حساب درآمدهای نفتی در مستند «نفت سیاه»
مستند «نفت سیاه»، در جدیدترین قسمت برنامه به اضافه مستند به نمایش درآمد.
به گزارش خبرنگار فرهنگی باشگاه خبرنگاران پویا، برنامه تلویزیونی «به اضافه مستند» با پخش و بررسی مستند «نفت سیاه» به روی آنتن شبکه مستند رفت و پس از آن نشست کارشناسی برنامه با حضور سید محمدعلی خطیبی نماینده سابق ایران در اوپک و مدیر فروش نفت ایران در تحریم‌های قبلی برگزار شد.
در ابتدای برنامه، خطیبی در مورد ظهور نفت در اقتصاد ایران و نقش مهم آن گفت: سابقه نفت در کشور ما به بیش از 100 سال پیش می‌گذرد. در ابتدای زمانی که نفت در ایران کشف شد، بازار مربوط به آن در انحصار کشورهای بیگانه بود. آنان این منابع را تصرف کرده و پول بسیار اندکی را به کشورمان می‌دانند بنابراین می‌توان گفت که تا چند سال پس از کشف نفت، این محصول نقش زیادی در اقتصاد ایران نداشت. همزمان با بالاتر رفتن قیمت نفت، کشورهای مالک، اتحادیه‌های مختلفی را نظیر اوپک تشکیل دادند و با همکاری یکدیگر از حق خود دفاع کردند. در حقیقت، آنان به صورت جمعی از حق خود دفاع کرده و دست شرکت‌های متصرف کوتاه شد. بنابراین می‌توان گفت که از دهه 70 میلادی به بعد، سهم کشورهای مالک نفت از درآمد مربوط به آن بیشتر شد. در همین زمان، انقلاب اسلامی نیز در کشور ما رخ داد و به برکت آن، قیمت نفت به بشکه‌ای 30 دلار رسید و درآمد خوبی را به همراه داشت. باید بگویم که با چنین درآمدهایی، دو نوع برخورد شد. بعضی‌ها درآمد نفتی را در خرج روزانه خود آوردند و در مقابل، عده ای دیگر این درآمد را در زیرساخت‌هایشان بردند. این گروه، زیرساخت‌های خود را با این سرمایه آباد کردند و هزینه‌های جاری خود را از همین طریق به دست آوردند. دقت کنید که خود ما باید انتخاب کنیم که درآمد نفتی‌مان را در کجا خرج کنیم. زیرساخت‌هایمان را بسازیم یا این پول در خرج‌های روزانه‌مان هزینه کنیم.
وی در مورد تعامل بین کشورهای عضو اوپک و هماهنگی بین آنان گفت: 13-14 کشور عضو این سازمان علیرغم تمام تفاوت‌های سیاسی که دارند دور یکدیگر و حول منافع مشترک جمع می‌شوند. در حقیقت، آن چیزی که آنان در کنار آن آورده است، منافع مشترک‌شان است. به صورت کلی، 2 دیدگاه کلی در اوپک وجود دارد؛ دیدگاه اول، رهبری این گروه توسط جمهوری اسلامی ایران است و دیدگاه دیگر مربوط به قیمت‌خواهی آنان است. در دیدگاه قیمت‌خواهان، دیدگاه سهم‌خواهی وجود دارد که رهبری آن به دست عربستان است. آنان معتقدند که قیمت باید فدای سهم بازار بشود. در حقیقت، به اعتقاد آنان باید سهم بیش‌تری از بازار به دست آمده تا کنترل بهتری بر شرایط آن صورت بگیرد. این 2 دیدگاه، در سال‌های قبلی همواره با یکدیگر رقابت کردند. در برهه‌ای از زمان، دیدگاه قیمت‌خواه حاکم بوده است و در برهه‌ای دیگر، قیمت سهم‌خواه حاکم بوده است. باید بگویم که تجربه‌ها نشان می‌دهد که دیدگاه سهم‌خواه شکست خورده است چرا که در مقطعی، قیمت نفت به دلار نیز رسید اما سهم کشورهای عضو از بازار بیشتر نشد. بر همین اساس، نگاه حاکم در اوپک در مقطع فعلی، نگاه قیمت‌خواه است و بیشتر به دنبال قیمت‌های منصفانه هستیم.
او در مورد رویکرد ایران در اوپک گفت: اگر اسناد تاریخی را مطالعه کنید می‌بینید که شاه در اواخر حکومت خود اعتقاد داشت که ما به زودی واردکننده نفت می‌شویم و کشور از صادرکننده نفت تبدیل به وارد کننده آن می‌شود. یکی از دستاوردهای پیروزی انقلاب اسلامی این بود که با تصویب شورای انقلاب، ایران تولید خود را در سطحی که بدان نیاز داشت تنظیم کرد. این مساله باعث شد تا ایران عمر منابع خود را بیشتر کند و رسیدن به واردکنندگی نفت را به تعویق بیندازد. اکنون می‌بینیم که با گذشت 40 سال از انقلاب ایران، هنوز هم صادرکننده هستیم. به نظرم اگر بخواهیم که با رقم بالایی، نفت تولید کنیم، به زودی ذخایر نفت ما کاهش یافته و شاید مجبور شویم که واردکننده این محصول بشویم. البته باید بگویم که متاسفانه درآمد نفتی را در هزینه‌های جاری‌مان خرج کردیم که اشتباه بوده است. باید وابستگی‌ها به درآمدهای نفتی کم شود تا نگرانی‌هایمان را از بین ببریم. البته این مساله بدان معنا نیست که نباید نفت صادر کنیم بلکه باید تولید نفت داشته باشیم و آن را صادر کنیم بلکه نباید درآمد آن را در هزینه‌های جاری خود بیاوریم. به اعتقاد من، باید سهم وابستگی خود به درامدهای نفتی را آرام‌آرام کم کنیم. درست است که این کار مشکلات و سختی‌هایی را به همراه داشته باشد اما اگر مردم، مجلس و ... بدانند که در دل این کار منفعت وجود دارد، آن را می‌پذیرند. متاسفانه وابستگی بیش از حد کشورمان به درآمدهای نفتی به یک نقطه ضعف تبدیل شده است. دشمنان ما وقتی می‌خواهند که بر ما فشار وارد کنند می‌دانند که بهترین نقطه همین جا است و بر روی این مساله دست می‌گذارند. هر چه قدر سریع‌تر این نقطه ضعف را بپوشانیم، مشکلات اقتصادی ما کاهش می‌یابد.
