آداب و رسوم ماه رمضان در پایتخت وحدت ایران؛ از سحرخوانی سیستان تا عید کوچک بلوچستان + فیلم

به گزارش خبرگزاری تسنیم از زاهدان، رمضان، ماه میهمانی خدا، ماه رقابت مردم برای کمک، بخشش و انعام است. ماه میهمانی خدا در سیستان و بلوچستان آداب و رسوم خاصی دارد که حتی گرمای بیش از اندازه هوا در این منطقه از کشور هم نتوانسته ذره ای از عشق عبادت مردم به خدا را در این ماه کم کند. مردم سیستان و بلوچستان با 2 فرهنگ متفاوت و با برپایی آیین‌های خاص به مهمانی خدا می‌روند و مانند تمام نقاط کشور  یک ماه را به لطف  و مدد خداوند در عبادت و اطاعت سپری می‌کنند.

مردم سیستان و بلوچستان بر این باورند که رعایت آداب و اعتقاداتشان در ماه مبارک رمضان سبب حفظ هویت فرهنگی و تاریخی آن‌ها می‌شود از این رو می‌توان از غبارروبی مساجد، اهدای اقلام مورد نیاز مساجد، کمک به نیازمندان، سحر خوانی در رمضان، آیین رمضونیکه، برپایی نشست‌های مذهبی، دوره های قرآن به عنوان مراسمات مرسوم ماه مبارک رمضان در میان مردم منطقه سیستان و بلوچستان نام برد.

آماده سازی مساجد برای پذیرایی از مهمانان خدا

غباروبی از مساجد یکی از آداب مردم در منطقه سیستان و بلوچستان است از این رو پیر و جوان برای پاکیزگی مساجد در کنار یکدیگر تلاش می‌کنند تا با پاکی به استقبال رمضان بروند. بعد از نظافت مساجد و زدودن گرد و غبار از در و پنجره مساجد زنان برای خوشبو کردن  مساجد ماده مشک روشن می کنند و مردان نیز با نصب چادر و تفکیک مکان زنان و مردان زمینه حضور زنان را برای بهره مندی از فضائل این ماه فراهم می‌کنند.

سحر خوانی

سحر خوانی مراسمی قدیمی است که ریشه در تاریخ سیستان دارد به این شکل که مردم منطقه سیستان از دیر باز به دلیل اینکه در آن زمان امکاناتی برای بیدار شدن افراد در زمان مشخص برای سحر وجود نداشت عده ای که زودتر بیدار می‌شدند برای اینکه دوستان، آشنایان و همسایگان خود را برای نماز و عبادت بیدار کنند فانوس به دست با دهل زدن و سحری خوانی از کوچه‌ها عبور می‌کردند و فرارسیدن سحر را به یکدیگر اطلاع می‌‌دادند؛ در بلوچستان نیز این رسم مرسوم بوده به طوریکه  شخصی در زمان سحر مسئولیت دهل زدن را در سه مرحله ابتدا بیدار کردن مردم سپس هشدار برای بیدار کردن افرادی که خواب مانده اند و در نهایت برای یادآوری زمان اذان بر عهده داشت. همچنین برخی از  بزرگان و ریش سفیدان منطقه بلوچستان نیز با رفتن بر روی بام‌ها نوای 'اُو مُسُلٌمَنان پاد آیت، پاد آیت' به معنای ای مسلمانان بیدار شوید، بیدار شوید را سر می‌دادند تا کسی در هنگام سحر از عبادت باز نماند.

رمضونیکه یا رمضوالله

آیین رمضونیکه از 13ماه مبارک رمضان آغاز می‌شود و تا شب قبل از ضربت خوردن حضرت علی (ع) ادامه دارد به این ترتیب که گروهی از مردم با خواندن اشعاری خاص به پیروی از امام علی(ع) و کمک به مستمندان و یتیمان در هنگام افطار به درب خانه‌های مردم می‌روند و  اقدام به جمع آوری کمک‌های مردمی از جمله گندم، آرد، خرما، نان، پول و ...می‌کنند.

زمانی که مراسم رمضونیکه انجام می‌شود اگر صاحبخانه توان مالی برای کمک نداشته باشدکاسه آبی به نشانه روشنایی روی گروه رمضان خوان می پاشد تا خداوند همواره روشنایی و شادی را به آن‌ها هدیه کند.گروه رمضان خوان پس از پایان این آیین در محلی تجمع و کمک‌های اهدایی مردم را بین مستمندان و نیازمندان محله خودشان تقسیم می‌‌کنند.

