بهار ۹۸| خراسان شمالی؛ اسپاخو نمادی از روزگاران کهن + فیلم
بنای سنگی اسپاخو در شمال غربی شهرستان مانه و سملقان٬ یادگاری از دوران کهن ایران و نمادی از هویت تاریخی سرزمین خراسان شمالی است.
به گزارش خبرگزاری تسنیم از بجنورد، معبد سنگی اسپاخو که گاه کلیسا و گاه آتشکده نامیده می‌شود در کیلومتر 115 محور بجنورد به جنگل گلستان و در 65 کیلومتری غرب شهر آشخانه، مرکز شهرستان مانه وسملقان بر روی تپه‌ای مرتفع در دامنه جنگل‌های سوزنی برگ ارس و در قسمت جنوبی روستای اسپاخو واقع شده است.
مردم محلی این آتشکده را با نام کلیسا می‌شناسند اما تاکنون هیچ گونه شواهدی مبنی بر حضور مسیحیان در این منطقه پیدا نشده است و از طرف دیگر شکل دایره‌ای محراب، آتشدان و سوراخ‌های درون سقف گنبد که روزنه‌هایی برای خروج دود است، نشان می‌دهد که این جایگاه آتشکده‌ای است که زرتشتیان باستان آن را بنا کرده‌اند.
واژه اسپاخو برگرفته از واژه «هسپ» یا «اسپ» می‌باشد که واژه‌ای پهلوی است و در گذر زمان دگرگون شده و به صورت «اسب» درآمده است و آن گونه که برمی‌آید در این منطقه در گذشته اسب پرورش می‌دادند.
معماری این بنا از ترکیب گنبد و ایوان الگو گرفته است، ترکیبی که سابقه کهنی در معماری بناهای دوران تاریخی و اسلامی دارد. البته در نظریه ای دیگر معماری این بنا الگو گرفته از پای فیل مشهور به پافیلی است که از پابرجا ترین نوع معماری محسوب می‌شود.
معبد اسپاخو در حقیقت پابرجاترین اثر باستانی سده‌های قبل از اسلام در خراسان پهناور دیروز و استان‌های خراسان شمالی، رضوی و جنوبی امروز است که از نظر تاریخی اهمیت ویژه ای دارد.
در اطراف این بنا و روستای اسپاخو، بر روی تپه‌ای یک قبرستان وجود دارد که از نظر وضع دفن و مقبره سازی با طرز تدفین مسلمانان تفاوت کلی دارد و قبرها به صورت خانوادگی دفن شده‌اند که بنا به گفته کارشناسان این شواهد حاکی از آن است که اقوام خاصی از زرتشتیان در این منطقه وسیع زندگی می کردند و این بنای عظیم مربوط به آنها است.
در مجموع با توجه به خصوصیات معماری و کاربرد مصالح به ویژه استفاده از سنگ‌های نتراشیده، تیرهای کوچک چوبی از درخت ارس، ساروج و شیوه طاق‌سازی و قوس طاق‌ها و دیگر موارد در معبد اسپاخو می‌توان گفت که این نوع شیوع معماری مربوط به اوایل دوره ساسانی و حداکثر اوایل اسلام تا عصر آل بویه است.
بنای معبد اسپاخو در سال 1345توسط یک تیم باستان شناسی که به سرپرستی دکـتر عـزت‌الله نگـهبان مشـغول بـررسی محوطه‌ها و آثار شمال خراسان بودند، شناسایی و به شماره 1579 در فهرست آثار ملی کشور به ثبت رسیده است.
انتهای پیام/
