مشهد| عناصر تعلیمی مهم‌ترین رگه فکری ادبیات کودک و نوجوان است

به گزارش خبرگزاری تسنیم از مشهدمقدس، سلسله نشست‌های تخصصی ادبیات کودک و نوجوان و گرافیک و تصویرسازی به همت گروه هنری «سه نقطه» و با حمایت حوزه هنری خراسان رضوی برای نخستین بار عصر امروز در مشهد برگزار شد. 

جعفر بهروان تصویرگر و طراح گرافیک در این نشست اظهار داشت: «ناشر»، «تصویرگر»، «صفحه‌آرا» یا «طراح گرافیک» و «مدیر هنری» مهم‌ترین افراد دخیل در تولیدات تصویرگری هستند.

وی افزود: مدیر هنری نباید صرفاً واسطه‌ای بین سفار‌ش‌دهنده و تصویرگر باشد؛ از سوی دیگر در جریان تولید محصول، یک مدیر هنری نظراتش را بر تصویرگر و صفحه‌آرا تحمیل نمی‌کند بلکه ضمن حفظ استقلال عمل آنها، همچون یک مربی، تیم را هدایت می‌کند. 

بهروان خاطرنشان کرد: برخورداری از سلیقه بصری، آشنایی با تصویرگری، گرافیک و ادبیات، آگاهی از سبک‌ها و تولیدات جدید و غیره از مهم‌ترین ویژگی‌ها و مهارت‌های ضروری برای یک مدیر هنری است که نقش مهمی در کیفیت محصول نهایی دارد. 

در ادامه رویا یداللهی موسس کارگروه ادبیات کودک دانشگاه فردوسی مشهد با بیان اینکه ادبیات کودک همواره از نوع ادبیات تعلیمی است گفت: حال این سوال مطرح می‌شود که چه چیزی و چه موضوعی برای کودک مناسب است؟ براساس نظریه‌های موجود در این زمینه دو نوع اندیشه رمانتیک و خردگرا مطرح است.

یداللهی ادامه داد: اندیشه رمانتیک، کودک را از جنس طبیعت می‌داند بدین معنا که هنوز ساختار جهان انسانی را نپذیرفته و معصوم، ساختارگریز و بی‌تجربه است. اما اندیشه خردگرا معتقد است بهترین کار برای کودک این است که عقلانیت بزرگسال را بپذیرد و ما بزرگسالان باید برای ورود به اجتماع به او کمک کنیم که بر این اساس می‌توان گفت پاسخ سوال، جایی ما بین این دو اندیشه قرار دارد. 

وی با تاکید بر اهمیت ادبیات نوجوان، تصریح کرد: در این مرحله، کودکی تقریبا به پایان رسیده و فرد با دو احساس متضاد روبه‌رو است؛ احساس میل به ماندن در بهشت کودکی و دیگری اشتیاق ورود به اجتماع،کسب قدرت و ساختن هویت خود؛  این  نگرش‌های مختلف در نوع تصویرسازی و نگارش آثار برای این رده سنی تاثیرگذار است. 

محمدجواد مهدوی عضو هیئت علمی گروه زبان و ادبیات فارسی دانشگاه فردوسی مشهد در این نشست با بیان اینکه عنوان «ادبیات علمی تخیلی» نخستین بار توسط هوگو گرنسبک در سال 1926 مطرح شده است، به تعریف مفاهیم ادبیات، تخیل و علم در این ژانر پرداخت. 

وی تصریح کرد: تخیل در ادبیات علمی تخیلی بدون حد و مرز نیست و باید همچون داستان‌های ژول ورن، ریشه در یافته‌های علمی،شبه علمی و یا فناوری داشته باشد چرا که اگر از این حد بگذرد، وارد وادی ادبیات فانتزی یا وحشت می‌شود‌.  

مهدوی خاطرنشان کرد: حیات فرا زمینی، حمله بیگانگان، سفرهای اکتشافی به سیاره‌ها و کهکشان‌های دیگر، جهان‌های موازی، سفر در زمان، پایان جهان و... مهم‌ترین مضامین ادبیات علمی تخیلی است. 

این نویسنده، درباره تاریخچه ادبیات علمی تخیلی در ایران گفت: داستان کیکاووس در شاهنامه فردوسی را که سودای پرواز دارد و برای اینکار چند عقاب را به تختی می‌بندد، می‌توان اولین نمونه داستان علمی تخیلی در تاریخ ادبیات ایران دانست. در دوره معاصر نیز می‌توان از کتاب «رستم در قرن بیست و دوم» اثر عبدالحسین صنعتی زاده و داستان «سین گاف لام لام» صادق هدایت نام برد. 

زهرا عباسی، عضو کارگروه ادبیات کودک و نوجوان دانشگاه فردوسی در این نشست با بیان اینکه رنگ، خط، بافت و شکل ابعادی هستند که به یک تصویر، ماهیت می‌بخشند، اظهار داشت: بطور کلی برخورداری از احساس و حرکت، توجه به ویژگی‌های معنایی رنگ‌ها در تصاویر، داشتن ارتباط معنایی با متن، کمک به افزایش سواد بصری کودک و درک او از زیبایی، توجه به جزئیات تاریخی، جغرافیایی و فرهنگی داستان و غیره از مهم‌ترین ویژگی‌های یک تصویر خوب در ادبیات کودک و نوجوان است. 

وی افزود: علاوه بر این موارد، تصویر مناسب هر گروه سنی باید ویژگی‌های خاص خودش را داشته باشد برای مثال برای رده سنی یک تا سه سال استفاده از تصاویر ساده و تا حد امکان بزرگ، پرهیز از تضادهای شدید رنگی، عدم استفاده از ریزه‌کاری‌ها و نداشتن بار منفی باید مورد توجه قرار گیرد. 

عباسی کمک به درک اعداد و کلمات، خیال انگیزی در عین واقع‌گرایی و توجه به بار تربیتی آموزشی روانشناسی و فرهنگی را از خصوصیات تصویر مناسب برای کودکان چهار تا شش دانست و خاطرنشان کرد: تصاویر نباید بیش از حد بچه‌گانه باشد؛ کودکان دوست دارند آنچه در کتاب‌ها می‌بینند از نقاشی‌های خودشان بهتر و جلوتر باشد. 

عضو کارگروه ادبیات کودک ونوجوان دانشگاه فردوسی ادامه داد: استفاده نسبی از غلو تصویری، ترکیبات رنگی پیچیده‌تر و عناصر ریز نقش در فضای خالی برای سنین 7 تا 9 سال و تصاویر تفکر برانگیز، خلاقانه و الهام‌بخش و وجود تضاد و تناقض‌های تصویری برای رده سنی 10 تا 12 سال مناسب است. 

عباسی تصریح کرد: غلبه متن بر تصویر و استفاده از شیوه‌های مختلف طراحی و عکاسی در کتاب ضمن رعایت اصول و قواعدی مثل تناسب نورپردازی ترکیب بندی و زاویه دید و پویایی در رشد قوه تخیل از مواردی است که در تصاویر کتاب‌های نوجوانان مدنظر است. 

در نهایت، سلسله نشست‌های تخصصی ادبیات کودک و نوجوان و گرافیک و تصویرسازی با پرسش و پاسخ و تبادل نظر حضار به پایان رسید.

انتهای پیام/ح