نگاهی به نشست آشتی ملی فلسطین در مسکو+متن بیانیه پایانی

به گزارش گروه بین الملل خبرگزاری تسنیم، آشتی ملی فلسطین یکی از پرونده هایی است که از زمان قدرت گرفتن جنبش حماس در فضای سیاسی فلسطین در سال 2005 بروز پیدا کرد. این پرونده از آن زمان تا کنون به فرجام نرسیده است. پرونده ای که به دلیل نافرجام ماندن آن بین نوار غزه و کرانه باختری فاصله انداخته است. آخرین تحول این پرونده را روسیه رقم زد. با نشستی که در 11، 12و13 فوریه 2019 در مسکو برگزار شد گروه های فلسطینی برای ادامه پیگیری پرونده آشتی ملی گرد هم آمدند. آنچه از نظر می گذرد مروری بر نشست مسکو و نتایج و پیامدهای آن در عرصه فلسطین است.

تاریخچه موضوع

از زمانی که مذاکرات سازش آغاز شد، اتحادیه جماهیر شوروی به همراه آمریکا یکی از مجریان برگزاری مذاکراتی بود که در سال 1990 در مادرید آغاز شد. با فروپاشی اتحاد جماهیر شوروی، روسیه جای این اتحاد را گرفت. پس از آنکه مذاکرات سازش در قرن 21 قالب متفاوتی یافت، باز هم روسیه به همراه، آمریکا، اتحادیه، اروچا و سازمان ملل یکی از اعضای کمیته چهارجانبه صلح خاورمیانه بود. نظارت بر مذاکرات سازش بر عهده این کمیته بود. اما این کمیته عملا نقش چندانی در روند سازش و تصمیم گیری ها نداشت. با این وجود روند آشتی ملی هیچ گاه مسئله ای نبود که در روند سازش پی گیری شود و پرونده آن از بدو شروع اختلافات داخلی فلسطین، در اختیار مصر بوده است.

پیش از ورود روسیه به بحران سوریه، این کشور چند مرتبه پیشنهادهایی را برای ورود به مسئله فلسطین مطرح کرد. از جمله زمانی که صهیونیست ها با کنار زدن جان کری در دو سال آخر ریاست جمهوری اوباما عملا آمریکا را از جریان مسئله فلسطین خارج کردند. اما روس ها به دلایل مختلف نتوانستند وارد قضیه شود.

ورود روسیه به بحران سوریه و اثری که این کشور در سوریه گذاشت موجب شد نقش دقیق تری در منطقه ایفا کند. روسیه در سال 2018 چند مرتبه پیشنهاد برگزاری نشست آشتی ملی را مطرح کرد اما این مسئله محقق نشد تا اینکه 17 ژانویه 2019 میخائیلل بوگدانوف، فرستاده ویژه رئیس جمهور روسیه در خاورمیانه و آفریقا، طی تماسی تلفنی با اسماعیل هنیه، رئیس دفتر سیاسی جنبش حماس راه های برگزاری نشست جامع آشتی ملی فلسطین در مسکو را مورد بررسی قرار داد. این تماس تلفنی در حالی انجام شد که پیش از آن قرار بود اسماعیل هنیه در 15 ژانویه به مسکو سفر کند. اما آن سفر به دلایلی نا معلوم انجام نشد.[1]

یک هفته بعد یکی از مقامات ساف که نامش فاش نشد اعلام کرد مسکو در صدد است گفتگویی همه جانبه را بین گروه های ساف برگزار کند که در این گفتگوها حماس و فتح نیز حضور خواهند داشت.[2]

اول فوریه 2019 عبدالحفیظ نوفل، سفیر فلسطین در مسکو اعلام کرد گروه های فلسطینی طی روزهای 13-14 فوریه در مسکو جمع خواهند شد تا با میانجیگری روسیه مذاکراتی را آغاز کنند. وی اعلام کرد گروه های فلسطینی با سرگئی لاوروف، وزیر امور خارجه روسیه دیدار خواهند کرد و روسیه پس از پایان این نشست، بیانیه را منتشر خواهد کرد.[3]

