نگاهی به نخستین تجربه قزاقستان در شورای امنیت سازمان ملل

به گزارش گروه بین‌الملل خبرگزاری تسنیم، پایگاه تحلیلی «دیپلمات» در یادداشتی تحلیلی به قلم وایلدر الخاندرو سانچز، از تحلیل‌گران حوزه ژئوپلیتیک، نظامی و امنیت سایبری منطقه آسیای مرکزی منتشر کرده و طی آن به تحلیل و ارزیابی نخستین تجربه یک کشور آسیای مرکزی در شورای امنیت سازمان ملل متحد می‌پردازد. در ادامه این تحلیل را می‌خوانید.

جمهوری قزاقستان یک جایگاه دوره‌ای (اشاره به اعضای غیردائم شورای امنیت) را طی سال‌های 2017 و 2018 در شورای امنیت سازمان ملل متحد تجربه کرده است. این نخستین تجربه یک کشور از آسیای مرکزی بود که برای چنین جایگاهی انتخاب شود. اکنون که نورسلطان نظربایف، رئیس‌جمهور قزاقستان در یک حرکت ناگهانی استعفای خود را در 19 مارس اعلام کرد و نگاه‌ها به این کشور جلب شده است، زمان ایده‌آلی است تا در کنار تغییر نام پایتخت این کشور از آستانه به «نورسلطان»، به عملکرد قزاقستان در شورای امنیت و آنچه به سرانجام رسانده یا ناتمام باقی گذارده، بپردازیم.

عضویت غیردائم قزاقستان در شورای امنیت سازمان ملل متحد از 1 ژانویه سال 2017 تا 31 دسامبر سال 2018 به طول انجامید. این کشور در سال 2016 در رقابتی تنگاتنگ با تایلند، توانست نمایندگی آسیا در این شورا را به دست آورد. قزاقستان در این رقابت توانست در نخستین دور رای‌گیری با 113 رای در مقابل 77 رای تایلند، قاطعانه پیروز میدان باشد؛ در دومین دور از رای‌گیری، قزاقستان 138 رای را توانست اخذ کند. به عنوان بخشی از وظایفش در شورای امنیت، قزاقستان در ژانویه 2018 به عنوان رئیس دوره‌ای شورای امنیت نیز فعالیت کرد که با سفر نورسلطان نظربایف به نیویورک شناخته می‌شود.

پس از اتمام دوره ریاست قزاقستان، اندونزی، دیگر کشور آسیایی ریاست شورای امنیت را بر عهده گرفت.

مهم‌ترین دستاوردهای قزاقستان

آریل کوهن (از تحلیل‌گران غربی و نزدیک به رژیم صهیونیستی) در خصوص دستاوردهای قزاقستان در شورای امنیت می‌گوید: «من فکر می‌کنم که عضویت غیردائم در شورای امنیت سازمان ملل متحد، با الگوی مشارکت بین‌المللی و دیپلماسی قزاقستان، بیش از همه در طول سیاست دیپلماسی چندوجهی نورسلطان نظربایف، رئیس‌جمهوری این کشور است». اما آستانه در دوره عضویت خود در شورای امنیت چه کرده است؟

درحالی که قزاقستان ریاست دوره‌ای خود را در شورای امنیت تجربه می‌کرد، ریاست نشست ویژه‌ای در خصوص عدم اشاعه سلاح‌های کشتار جمعی و اقدامات اعتمادساز را در 18 ژانویه 2018 بر عهده داشت. آنتونیو گوترش، دبیرکل سازمان ملل نیز که در این نشست شرکت کرده بود اظهار داشت «قزاقستان یک سنت پرافتخار در حمایت از جهانی عاری از سلاح‌های کشتار جمعی، و رژیم جهانی عدم اشاعه  دارد ... مشارکت قزاقستان شامل رد مالکیت سلاح‌های هسته‌ای و پایه‌گذاری یک روز جهانی علیه آزمایش‌های هسته‌ای می‌شود». این جمهوری آسیای مرکزی به صورت داوطلبانه ذخایر سلاح‌های هسته‌ای دوره شوروی خود را مدت کوتاهی پس از استقلال و فروپاشی اتحاد جماهیر شوروی در 1991 کنار گذاشت.

