گزارش تسنیم|واکنش‌ گسترده مقامات ترکیه به مرگ مرسی و تداوم اختلاف با مصر

به گزارش گروه بین‌الملل خبرگزاری تسنیم٬ همچنان که انتظار می‌رفت٬ رجب طیب اردوغان رئیس جمهور ترکیه و رهبر حزب عدالت و توسعه٬ نخستین سیاست‌مداری بود که به مرگ محمد مرسی واکنش نشان داده و او را به عنوان «شهید» معرفی کرد. چرا که حزب عدالت و توسعه در سالیان اخیر٬ مساله محمد مرسی را از چارچوب مسائل سیاسی فراتر برده و آن را به یک موضوع اعتقادی تبدیل کرده بود.

اردوغان نوشت: «برادر شهیدم محمد مرسی٬ یکی از بزرگ‌ترین مبارزات راه دموکراسی را رهبری کرد و نخستین رئیس جمهور برگزیده ملت مصر بود.» اما رئیس جمهور ترکیه٬ صرفاً به ارسال دو پیام توییتری به زبان‌های ترکی و عربی اکتفا نکرد. او خیلی سریع در برابر دوربین شبکه‌های تلویزیونی ترکیه حضور پیدا کرد و با به کاربردن عبارت «سیسی ظالم»٬ یک بار دیگر خشم خود را نسبت به تحولات چند سال اخیر مصر نشان داد.

واکنش سریع مقامات ترکیه به مرگ مرسی

علاوه بر اردوغان٬ بسیاری از مقامات سیاسی حزب حاکم و همچنین احزاب و سیاست‌مداران دیگر ترکیه نیز به مرگ محمد مرسی واکنش نشان دادند. ابتدا نگاهی بیاندازیم به لیست افرادی که با انتشار توییتر به این واقعه واکنش نشان دادند. در ادامه تاثیر این موضوع بر نگرش ترکیه به موضوع اخوان‌المسلمین و تحولات آتی مصر٬ مورد بحث و بررسی قرار خواهد گرفت:

ماهر اونال مسئول بخش رسانه‌ای و اطلاع‌رسانی حزب عدالت و توسعه از نخستین مقامات ترکیه بود که حتی پیش از اردوغان٬ در گفت‌وگو با شبکه‌های تلویزیونی ترکیه٬ عبارت «تسلیت به امت» را به کار برد تا نشان دهد که نگرش فکری و سیاسی حزب عدالت و توسعه به مفهوم امت٬ فاصله چندانی با اندیشه‌های امت‌گرایانه مرحوم نجم الدین اربکان و دیگر رهبران اسلامگرای ترکیه ندارد.

مولود چاووش اوغلو وزیر امور خارجه ترکیه نیز از معدود افرادی بود که در وصف این رویداد٬ از واژه امت استفاده کرد و نوشت: کودتا٬ مرسی را از اقتدار دور کرد، اما خاطره او از قلب‌ها محو نخواهد شد و امت٬ او را از یاد نخواهد برد.

علاوه بر وزیر٬ خود وزارت امور خارجه ترکیه نیز بیانیه‌ای صادر کرده و در این بیانیه٬ محمد مرسی به عنوان شهید راه دموکراسی توصیف شده و وزارت امور خارجه ترکیه بر این موضوع تاکید کرد که نام محمد مرسی به عنوان یک شخصیت استثنایی و بی‌نظیر در مصر٬ در یادها خواهد ماند.

فواد اوکتای معاون رئیس جمهور نوشت: تاریخ نه مبارزه مرسی و تلاش‌های او برای کشورش را از یاد خواهد برد و نه رفتار ظالمانه‌ای که در قبال مرسی صورت گرفت.

مصطفی شن توپ رئیس مجلس ملی ترکیه نوشت: مرسی زندانی بود اما حُرتر و آزادتر از کسانی بود که او را زندانی کردند.