سنت «آرَک و بَرَک» 

مردم سیستان با پختن غذاهای محلی و توزیع آن بین مستمندان به استقبال این ماه می روند، در این ایام استفاده از غذاهای آب دار منطقه از جمله آبگوشت محلی و کشک زرد سیستانی در موقع افطار به اوج خود می‌رسد. «آرَک و بَرَک» یعنی آوردن و بردن یکی از سنت های قدیمی و پسندیده مردم سیستان در گذشته بوده به این معنی که از هر اجاقی که دود بلند شود و تا هر شعاعی که دود برود، خانواده ها مقیداند هر کس یک کاسه ای از غذا را برای دیگران ببرد. بسیاری از خانواده‌ها به خویشاوندان خود، پدر و مادر، همسایه ها و افراد فقیر و مسکین در قالب غذای نذری کمک می‌کردند البته این سنت هنوز هم با پخش نذری‌هایی مانند شله زرد، نان برک یا شیربرنج ادامه دارد. اهالی هر محله پیش از اذان مغرب در حد توان خود مواد غذایی را که در خانه تهیه کرده اند به مسجد می‌برند تا پس از اقامه نماز مغرب همراه با دیگر روزه داران افطار کنند.

نماز تراویح 

در بلوچستان نیز همانند منطقه سیستان و دیگر نقاط کشور آداب بسیاری در ماه رمضان مرسوم است، مردمان بلوچ از ابتدای ماه رمضان پس از نماز عشاء  نماز  بیست رکعته تراویح  را پشت سر یکی از حافظان قرآن کریم می خوانند، هر شب در نماز تراویح یک تا 2 جزء قرآن خوانده می‌شود و پس از آن امام جماعت به سخنرانی می‌پردازد. هرکدام از مساجد که حافظ قرآن توانسته با قرائت قرآن در بیست رکعت نماز های تراویح یک تا دو جزء از قرآن  را قرائت کند می‌تواند در شب نوزدهم در مسجد ختم قرآن را برگزار کند.

تباهگ غذای ماه رمضانی قوم بلوچ

تباهگ مخلوطی از برنج و گوشت خشک شده است که طرفداران زیادی در میان قوم بلوچ و حتی غیر بلوچ های منطقه دارد؛ تهیه این گوشت یک هفته تا 10 روز طول می‌کشد به همین دلیل از نیمه دوم شعبان مردم بلوچ در صدد تهیه آن بر می‌آیند. تباهگ گوشت‌هایی با لایه ‌های نازک و ورقه های ظریف پهن است که به دست آشپزان ماهر تهیه و سپس با پودر انار ترش، آب لیمو و نمک طعم دار شده و در فضایی باز بر روی بند یا طنابی در مجاورت تابش آفتاب آویزان می‌شود این نوع گوشت بعد از خشک شدن جمع آوری و در کیسه‌های پارچه‌ای برای مصرف در طول ماه مبارک رمضان قرار داده می‌شود.

معمولاً کسانی که قادر به تهیه تباهگ نیستند در ماه رمضان بیشتر از غذای پرچربی مانند بت ماش که  از موادی مانند برنج، روغن، ماش و افزودنی‌های معطر تهیه می‌شود استفاده می‌کنند.

شب‌های قدر 

مردم در شب ‌های 19، 21 و 23 رمضان از شب ضربت خوردن تا شهادت  امام علی (ع) تا نزدیک اذان صبح به دعا و عبادت مشغول می ‌شوند و ضمن برگزاری مراسم احیا به دعا، نیایش و عزاداری می‌پردازند. شب‌های قدر در بین مردمان بلوچ تفاوت اندکی با دیگران دارد به این ترتیب که  زنان بلوچ به صورت انفرادی در خانه‌ها و مردان در مساجد به عبادت و تلاوت قرآن می پردازند، مردان خانواده سعی می‌کنند فرزندانشان را همراه خود به مساجد ببرند تا فرزندانشان از سخنان مولوی درباره فضیلت این ماه مبارک و احیا و زنده داری شب های قدر است بهره مند شوند. در برخی مساجد شب 21 و در برخی مساجد شب های 23، 25، 27 و یا 29 رمضان مراسم ختم قرآن انجام می‌شود.

عید فطر عید کوچک اهل تسنن

عید سعید فطر یکی از مهم ترین اعیاد اهل تسنن  بعد از عید سعید قربان است که به نام عید کوچک در بین اهل تسنن رواج دارد. دوخت لباس‌های سوزن دوزی توسط زنان بلوچ و تهیه لباس نو مردانه و بچه گانه برای برپا داشتن عید یکی دیگر از برنامه‌هایی که توسط اهل سنت این استان در ماه رمضان انجام می شود و اگر خانواده ای توان خرید لباس نو را نداشته باشند، بزرگان طایفه یا محله آن را تهیه و در اختیار نیازمندان قرار می‌دهند. در روز عید مردان با پوشیدن لباس نو برای اقامه نماز عید به نزدیک ترین عیدگاه‌های محل سکونت خود می‌روند. این عید در میان اهل تسنن به مدت 3 روز برگزار می‌شود و روزه داران به دید و بازدید یکدیگر می‌روند و به شادمانی می‌پردازند.

انتهای پیام/