محمدعلی خطیبی به شبهه‌ای پیرامون این که وجود نفت باعث عدم پیشرفت آن شده است، گفت: به هیچ وجه با این دیدگاه موافق نیستم. خداوند نعمتی را به ما اعطا کرده است و در مقابل بعضی دیگر از کشورها بارندگی خوب و کشاورزی بهتری دارند. نفت و گاز یک منبع خدادادی به ما است و ما نباید کفران نعمت کنیم بلکه باید به بهترین نحو از این نعمت استفاده کنیم. دقت کنید که نفت صادر شده ما به کشورهای دیگر، به صدها محصول دیگر تبدیل شده و با قیمت‌های بسیار بالاتر به خودمان فروخته می‌شود. بنابراین نحوه استفاده از نفت نیز مهم است. ما می‌توانیم نفت را به محصولات باارزشی تبدیل کرده و ارزش افزوده بیاوریم یا این که صرفا آن را به صورت خام بفروشیم. به نظرم، باید برخوردمان با نعمت‌هایی نظیر نفت و گاز دچار اصلاحات شود. اگر می‌خواهیم که محصولات باارزش‌تری از نفت تولید کنیم باید درآمد حاصله از فروش آن را در خرج‌های روزانه مصرف نکرده و به زیرساخت‌ها ببریم. باید بگویم که کشوری را سراغ ندارم که با خام فروشی توسعه پیدا کرده باشد. اگر می‌خواهیم به سمت ایجاد ثروت و رفاه برویم باید زیرساخت‌ها را فراهم کنیم و از چیزی که در اختیار داریم به بهترین نحو استفاده کنیم. در ان زمان است که سکوی پرش به سمت توسعه و رفاه را می‌بینید. مطمئنا اگر نفت نداشتیم، مجبور بودیم که برای مصارف داخلی خودمان، نفت وارد کنیم. پول این مقدار را از کجا باید تامین می‌کردیم؟ به نظرم، سیاست‌های کلی بهره‌برداری از این منبع انرژی باید دچار تغییرات و اصلاحات بشود. در آن زمان است که دیگر هر کشوری به خود اجازه نمی‌دهد که با تحریم فروش نفت ایران به ما فشار وارد کند. برای مثال، کشور نروژ، درآمدهای خود را نفتی نکرده است و پول حاصل از فروش نفت خود را در صندوق ذخیره ارزی سرمایه‌گذاری کرده است. این کشور، نفت و گاز دارد و آن را صادر نیز می‌کند اما درآمدهای حاصل از آن را به درستی خرج کرده و با ایجاد زیرساخت‌های مرتبط آن را افزایش می‌دهد. من فکر می‌کنم که کشورمان می‌تواند از نروژ فراتر رفته و زیرساخت‌های بسیار خوب‌تری را ایجاد کند.
مدیر فروش نفت ایران در تحریم‌های قبلی بیان داشت: کسانی که مایل هستند در توسعه پروژه‌های نفتی از شرکت‌های خارجی استفاده کنند، 2 استدلال دارند. اولا اعتقاد دارند که تکنولوژی‌های ما به روز نیست و شرکت‌هایی نظیر توتال، شل و .... مجهز به تکنولوژی روز هستند و ما می‌توانیم از آن‌ها استفاده کنیم. دلیل دوم این است که ما می‌توانیم از سرمایه‌های آنان استفاده کنیم. دقت کنید که صنعت نفت، سرمایه‌بر است و برای توسعه این صنعت، نیاز به سرمایه زیادی است. ما چنین سرمایه زیادی را در اختیار نداریم بنابراین با ورود شرکت‌های خارجی از سرمایه‌های آنان استفاده می‌کنیم. این موضوع در حالی است که به اعتقاد بنده، اگر از شرکت‌های داخلی خود استفاده کنیم، نتایج بسیار بهتری را شاهد خواهیم بود. شرکت‌های بسیار خوبی در ایران فعالیت می‌کنند که توانایی این را دارند که پالایشگاه ستاره خلیج فارس را بسازند و یا پارس جنوبی را گسترش بدهند. بنابراین می‌توان گفت که شرکت‌های توانمند زیادی داریم اما در مورد تکنولوژی باید بگویم که تکنولوژی ما به روز نیست. هم‌چنین با آوردن کشورهای دیگر نمی‌توان تکنولوژی روز را از آنان یاد گرفت. بومی کردن تکنولوژی فقط به واسطه حمایت از شرکت‌های R&D امکان‌پذیر است. شرکت‌های دانش‌بنیان که اکنون مطرح است، باید تقویت شده و از این طریق صاحب تکنولوژی بشویم. ما پژوهشگاه نفت را داریم که بسیار قوی است اما کافی نیست و باید بیشتر شود. متاسفانه درصد سرمایه‌گذاری ما در زمینه تحقیق و توسعه بسیار ناچیز است در حالی که این سهم در کشورهای توسعه یافته بسیار زیاد است و روز به روز نیز افزایش می‌یابد.
انتهای پیام/