قزاقستان همچنین در 19 ژانویه 2018 نشستی را برگزار کرد و طی آن به بحث پیرامون مشارکت منطقه‌ای در آسیای مرکزی پرداخت. این رویداد شامل مباحثاتی در خصوص آن که وضعیت افغانستان چگونه «می‌بایست از منظر امنیتی و توسعه‌ای نگریسته شود، تا دست در دست هم کشوری با صلح پایدار به وجود بیاید» می‌شد. سپس، یک بحث آزاد در 25 ژانویه که به مسائلی نظیر مناقشه در خاورمیانه، فرایند صلح در کلمبیا، بحران سوریه و وضعیت عملیات حفظ صلح سازمان ملل در آفریقا می‌پرداخت، برگزار شد.

غیرت عمراف، سفیر قزاقستان در سازمان ملل، به عنوان رئیس دوره‌ای، یک هیات از شورای امنیت را در سفر به کابل در بازه 13 الی 15 ژانویه 2018 رهبری کرد. در این سفر که شامل دیدارهایی با اشرف غنی، رئیس‌جمهوری افغانستان می‌شد، نشست «روند کابل» را که در فوریه 2018 برگزار شد، در بر داشت. واحد مطبوعاتی سازمان ملل متحد با انتشار بیانیه‌ای در این زمینه توضیح می‌دهد که «این هیات همچنین با رهبری ماموریت امداد سازمان ملل در افغانستان و ریاست مامورت پشتیبانی ثابت سازمان پیمان آتلانتیک شمالی (ناتو) در افغانستان نیز دیدار کرد».

در نهایت قزاقستان حمایت خود را از اصلاحات در شورای امنیت سازمان ملل متحد، از جمله گسترش ساختار اعضای دائم، به عنوان ایده‌ای که به صورت گسترده مورد بحث قرار گرفت و همچنان در دست انجام است، اعلام کرد.

نماینده دائم قزاقستان در سازمان ملل همچنین پس از آن یک خلاصه از فعالیت‌های شورای امنیت در بازه ژانویه و تا آگوست 2018 منتشر کرد.

تصمیمات خوب و برنامه‌های جاه‌طلبانه قزاقستان در طول عضویتش در شورای امنیت توسط آن چه به نظر ژئوپلیتیک غیرقابل عبور و اجتناب‌ناپذیر جهانی نامیده می‌شد، متوقف شدند. به عنوان مثال، با وجود نشست‌های فوق‌الذکر و اعلامیه‌های منتشر شده در حمایت از نابودسازی سلاح‌های کشتار جمعی، برای سال‌ها تاثیری منفی بر کنترل تسلیحات جهانی داشته است. علاوه بر این، در نشست فوریه 2019 میان ایالات متحده آمریکا و رهبر کره شمالی برای بحث پیرامون برنامه هسته‌ای این کشور آسیایی به صورت کلی شکست خورده در نظر گرفته می‌شود، در حالی که توافق هسته‌ای با ایران نیز به دلیل (رفتار) ایالات متحده تا حدودی از بین رفتی تلقی می‌شود. در این میان، خشونت در افغانستان همچنان ادامه دارد.

یک نتیجه مثبت از دوره کاری قزاقستان در شورای امنیت افزایش نقش فعالانه این کشور در عملیات حفظ صلح سازمان ملل متحد بود. یک گروه از نیروهای قزاقستانی برای نخستین بار در اکتبر سال گذشته در عملیات صلح سازمان ملل در لبنان (یونیفیل) مستقر شده، و نیروهای جدیدی نیز پیش‌بینی می‌شود در آوریل به لبنان بروند.

سازمان ملل متحد یک سازمان پیچیده است که نیت خوب و ایده‌آلیسم در آن با واقع‌گرایی و منافع ملی در تقابل است، فلذا ناسازگارند. قزاقستان آن چه را که هیچ کشور آسیای مرکزی تاکنون نتوانسته بود به آن دست یابد را مدیریت کرد: یک جایگاه در شورای امنیت سازمان ملل متحد. اما به رغم تصمیمات و نیت‌های خوب، دستاوردهای قزاقستان حاشیه‌ای بود.

همانطور که نظربایف یک حامی مشتاق سیاست خارجی جاه‌طلبانه قزاقستان، از جمله مشارکت این کشور در عملیات صلح سازمان ملل بود، این موضوع نیز مهم است تا بدانیم رئیس‌جمهور موقت این کشور، قاسم ژومارت توکایف و رئیس بعدی دولت قزاقستان نیز آیا دیدگاه نظربایف را در پیش خواهند گرفت یا خیر؟

انتهای پیام/