هفتم فوریه 2019 عزام الاحمد، مسئول گفتگوهای داخلی جنبش فتح و نماینده این جنبش در گفتگوهای آشتی ملی از دریافت دعوتنامه ای از روسیه خبر داد که از جنبش فتح برای حضور در یک نشست مشورتی داخلی فلسطین در مسکو دعوت کرده است. عزام الاحمد اعلام کرد در دعوتنامه روسیه قید شده است که این نشست یک گفتگوی غیر رسمی است. عزام الاحمد تصریح کرد که پرونده آشتی ملی در دست مصر است و روسیه جایگزین مصر نشده است. او افزود خواسته روسیه از گروه های فلسطینی این است که برای مقابله با «معامله قرن» اختلافات را کنار بگذارند.[4]

مصری ها خود را تنها سرپرست پرونده آشتی ملی می دانستند. به دلیل اعتراض مصری ها به حضور مسکو در پرونده آشتی ملی، مسکو تلاش کرد نقش خود را در این نشست تقلیل دهد. به همین دلیل این نشست را به اسم مرکز شرق شناسی روسیه برگزار کردند و وزارت امور خارجه روسیه مستقیما این نشست را اجرا نکرد.[5]

با آنکه گروه های فلسطینی از جمله عزام الاحمد تاریخ دعوت را 13 و 14 فوریه اعلام کردند اما این کنفرانس روزهای دوشنبه، سه شنبه و چهارشنبه 11 تا 13 فوریه 2019 (21 تا 23 بهمن 1397) برگزار شد.

حضور گروه های فلسطینی در مسکو

روز 10 فوریه 2019 خبرگزاری ها از حضور 12 گروه فلسطینی در مسکو خبر دادند. گروه های فلسطینی در مسکو حاضر شدند تا در کنفرانسی 3 روزه- که مرکز شرق شناسی روسیه، از مؤسسات زیر مجموعه وزارت امور خارجه روسیه، ترتیب داده بود- شرکت کنند.

اهداف کنفرانس

براساس آنچه رسانه ها منتشر کردند اهداف برگزاری این کنفراس از این قرار اند:

1. آغاز مجموعه گفتگوهایی برای آگاهی از دیدگاه های راهبردی گروه های فلسطینی به منظور نزدیک کردن نگاه این گروه ها در عرصه داخلی

2. بررسی راه های توقف درگیری بین جنبش های فتح و حماس

3. دستیابی به یک برنامه ملی مشترک برای مقابله با پروژه «معامله قرن»[6]

4. خارج کردن گفتگوهای آشتی ملی از بن بست و توقف دوساله[7]

حاضران در کنفرانس

 هیئت هایی از جنبش فتح به ریاست عزام الاحمد، جنبش حماس به ریاست موسی ابومرزوق، جنبش جهاد اسلامی فلسطین به ریاست محمد الهندی، جبهه خلق برای آزادی فلسطین به ریاست ماهر طاهر، جبهه دموکراتیک برای آزادی فلسطین به ریاست صالح عبد الأحد، جبهه خلق برای آزادی فلسطین- فرماندهی کل به ریاست طلال ناجی، جنبش ابتکار ملی فلسطین به ریاست مصطفی برغوثی، حزب خلق فلسطین به ریاست بسام الصالحی، جنبش صاعقه به ریاست فرحان ابوالهیجاء، جبهه مبارزه خلق فلسطین به ریاست احمد مجدلانی، اتحاد دموکراتیک فلسطین به ریاست خانم زهیرة کمال، جبهه آزادی بخش فلسطین به ریاست واصل ابویوسف، به دعوت روسیه در این کنفرانس 3 روزه حاضر شدند.

بیانیه پایانی در 9 بند تنظیم شد.