ابراهیم کالین سخنگو و مشاور رئیس جمهور نوشت: ظالمین و قاتلین٬ دیر یا زود٬ حساب قتل‌عام‌ها و ظلم‌هایشان را پس خواهند داد.

فخرالدین آلتون مدیر اطلاع رسانی ریاست جمهوری نوشت: در برابر چشمان تمام جهانیان٬ محمد مرسی رئیس جمهور منتخب مبارزه دموکراتیک مردم مصر در سالن دادگاه به سوی حق شتافت. خداوند٬ بهشت برین را نصیب او کند.

علی ارباش٬ رئیس تشکیلات دینی و بالاترین مقام دولتی ترکیه در حوزه مسائل دینی و فقهی٬ ضمن اعلام تسلیت درگذشت محمد مرسی و استفاده از واژگان شهادت و امت٬ از مردم ترکیه خواست در کلیه مساجد 81 استان این کشور پس از اقامه نماز ظهر٬ در نماز میت غیابی مرسی حضور پیدا کنند.

حیاتی یازیجی و نوعمان کورتولموش معاونین اردوغان و مردان شماره 2 و شماره 3 حزب٬ سلیمان سویلو وزیر کشور٬ برات آلبایراک داماد ارشد اردوغان و وزیر امور مالی و دارایی٬ سلجوق بیرقدار داماد کوچک اردوغان و مغز متفکر هواپیماهای بدون سرنشین ترکیه٬ عبدالحمید گل وزیر دادگستری٬ ضیا سلجوق وزیر آموزش ملی٬ هاکان فیدان رئیس سرویس اطلاعاتی میت٬ فخرالدین کوجا وزیر بهداشت٬ وزیر کشاورزی و جنگلداری و عمر چلیک سخنگوی حزب عدالت و توسعه٬ از دیگر افراد برجسته دولت و حزب عدالت و توسعه بودند که خیلی سریع در مورد مرگ مرسی واکنش نشان دادند.

همچنین یاسین آکتای از مشاورین عرب‌زبان اردوغان و از بستگان فامیلی همسر اردوغان که با محمد مرسی٬ جمال خاشقجی و دیگر چهره‌های عضو اخوان المسلمین یا نزدیک به اخوان٬ ارتباط نزدیکی داشته و دارد٬ عکسی دونفره از خودش و مرسی را منتشر کرد.

در جبهه خارج از دولت و آکپارتی نیز افراد مهمی در مورد درگذشت محمد مرسی در ترکیه٬ پیام منتشر کردند که برخی از مهمترین آنها عبارتند از عبدالله گل رئیس جمهور سابق ترکیه٬ احمد داوود اوغلو نخست وزیر سابق ترکیه و رهبر سابق آکپارتی٬ تمل کارا ملا اوغلو رهبر حزب اسلامگرای سعادت و از شاگردان سابق اربکان٬ مصطفی دستیجی رهبر حزب ملی - اسلامی وحدت بزرگ.

اما افرادی همچون کمال کلیچدار اوغلو رهبر حزب جمهوری خلق٬ سزایی تمللی رهبر حزب دموکراتیک خلق‌ها و دوغو پرینچک به عنوان رهبران سیاسی دارای اندیشه چپ به این موضوع واکنش نشان ندادند و دو چهره مهم دیگر یعنی دولت باغچلی رهبر حزب حرکت ملی و خانم مرال آکشنر رهبر حزب خوب نیز در این مورد سکوت کردند و این اقدام باغچلی نشان داد که اگر چه با اردوغان ائتلاف کرده و شخصاً هم کاملاً به عقاید اسلامی پایبند است، اما علاقه‌ای به مسائل مرتبط با اخوان‌المسلمین ندارد.

همچنین در جبهه دوستان حزب عدالت و توسعه در خارج از ترکیه٬ باید به اسامی مهمی همچون قره‌داغی و غنوشی اشاره کرد.

