گزارش|تدارک «شام آخر» شاهزاده در یمن

به گزارش خبرگزاری تسنیم، جنگ یمن که در مارس 2015 توسط نیروهای ائتلاف عربی تحت رهبری عربستان سعودی آغاز شده است از حیث تمام استانداردهای نظامی با شکستی آشکار مواجه شده است. زمانی که همه از لزوم پایان یک تجاوز وحشیانه سخن می گویند اینطور به نظر می رسد که این موضوع بخشی از خواسته خود متجاوز باشد و چنین خواسته مطرح و عنوان نمی شود مگر اینکه متجاوز موجودیت خود را در خطر ببیند. در آن صورت است که کارگردان و سناریست در تلاش بر می آیند تا بازیگر خود را نجات دهند. در حالی سخن از اپیزود پایانی جنگ در یمن به میان می آید که یگان موشکی ارتش و کمیته های مردمی یمن هم از موشک بالستیک جدید میان برد خود با نام موشک هوشمند «بدر پی1 » رونمایی می کنند.

روز چهارشنبه بود که یکباره و در اقدامی هماهنگ دو مقام ارشد دولت ترامپ و یک مقام ارشد دولت فرانسه خواستار پایان جنگ در یمن شدند.  یکی از دو مقام ارشد آمریکا وزیر دفاع این کشور است. جیمز ماتیس طی سخنانی گفت که باید برای توقف جنگ یمن طی 30 روز آینده اقدامی انجام شود. ماتیس که در اندیشکده صلح صحبت می کرد، از تمامی طرف های درگیر در جنگ یمن خواست تا در ماه نوامبر وارد مذاکرات جدی با هدف پایان جنگ در این کشور شوند. مقام ارشد دوم آمریکایی وزیر امور خارجه این کشور بود که یکباره یاد مصائب و آلام ملت یمن افتاد و خواستار توقف حملات هوایی ائتلاف به سرکردگی عربستان به مناطق مسکونی یمن شد. به گزارش رویترز، مایک پامپئو با اعلام اینکه «زمان توقف جنگ در یمن فرا رسیده»، خواستار حمایت همه طرف ها از تلاش های مارتین گریفیث، نماینده سازمان ملل در امور یمن برای پایان جنگ در یمن بر اساس موضوعات مورد توافق شد. اگر اظهارات صریح و بی پرده این دو مقام را درباره دور باطل جنگ در یمن در کنار توییت سناتور «رند پل» قرار دهیم می توان به خوبی پی برد که آمریکایی ها در صدد پایان هرچه سریعتر ماجرا هستند. این سناتور آمریکایی در توییت خود با بازنشر مقاله ای از نیویورک تایمز جنگ یمن را «تراژدی عربستان سعودی» می نامد.

البته فرانسه نیز از این قافله عقب نمانده و بالاترین مقام نظامی این کشور بر لزوم پایان جنگ در یمن تاکید کرد. فلورانس بارلی که با شبکه بی‌اف‌ام مصاحبه می‎کرد، افزود: زمان پایان جنگ یمن فرا رسیده و این یک اولویت برای ما به شمار می آید تا شرایط انسانی در آنجا بهبود یافته و زمینه برای رسیدن کمک های بشردوستانه به آنجا فراهم شود.

خانم بارلی اضافه کرد: ما به سازمان ملل متحد فشاری مداوم می آوریم تا به یک راه حل سیاسی دست یابد چون این شرایط نظامی هیچ خروجی نداشته و وخامت شرایط انسانی در یمن بی سابقه است.

وزیر دفاع فرانسه که به نظر می رسید به وخامت اوضاع انسانی در یمن پی برده تلاشی هم کرد تا دامن کشورش را از این جنایت پاک کند. او در این رابطه مدعی شد که ائتلاف به سرکردگی عربستان سلاح های فرانسوی در این جنگ استفاده نمی کند.

هزینه های اقتصادی یک شوآف نظامی

بدون شک جنگ در یمن بیش از آنکه یک تدبیر همه جانبه میلیتاریستی باشد به یک شوآف نظامی ماجراجویانه بین دو رقیب داخلی در عربستان مربوط می شد. محمد بن نایف ولیعهد، معاون دوم نخست وزیر و وزیر کشور عربستان بود. او قرار بود نخستین شاهزاده نسل دومی یعنی نوه ملک عبدالعزیز ابن سعود بنیانگذار عربستان سعودی باشد که پس از سلمان بن عبدالعزیز به قدرت می رسد. اما مشکل او این بود که پدرش شاه نبود. ملک سلمان پادشاه عربستان که عموی بن نایف است تصمیم دیگری بر سر داشت. او به آرامی و به صورت گام به گام فرزند خود را جایگزین برادرزاده اش کرد. این مساله برای بن‌سلمان موهبتی عظیم بود. او برای اینکه شایستگی خود را به عنوان پادشاه عربستان نشان دهد جنگ یمن را به راه انداخت و با ائتلاف با چند کشور عربی وارد این کارزار شد.

او در این جنگ دو هدف داخلی و بیرونی را دنبال می کرد. هدف بیرونی ایران و محدود کرد آن در یمن بود اما هدف داخلی چنگ و دندان نشان دادن به رقیب داخلیش یعنی بن‌نایف بود.

اکنون با گذشت بیش از سه سال از این جنگ، نه تنها نتیجه‌ای برای بن سلمان فراهم نشده بلکه هزینه های این شوآف نظامی، اقتصاد عربستان را زمین‌گیر کرده است.