بیانیه پایانی[8]

ما نمایندگان نیروها و گروه های فلسطینی حاضر در مسکو در تاریخ 11 تا 13 فوریه 2019 شامل جنبش های فتح و حماس، جبهه خلق برای آزادی فلسطین، جبهه دموکراتیک برای آزادی فلسطین، جبهه خلق برای آزادی فلسطین- فرماندهی کل، جنبش ابتکار ملی فلسطین، حزب خلق فلسطین، جنبش صاعقه، جبهه مبارزه خلق فلسطین، اتحاد دموکراتیک فلسطین، جبهه آزادی بخش فلسطین مراتب تقدیر خود را از نقش عالی اتحادیه روسیه در حمایت از حقوق ملی ملت فلسطین در عرصه بین المللی و همکاری مهمی که در از بین بردن اختلاف و حمایت از آشتی ملی فلسطین و برپایی دولت مستقل فلسطین به پایتختی قدس اعلام می کنیم.

پس از بررسی زیربنایی در خصوص تحولات عرصه فلسطین و بن بست روند سیاسی در جریان نشست اخیرمان در مسکو در ژانویه 2017 بر موارد زیر توافق کردیم:

1. خاطر نشان می کنیم که این نشست اعلام وحدت ملت فلسطین در قبال مسائل بنیادین و در رأس آنها پایان اشغالگری و برپایی دولت مستقل فلسطین به پایتختی قدس شرقی و تمامی اراضی اشغالی سال 1967 و همچنین تضمین حق بازگشت براساس قطعنامه های مرتبط سازمان ملل و پرتکل های حقوق بین الملل است.
2. مطلقا ادعاهای باطل به منظور غلبه بر وضعیت اختلافی را رد می کنیم و بر وحدت ملی فلسطینی تأکید داریم.
3. اصرار بر پایان دادن به اختلافات، استمرار تلاش های تحقق این امر از طریق گفتگو براساس راه حل های دموکراتیک به دلیل تضاد در دیدگاه ها و مخالفت با تلاش های به کارگرفته شده در این اختلافات به منظور از بین بردن حقوق قانونی ملت فلسطین از سوی اشغالگران اسرائیلی یا هر طرف دیگری که اینگونه باشد.
4. تأکید بر حق ملت فلسطین در مقاومت مقابل اشغالگری از تمامی راه ها و وسایل قانونی و جلوگیری از تلاش هایی که برای از بین بردن مبارزات ملت فلسطین صورت گرفته و می گیرد یا متهم کردن هر یک از گروه های ملی به تروریسم، از جمله تلاش برای محکوم کردن به کارگیری حق دفاع از خود علیه اقدامات مسلحانه اسرائیل مقابل ملت فلسطین همانگونه که در جلسه مجمع عمومی سازمان ملل در تاریخ 6/2/2018 تصویب شد.
5. همگی بر تمسک و اجرای دقیق و امانتدارانه تمامی توافقات و تفاهماتی که گروه های فلسطینی از توافق قاهره در سال 2005 آغاز وتا 22/11/2017 ادامه داده اند و همچنین بر نقش مقدر مصر در سرپرستی اجرای آن تأکید داریم.
6. حاضران بر مخالفت کامل به آنچه معامله قرن نامیده شده که دولت آمریکا آن را مطرح کرده است و تمامی تلاش هایی که از بین بردن حقوق ملی ثابت ملت فلسطین را هدف گرفته اند از جمله آنچه که صلح اقتصادی یا دولت دارای مرزهای موقت نامیده شده اند و بر استحاله تحقق صلح همه جانبه و دائمی بدون پاسخگویی به حقوق ملی ثابت ملت فلسطین تأکید دارند. حاضران بر نتایجی که گروه های فلسطینی در نشست های گذشته در مسکو توافق کرده اند و همچنین حمایت روسیه از حقوق مشروع ملت فلسطین و در نوک پیکان آن حق تعیین سرنوشت و برپایی دولت مستقل فلسطینی در تمامی اراضی اشغالی سال 1967 به پایتختی قدس شرقی و حق بازگشت فلسطینیان تأکید دارند.
7. از جامعه بین الملل بابت اراده برای مقابله با اقدامات و راه حل های یک جانبه تقدیر می کنیم، همانگونه که جامعه بین الملل تصمیم غیر قانونی دولت آمریکا در به رسمیت شناختن قدس به عنوان پایتخت اسرائیل و انتقال سفارتش به قدس در سال 2018 را محکوم کرد. همچنان که بر حل بحران اونروا که به دلیل قطع بودجه اش از جانب ایالات متحده تأکید کرد و براساس قطعنامه 23 سال 1949 سازمان ملل آژانس آنروا تأسیس شد.
8. تأکید بر وحدت اراضی فلسطینی و مخالفت با تمام پروژه هایی که جدا کردن نوار غزه از کرانه باختری و قدس را هدف گرفته اند همچنین تأکید بر ضرورتِ پایان دادن به محاصره ظالمانه نوار غزه از سوی رژیم اسرائیل.
9. از اتحادیه روسیه به عنوان یک دوست و سرپرست این نشست می خواهیم نتایج این نشست را به جامعه بین الملل از جمله سازمان ملل و اتحادیه عرب و سازمان کنفرانس اسلامی و تمام سازمان های منطقه ای و بین المللی ابلاغ کند.

