یادداشت| امام حسن(ع)، آینه حُسن خداوندی

به گزارش خبرنگار فرهنگی باشگاه خبرنگاران پویا، حجت الاسلام والمسلمین محمد حسین مختاری؛ رییس دانشگاه مذاهب اسلامی و استاد سطوح عالی حوزه و دانشگاه به مناسبت ولادت با سعادت حضرت امام حسن مجتبی(ع) در یادداشتی نوشت: وحدت امت اسلامی شاخصه اصلی تفکر سیاسی امام مجتبی (علیه السلام) بود.

نیمه ماه مبارک رمضان، تلاقی رحمت و کرامت است. لحظه‌­ای است که ماه در کامل‏‌ترین صورت خویش جلوه‌‏گری کرد و ماه تمام حَسَن از سرادقات عرش به زمین هدیه داده شده است. در این شب میوه زندگی علی و فاطمه (علیهماالسلام)، پا به جهان خاکی گذاشت و خاک تا افلاک را غرق نور و شادی کرد. امشب خانه فاطمه زهراء (سلام‌الله‌علیها) مملوّ از فرشتگان و کرّوبیانی بود که آمده بوند تا از میوه قلب رسول الله (صلی الله علیه و آله) توشه­‌ای بگیرند. از طرفی، تولّد امام حسن (علیه‌السلام) در این شب مژده­‌ای به روزه‌داران بود تا جان‏های آکنده از حُسن خداوندی را با عشق حَسَن گره بزنند و روزه خود را بر سر سفره کریم اهل بیت (علیهم السلام) افطار کنند.

اکنون با توجه به اهمیت این شب برای محبّین اهل بیت (علیهمالسلام) نگاهی گذار به زندگی آن حضرت می‌­اندازیم:

* قداست حضرت در نظر اصحاب

صحابه رسول خدا (صلی الله علیه و آله) قداست خاصی برای امام حسن مجتبی (علیه‌السلام) قائل بودند چنانکه خلیفه دوم جناب عمر بن خطاب با اشاره به وجود مبارک آن حضرت، در واقعه‌­ای به اطرافیانش دستور داد: «حسن بن على و عبد الله بن عباس را نیز همراه خود ببرید زیرا آنان از نزدیکان رسول خدا (صلوات الله علیه) هستند. امید آن دارم که به واسطه حضور آنان برکت به شما رو کند».(1) این حکایت نشان می­‌دهد، علیرغم سن کم آن حضرت نسبت به ابن عباس، اصحاب به نظرات آن حضرت اهتمام ویژه­ ای داشتند و برای حل اختلافات به آن حضرت رجوع می­‌کردند.

* فدا کردن جان برای وحدت مسلمان

وحدت امت اسلامی شاخصه اصلی تفکر سیاسی امام مجتبی (علیه‌السلام) بود تا جایی که آن حضرت در این راه بارها جان مبارکش را به خطر انداخت و مجروح شد چونانکه ابن قتیبه دینوری در شرح اتفاقات قتل جناب عثمان در این باره می‌­نویسد: «در این موقع تیرى به حسن بن على اصابت کرد و از وى خون جارى گردید»(2) و همو در جای دیگر تصریح می‌­کند: امیرالمؤمنین (علیه‌السلام) به حسنین (علیهماالسلام) فرمود: «شما را به یاری او فرستادم تا او را یارى دهید»(3)

هر چند برخی در این مطلب تردید کردند اما همانگونه که از نهج‌البلاغه بدست می‌­آید امیرالمؤمنین راضی به ایجاد دو دستگی در میان امت نبودند و تمام تلاش خود را برای حفظ وحدت بکار بستند (4) و از اینرو، فرزندش امام حسن (علیهماالسلام) را برای دفاع فرستادند (5) زیرا می‌­دانستند که هرگونه اختلاف در امت اسلام ممکن است ضربۀ جبران‏ ناپذیرى بر پیکر اسلام وارد آورد و منفعت طلبان و هواپرستان را وادار به ایجاد بحران در جهان اسلام کند. در هر حال، این واقعه حاکی از عمق تلاش راهبردی امام حسن (علیهم‌السلام) برای حفظ اتحاد اسلامی و جلوگیری از فتنه‌انگیزی میان برادران مسلمان بوده است که باید چراغ راه یکایک رهبران و بزرگان جهان اسلام باشد.

* عشق ورزی به مردم و نیازمندان

محبت و عشق ورزی به مردم شاخصه اصلی زندگی اجتماعی امام مجتبی (علیه‌السلام) بود و به همین خاطر به ایشان کریم اهل بیت (علیهم‌السلام) می‌­گویند زیرا درب منزل آن حضرت به روی همه نیازمندان و بی‌پناهان و مسافران باز بود، و از طرفی، در حل مشکلات مردم از هیچ اقدامی فرو گذار نبودند چنانکه حتی اعتکاف را برای پیگیری گرفتاری یک نفر ترک کردند و از مسجد خارج شدند و فرمودند: «تلاش برای حل مشکلات مردم نُه هزار سال پاداش دارد؛ مَنْ سَعی فی حاجَةِ اَخیهِ الْمُسْلِمِ فَکَانَّما عَبَدَ اللّهَ عَزَّوَجَلَّ تِسْعَةَ آلافٍ سَنَةٍ» (6)

حقیقت آن است که خیر اندیشان هیچگاه فراموش نخواهند شد چونانکه حافظه تاریخ نتوانست نان و خرمای شبانه امیرالمؤمنین (علیه‌السلام) برای یتیمان کوفه و سفره­‌های کریمانه امام مجتبی (علیه‌السلام) را فراموش کند، بلکه شعاع نور آن، همگان را به تعظیم وا داشت.

* تواضع و سادگی

تواضع و فروتنی امام مجتبی (علیه‌السلام) زبانزد عام و خاص است به طوریکه همه فرق اسلامی به فروتنی آن حضرت اذعان دارند چنانکه ابن ابی‌الحدید معتزلی درباره آن حضرت می‌­نویسد: روزی حسن بن علی (علیه‌السّلام) از کنار کودکان عبور کرد و دید مشغول بازی هستند و تکه­‌ای دارند که از آن تناول می‌­کنند. کودکان تا امام را دیدند از ایشان دعوت کردند تا کنار آنها بنشیند. حضرت بی‌درنگ روی زمین نشست و با آنها مشغول خوردن نان شد. سپس آنها را به منزل خود دعوت کرد و به آنها غذا و لباس داد. (7) این حکایت نشان می‌­دهد امام تا چه حد نسبت به مردم مهریان و دلسوز بوده‌­اند، و علیرغم مشکلات سیاسی و اجتماعی آن زمان حتی از کودکان کوچه­‌ها غافل نبود و با بهره‌گیری از روش «تبلیغ چهره به چهره» از مردم دلجویی و پایه­‌های اعتقادی آنان را تقویت می‌کردند.

از اینرو، خدا را به خاطر نعمت وجود اهل بیت (علیهم‌السلام) سپاسگزاریم و از خداوند متعال مسألت می­‌کنیم تا ما را در این ماه، وارد دریای رحمت خود کند و همه را از سفره علم و جود کریم اهل بیت (علیهم‌السلام) بهره­مند کند و به ما توفیق دهد تا رهرو راستین خاندان رسالت و صحابه جلیل القدر رسول خدا (صلی الله علیه و آله) باشیم.

****