌آموزان ابلاغ شد و امسال هم همین دستورالعمل را 12 خرداد به تمام مناطق ارسال کردیم که ثبت‌نام منوط به مشارکت‌های مردمی نباشد و حمایت از همه مدارس نیزوظیفه ماست.
اداره مدارس بدون مشارکت مردم دشوار است
اعتقاد ما این است بدون مشارکت مردم اداره مدارس برای مدیران دشوار است اما گرفتن پول هنگام ثبت‌نام را ممنوع کرده‌ایم تا فردی که پول می‌دهد سریعتر ثبت‌تام نشود و اگر مدارس هنگام ثبت نام پول دریافت کنند تخلف محسوب شده و با آن برخورد می‌کنیم ودر برخی موارد پرونده‌ها به هیئت رسیدگی به تخلفات اداری ارجاع می‌شود و مدارس از سوی مناطق کارت زرد می‌گیرند.
کدام مدارس در فصل ثبت‌نام می‌توانند پول بگیرند؟
تسنیم: در فصل ثبت‌نام کدام مدارس می‌توانند پول دریافت کنند؟
مدارس شاهد، سمپاد و غیردولتی در فصل ثبت‌نام اجازه دریافت پول را دارند سایر مدارس حق دریافت پول ندارند همچنین هزینه کتاب‌های درسی از طریق سامانه دریافت می‌شود و قرار نیست خانواده‌ها برای کتاب‌های درسی که مبلغ آن مثلاً 37هزار تومان است 50 هزار تومان پرداخت کنند.
سایر مدارس بعد از شروع کلاس‌ها و تشکیل انجمن اولیا و مربیان می‌توانند پول دریافت کنند البته تأکید می شود اخذ هرگونه وجه بابت مشارکت‌های مردمی کاملا اختیاری است و مدارس دولتی یک حساب دارند که با کد 415 شروع می‌شود و فقط باید به آن حساب پول را واریز کنند آن هم نه الان بلکه پس از شروع سال تحصیلی که انجمن اولیا و مربیان تشکیل شد یعنی باید نوع نیاز مدرسه مشخص شود تا خانواده‌ها براساس نیاز مدرسه مشارکت داشته باشند و چه بسا این کمک‌ها نقدی هم نباشد.
تسنیم: مدارس پایین شهر مشکلات زیادی دارند از سوی دیگر مدارس بالای شهر هم کمک‌های از خانواده‌ها دریافت می‌کنند آیا مشخص است، پول‌های دریافتی چگونه هزینه می‌شود و در بازرسی‌ها نسبت به این موضوع حساسیت دارند؟
سال گذشته در سطح شهر تهران تمام مدارس که مجوز دریافت پول دارند مانند نمونه دولتی، فرهنگ، شاهد و... را مورد بازرسی قرار دادیم و در هزینه‌کرد پول‌ها، هیچ سند و فاکتوری بدون امضای رئیس انجمن اولیا ارزش ندارد. شورای مالی مدرسه شامل مدیرمدرسه، نماینده معلمان و رئیس انجمن اولیا و مربیان هستند که هر نوع چک و سند بدون امضای یکی از این سه نفر سندیت ندارد و برای مصرف کردن پول‌ها هم کل اعضای انجمن اولیا و مربیان باید نظر داده و امضا کنند.
بازرسان که به مدرسه مراجعه می‌کنند، اسناد را رصد می‌کنند که آیا در انجمن اولیا و مربیان مصوب شده است، با امضای رئیس انجمن و نماینده معلمان چک قابل پرداخت است بنابراین خود اولیا نظارت می‌کنند.
گلوگاه تخلفات را تشخیص داده‌ایم
تسنیم: روی کاغذ قوانین خوب نوشته شده اما در میدان عمل این اتفاق نمی‌افتد یعنی انجمن اولیا و مربیان با مدیر مدرسه همراه هستند از سوی دیگر بازرسان آموزش‌وپرورش حساسیت و حوصله لازم برای نظارت و رصد تخلفات را ندارند.
خب نتیجه این می‌شود که پرونده برخی مدیران به هیئت رسیدگی به تخلفات اداری معرفی شده‌اند ما گلوگاه‌ها را تشخیص داده‌ایم که در کدام مدارس تخلفات بیشتر رخ می‌دهد و بعد از این در طول تابستان هم برای نظارت برنامه داریم البته تعداد نیروهای بخش نظارت که با پست سازمانی هستند، کافی نیست و با همراهی مدیرکل محترم آموزش‌وپرورش شهر تهران نیروهایی را از مناطق گرفته و برای آنها ابلاغ زده‌ایم که در فصل ثبت‌نام بر نحوه اجرای شیوه‌نامه ثبت‌نام نظارت کنند.
تسنیم: از رأی‌هایی که توسط هیئت تخلفات اداری صادر می‌شود، رضایت دارید؟ گفته می‌شود رأی‌های مناسبی صادر نمی‌شود یا اگر هم برای یک مدیر متخلف حکم لغو مدیریت صادر شود با رفتن به دیوان عدالت اداری ارجاع به کار را دریافت میکند.
هیئت رسیدگی به تخلفات اداری مقام شبه قضایی است و استقلال دارد و ما هم در نقش ضابط قضایی هستیم و دیگر دنبال اینکه رأی متناسب است یا خیر نمی‌رویم، وظیفه ما فقط کشف جرم و ضمیمه کردن مستندات است که به هیئت تحویل می‌دهیم و رأیی که صادر می‌کنند قابل تجدید نظر است یعنی مدیران مدارس حق اعتراض دارند و اگر در هیئت به نتیجه نرسند به دیوان عدالت اداری می‌روند خوشبختانه نقض رأی هیئت‌های رسیدگی به تخلفات اداری نسبت به گذشته کمتر شده است.
تسنیم: مهمترین مشکلاتی را که در بازرسی‌های سال گذشته در فصل ثبت‌نام احصا کردید چه مواردی بود؟
مشکل عمده مدارس نمونه دولتی دوره متوسطه اول بود که به هیئت امنایی تبدیل شده و دیگر آزمون نداشتند، متقاضیان این مدارس زیاد بود به عنوان اگر یک مدرسه می‌توانست 100 نفر را ثبت‌نام کند 5 برابر متقاضی وجود داشت، امسال ثبت‌نام دوره متوسطه اول تازه شروع شده و امیدواریم با توجه به تجربه سال گذشته، مدیریت کار بهتر شود اما متقاضی برای این مدارس بسیار زیاد خواهد بود و این چالش عمده برای ثبت‌نام است.
از سوی دیگر درخواست پول برای ثبت‌نام مشاهده می‌شود که یک آسیب است هرچند هیچ‌گاه نمی‌توانیم آن را به صفر برسانیم اما دستورالعمل نظارت بر حقوق والدین و دانش آموزان اجازه برخورد مستقیم و فوری با مدیران متخلف را می‌دهد که به سطح مدارس ابلاغ شده است.
انتهای پیام/