جنگی غیر انسانی و هزینه‌های انسانی

جنگ یمن یکی از پرتلفات ترین در عین حال یکی از نابرابرترین نبردهای سالهای اخیر است. به سبب همین نابرابری دو طرف است که آمارهای متفاوتی در رابطه با کشته ها و جنگ مخابره می شود. یکی از مقامات سازمان ملل متحد اوایل سال 2017 تعداد تلفات غیرنظامیان را 10 هزار نفر اعلام کرد و اواخر خرداد سال جاری هم  طه المتوکل، وزیر بهداشت عمومی و مسکن یمن اعلام کرد که تلفات انسانی حملات ائتلاف از 26 مارس 2015 (6 فروردین 94) تاکنون به 35 هزار و 297 (حدود 11هزار کشته، 22هزار زخمی و یکهزار معلول) رسیده است. این آمارها در حالی است که گزارشگران مستقل و خبرنگارانی که در صحنه حضور دارند بر این باورند که بسیاری از تلفات اعلام نمی شود و آمارهای واقعی بیش از 6 برابر آن چیزی است که اعلام می شود.

پاتریک کاکبرن، ستون‌نویس ارشد روزنامه ایندیپندنت طی مقاله‌ای که چندی پیش منتشر کرده تعداد تلفات جنگ یمن را 56 هزار نفر اعلام کرده است. «آندرا کاربونی» هم که با  یک گروه مستقل بین المللی وابسته به محافل دانشگاهی مشغول  تحقیقاتی درباره جنگ یمن است،  در این باره گفت «ما تعداد غیرنظامیان و نظامیانی که بین ژانویه 2016 تا اکتبر 2018 کشته شده اند را 56 هزار نفر تخمین زده ایم». کاربونی پیش بینی می‌کند پس از شمارش نهایی، آمار کشته‌ها از زمان مداخله عربستان در جنگ یمن به 70 هزار تا 80 هزار نفر برسد.

همچنین بر اساس برآوردهای سازمان ملل در حال حاضر 14 میلیون نفر در یمن در معرض خطر مرگ از گرسنگی قرار دارند. سازمان غیر دولتی «نجات کودکان» واقع در انگلیس اعلام کرده است که حدود دو سوم یعنی 64.5 درصد یمنی ها نمی دانند که وعده بعدی غذایی آنها چه زمانی به دستشان می رسد. این سازمان هشدار داد که آنهایی که از گرسنگی نمی میرند هنوز در معرض ابتلا به بیماری های مختلف قرار دارند. یمن در حال حاضر دارای بیشترین میزان وبا در میان کشورهای جهان است.

سرنوشت ائتلافی علیه ایران

همان طور که عنوان شد مقابله با ایران یکی از اهداف برون مرزی جنگ در عربستان بود. «دیدیه لاندرو» نظامی سابق ارتش فرانسه و استاد آکادمی نظامی این کشور با شرم آور خواندن شکست عربستان در یمن به الشرق می گوید: اگر در این جنگ رهبری نظامی حقیقی و با تجربه ای وجود داشت شکست حوثی ها به آسانی میسر بود اما این شکست باعث شده است غرب از ائتلاف تحت رهبری عربستان به عنوان رقیبی در برابر ایران سلب اعتماد کند.  

«فرانسوا کاوادا» کارشناس نظامی و فرمانده سابق نیروهای پاسدار صلح فرانسه در آفریقا نیز می گوید: نیروهای ائتلاف عربی فقط شروع به بمباران هیستریک و کورکورانه یمن کردند گویا که در ماموریتی تمرینی هستند.

از سوی دیگر «جان پیر ژرمی» ژنرال سابق وزارت دفاع فرانسه و کارشناس نظامی مرکز مطالعات سیاسی امنیتی ورسای در پاریس گفت: جنگ یمن ضعف و بی تجربگی ائتلاف را برای آمریکا نمایان ساخت.

عبور از بن سلمان چرایی طبل پایان جنگ یمن؟

پرسش مهمی که به ذهن ناظران و تحلیلگران منطقه ای خطور می کند این است که چرا غرب به یکباره نقش «پسر خوب» را بازی کرد و خواستار پایان جنگ در یمن شد. آیا طی این سه سال و اندی، بمباران بدون هدف مراکز غیر نظامی در یمن، به چشم وزرای دفاع فرانسه و آمریکا و وزیر خارجه ایالات متحده نیامده بود؟ آیا آمریکا تغییر موضع داده و خواهان حل و فصل امور در یمن شده است؟

برای پاسخ به این پرسش به نظر می رسد آمریکا دو هدف را دنبال می کند؛ نجات بن‌سلمان به عنوان رهبر احتمالی آتی و متحد آمریکا یا نجات عربستان به عنوان متحد استراتژیک آمریکا و حفظ آن برای دهه های آتی. پس از قتل فجیع جمال خاشقجی روزنامه نگار منتقد سعودی در کنسولگری عربستان در استانبول و مسلم شدن اینکه پشت این اقدام وحشیانه فرمان بن سلمان بوده به نظر می رسد آمریکایی ها در صدد آرام کردن اوضاع و حفظ بن‌سلمان حتی به بهای خروج از یمن هستند. اما برخی کارشناسان بر این باورند که اگر آمریکا نتواند ولیعهد جوان سعودی را نجات دهد احتمالا باید بزرگترین معامله قرن را نه در فلسطین بلکه در سرزمین آل سعود انجام دهد و در شرایط بحرانی آمریکا باید و مجبور به عبور از بن سلمان خواهد بود.

نگارش: حسین امیری

انتهای پیام/.