علی قره‌داغی اعلام کرد: محمد مرسی با مرگ طبیعی از این دنیا نرفت بلکه از سوی یک گروه حریص قدرت٬ به شکل تدریجی کشته شد. این عالم کُرد عراقی اهل سنت که ارتباط نزدیکی با حزب عدالت و توسعه و رجب طیب اردوغان دارد در ادامه پیام خود٬ حکومت مصر را حکومت ظلم دانست.

همچنین راشد الغنوشی رهبر النهضه تونس٬ که او نیز همچون قره‌داغی ارتباط نزدیکی با اردوغان و آکپارتی دارد٬ خواهان آن شد که مرگ مرسی به نقطه عطفی برای دیالوگ با حکومت و آزادی صدها زندانی اخوان المسلمین در مصر تبدیل شود.

از مرسی و سیسی تا ضیافت کاخ یمامه

ترکیه و حزب حاکم این کشور یعنی حزب عدالت و توسعه٬ به طور رسمی و در ادبیات حزبی و آشکار خود٬ نامی از اخوان المسلمین نمی‌برد و با دیدگاه‌های سیاسی٬ اقتصادی و اجتماعی لیبرال خود٬ همواره نشان داده که با قرائت دینی و سیاسی اخوان السملمین٬ فاصله و تفاوت‌های تعریف‌شده‌ای دارد.

اما کیست که نداند در دو دهه اخیر٬ ترکیه و قطر٬ دو پایگاه و کانون مهم برای اجتماع٬ روابط و تصمیم‌گیری‌های اخوان السملمین در منطقه و جهان بوده است؟ خالد مشعل از رهبران حماس بارها نه تنها به آنکارا و استانبول سفر کرد بلکه در دوران داوود اوغلو حاضر شد در کنگره حزب عدالت و توسعه در زادگاه داوود اوغلو یعنی در شهر قونیه حضور پیدا کند.

خود مرسی نیز در دوران اقتدار٬ روابط نزدیکی با اردوغان داشت. راشد الغنوشی و دیگر سران تونسی٬ سودانی و فلسطینی  متمایل به اخوان٬ همواره در ترکیه در حال رفت و آمد بوده‌اند و در ماجرای سوریه نیز٬ ترکیه به دنبال آن بود تا به موازات حمایت از اعراب لیبرال و کردهای نزدیک به بارزانی٬ از اعراب اخوانی هم به شکل جدی حمایت کرده و آنها را به قدرت برساند.

اما کودتای مصر و زندانی شدن محمد مرسی به رویاهای ترکیه ضربه‌ا‌ی کاری وارد کرد و در حال حاضر در سودان و لیبی نیز تحولات به نفع اخوانی‌های نزدیک به ترکیه پیش نمی‌رود.

پس از زندانی شدن مرسی در مصر٬ اردوغان بارها در سخنرانی‌های خود به شکل تند و بی محابا٬ از ژنرال سیسی به عنوان کودتاگر٬ قاتل و دیکتاتور یاد کرد.

در جریان سفر دونالد ترامپ به عربستن سعودی و گرفتن عکس کذایی در مرکز مطالعات سیاسی و امنیتی مبارزه با ترور٬ ترامپ٬ ملک سلمان و سیسی٬ بر یک کره‌ جغرافیایی دست گذاشتند که حالتی از همراهی بین‌المللی و منطقه‌ای آنها را القا می‌کرد و اردوغان به عنوان غایب بزرگ آن ضیافت٬ با درک پیام آن عکس از آن روزگار تا دوران قتل خاشقجی و تحولات جدید منطقه و آفریقا٬ همواره این واقعیت را به خوبی درک کرده است که سیسی در کنار آل سعود و خاندان حاکم امارات٬ تضاد منافع قالب توجهی با ترکیه دارند. بنابراین بخشی از واکنش‌های ترکیه و آکپارتی به رویداد درگذشت مرسی٬ ریشه در این مسائل دارد.

انتهای پیام/