در پایان، تمامی حاضران مراتب تقدیر و تشکر خود را از اتحادیه روسیه به دلیل میزبانی این نشست و اصرارش بر حمایت از مبارزات ملت فلسطین و وحدتش زیر پرچم سازمان آزادی بخش به عنوان تنها نماینده قانونی ملت فلسطین اعلام می کنند.

مواضع جهاد اسلامی، حماس

در پایان این کنفرانس، جنبش جهاد اسلامی فلسطین با اعتراض به دو بند از اعلامیه پایانی این کنفرانس از امضا آن خودداری کرد. جهاد اسلامی به بند به رسمیت شناختن مرزهای سال 1967 و سخنانی که در خصوص عدم تغییر ساختار ساف مطرح شد اعتراض کرد و به همین دلیل بیانیه پایانی این نشست را امضا نکرد.[9]

موسی ابومرزوق، عضو دفتر سیاسی جنبش حماس که در رأس هیئت این جنبش به مسکو رفته بود با متهم کردن جنبش فتح به از بین بردن توافقات مسکو، نسبت به بیانیه اعلام شده اعتراض کرد و گفت: آنچه در بیانیه پایانی آمده متفاوت با آن چیزی بود که پیشنویس بیانیه آمده بود و با این کار ما را فریب دادند.[10]

جمع بندی

براساس شواهدی که در فوق به آنها اشاره شد، گروه های فلسطینی با وجود آنکه در مسکو توانستند پرونده آشتی ملی را از جمهور خارج کنند اما باز نتیجه ای از این نشست نگرفتند و اختلافات بین آنها به همان صورت گذشته باقی ماند و با دلخوری مسکو را ترک کردند. نکته مهمی که در این بین باید به آن اشاره کرد ورود روسیه در پرونده آشتی ملی فلسطین بود که با وجود دلخوری مصری ها و عدم رضایت اولیه جنبش فتح و تشکیلات خودگردان صورت گرفت. به نظر می رسد روسیه با پر رنگ شدن نقش منطقه ای اش تلاش دارد در پرونده فلسطین نیز وارد شود.

مهمترین بخش نقش آفرینی روسیه، تأکید روس ها بر مقابله با طرح «معامله قرن» ترامپ است. با این وجود به نظر می رسد در آینده آمریکا و روسیه در این منطقه نیز همانند سوریه درگیری های دیپلماتیک داشته باشند. روسیه خود را به عنوان یک قدرت منطقه ای و رقیب آمریکا مطرح کرده است و با آن محاجه می کند.

انتهای پیام/